Gilbert is al bijna 50 jaar betrokken bij de intrede van Sint-Maarten: “In Ieper blijven de Pieten van de Sint zwart”

Al bijna 50 jaar is Gilbert Ossieur de drijvende kracht achter de Blijde Intrede van Sint-Maarten in Ieper, maar de 74-jarige inwoner van Sint-Jan is ook voorzitter van de Ieperse cultuurraad en de Vrienden van het In Flanders Fields Museum, waarmee hij pleit voor een universeel vredesmonument.

Op woensdag 10 november doet Sint-Maarten zijn Blijde Intrede in Ieper. Gilbert Ossieur (74) is een van de mensen die deze traditie in goede banen leidt. “Bijna 50 jaar terug werd ik door mensen van het Sint-Maartensommegangscomité gevraagd. Op dat moment had ik zelf kleine kinderen, dus de stap was vlug gezet. Sindsdien ben ik dat blijven doen, aanvankelijk als secretaris, ondertussen al vele jaren als voorzitter.”

Waar haal je de motivatie om dat al die jaren te blijven doen?

“Je voelt veel voldoening als je de blije gezichtjes van de kinderen ziet, maar ondertussen is het wel een opdracht geworden. We moeten stilaan beginnen kijken wie mij zal opvolgen. Niemand blijft, hé. In die vijftig jaar hebben we de Sint verwelkomd op veel verschillende plaatsen: de Rijselpoort, Grote Markt, ‘t Eilandje… Ondertussen komt Sint-Maarten al jaren aan met de boot aan de Kaai, al is het vorig jaar door corona helaas niet kunnen doorgaan. Dit jaar kan het wel plaatsvinden, maar door de lange onzekerheid konden we geen beroep meer doen op de schippers. Dus hebben we voor een andere locatie gekozen aan de Poternebrug. Hopelijk kunnen we volgend jaar terug naar de Kaai.”

Ik herinner me nog grootse intredes van Sint-Maarten, onder andere via helikopter op de toenmalige voetbalvelden aan het Minneplein.

“Hij is ook één keer geland met de helikopter op de Grote Markt. Ik herinner me dat we toen eerst met de helikopter naar de kinderen van Huize Godtschalck waren geweest. Toen we aankwamen op het voetbalplein stond Ypriana klaar om Sint-Maarten muzikaal te verwelkomen, maar op een bepaald moment zagen we alle partituren in de lucht verdwijnen.”

Zullen de Pieten zwart zijn op 10 november?

“Die zullen nog net zijn zoals de vorige jaren, zwart dus. Ik weet dat er veel controverse rond is. Maar het is sinds jaar en dag zo. Wat we wel zullen proberen te doen is ervoor zorgen dat de Zwarte Pieten minder gelijkenissen vertonen met de iconografie van het kolonialisme. Aan zwarte mensen die met hun kinderen naar de intrede van Sint-Maarten komen, heb ik al een aantal keren persoonlijk gevraagd of ze daar aanstoot aan nemen. Ik heb daar geen enkele keer een negatieve reactie op gekregen. Ik heb niet het gevoel dat hier echt een probleem van gemaakt wordt. Het is in ieder geval niet de bedoeling om die mensen op de een of andere manier te schofferen.”

Vreest u dat de Sint-Maartenstraditie verwatert door Sinterklaas?

“Die vrees bestaat al veel langer. Het is de verdienste van de mensen die na WO II opnieuw iets wilden doen voor de kinderen in de stad, dat de Sint-Maartenstraditie nog steeds bestaat. Op die manier is het waarschijnlijk blijvend ingebed in Ieper. Ik kan mij niet voorstellen dat Sint-Maarten hier door Sinterklaas zou worden vervangen. De laatste jaren zet ook het Yper Museum meer in op het in stand houden van de traditie, onder andere door een workshop bietenlantaarns maken te organiseren. Op maandag 8 november worden de bieten uitgeboord, met vrijwilligers van de Papa Scouts en Vrienden van het In Flanders Fields Museum. De dag nadien gaan de kinderen, met medewerking van leerkrachten van de Heilige Familie, in schoolverband de bieten versieren. Zo blijft ook die traditie bestaan.”

Je bent ook voorzitter van de Vrienden van het In Flanders Fields Museum. Hoe ben je daarbij terechtgekomen?

“Ik heb al van kinds af interesse in de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog. Mijn grootvader heeft de oorlog meegemaakt, maar vertelde daar niet vaak over. Die mensen konden daar maar met mondjesmaat over praten. Dan ga je maar zelf zoeken: waar zat hij? Wat heeft hij meegemaakt? Zo ontdekte ik dat hij gewond was geraakt. Eenmaal je je daarin verdiept, raak je erin verstrikt en ga je alsmaar dieper. Met de Vrienden van het IFFM maken we ook de sprong naar de actualiteit. Je moet je geschiedenis kennen om het heden betekenis te kunnen geven en om waakzaam te zijn voor de toekomst. Een drietal weken geleden waren we hier met een aantal mensen uit Jamaica om een Jamaicaan te herdenken die in Poperinge begraven ligt. Die was 16 toen hij zich liet inlijven en werd op 17 jaar neergeknald, omdat hij zogezegd deserteur was. Hij had natuurlijk shellshock. Die verhalen moet je de mensen brengen om het grote verhaal begrijpelijk te maken.”

De Menenpoort is wellicht ook een speciale plaats voor jou?

“Absoluut. Toen ik hier als kleine jongen met mijn vader kwam, liep je niet zomaar voorbij maar wachtte je, uit eerbied. Dat is iets dat in mijn geheugen gegrift staat. Met het ouder worden ga je over dingen nadenken en stel je vast dat dit het eigenlijk een nationaal monument is. Met de Vrienden ijveren we al jaren voor een universeel monument. Dat hoeven geen stenen of beelden te zijn, maar bijvoorbeeld een site die door een kunstenaar een ingreep kreeg, zodat je daar een universele herdenking kunt doen. Er was een tijdlang sprake om dat in te richten op de site van het openluchtzwembad. Zo kan de link gelegd worden met de Menenpoort, niet als concurrentie maar als aanvulling.”