Samira Harmach verzette zich tegen gedwongen huwelijk: “Kom op voor jezelf en verzet je tegen onrecht”

Samira Harmach vluchtte weg uit haar ouderlijke huis net voor ze zou worden uitgehuwelijkt. Vanuit Mechelen naar de verste uithoek aan onze kust waar ze in een tentje sliep. Ze omarmde de vrijheid, maar pas 23 jaar later voelt ze zich in haar eigen huisje in Brugge ook écht gelukkig. En sterk genoeg om haar schrijnende verhaal te delen in een boek: ‘Gedwongen, gevlucht, verstoten…maar vrij!’.

Het is met een ontwapenend enthousiasme dat Samira Harmach (47) de deur opent van haar gezellig ingerichte huisje in Brugge. Het huisje waar ze samen met haar elfjarige dochter Ysaura woont, staat dan ook voor alles waar ze vandaag trots op is: haar eigen stek, die ze door hard werken en in haar eentje bij elkaar verdiende. In de stad waar ze destijds instant verliefd op werd en liefst nooit meer uit weg wil. Ook al schippert ze nog altijd tussen de warme gastvrijheid eigen aan haar Marokkaanse roots en de meer gereserveerde houding van de West-Vlaming. “Maar ik heb ook hier intussen veel warme vrienden en vriendinnen.” Échte vrienden, want dat was in haar leven heel lang anders.

Boek en podcast

Samira schreef de voorbije zes jaar haar levensverhaal neer. Nu eens vastberaden om de wereld te waarschuwen voor machtsmisbruik binnen een familie en de langdurige gevolgen daarvan, dan weer twijfelend of ze hier wel mee naar buiten kon komen. Maar vandaag ligt het boek in de winkel.

Ik wist niet wat liefde was, ik heb het thuis ook nooit gezien

Het verhaal in een notendop. Haar ouders kwamen eind vorige eeuw vanuit Marokko in Mechelen wonen, op zoek naar een beter leven. Maar liefde tussen de twee was er nooit aan te pas gekomen en de frustraties daarover leidden tot een al even liefdeloze jeugd voor Samira. “Ik was meid voor alle werk, mocht behalve voor school of studentenjob nooit buiten en kreeg klappen als ik nog maar naar een jongen keek”, vertelt ze. En ook al zag ze hoe andere jongeren leefden, ergens vond ze haar eigen situatie normaal. Verzet leidde toch maar weer tot nog meer woede en frustratie. “Tot mijn vader op een dag zei dat hij eindelijk een man voor me gevonden had. Ik zou trouwen met een oudere neef van hem.” Voor Samira was het de druppel. Met de hulp van een buurvrouw wist ze op 16 juli 2000 te ontsnappen. Met slechts wat geleende spullen en zonder geld vluchtte ze naar Adinkerke (De Panne) waar ze maandenlang in een tentje op een camping sliep. “Maar ik wist wat werken is, dat deed ik al mijn hele jeugd. En dus vond ik aan de kust al snel werk, ik nam alles aan.” Na een tijdje kon ze in een appartementje in De Panne trekken, werkte ze zich omhoog in verschillende jobs en kwam ze 13 jaar geleden in Brugge wonen, maar werd ze ook herhaaldelijk teleurgesteld in vriendschappen en in de liefde. Tot ze uit dochter Ysaura de kracht putte om de de-sastreuze vicieuze cirkel waarin ze bleef steken te doorbreken: “Ik besef nu eindelijk dat ik wél de moeite waard ben, en dat ik zorgzaam en lief mág zijn – want zo ben ik nu eenmaal – maar dat ik hetzelfde ook van anderen mag verwachten.”

Eigen fouten zien

Samira besloot haar verhaal neer te schrijven toen haar opgroeiende dochter haar vragen begon te stellen. “Ze kent wel de familie van haar vader, van wie ik gescheiden ben, maar ze begon zich af te vragen waar mijn familie dan wel was. Bovendien stelden ook veel mensen die ik ontmoette me vragen over mijn achtergrond. En dan legde ik telkens opnieuw uit hoe ik gebroken had met mijn ouders en broers om vrij te kunnen leven. Het schrijven ging met horten en stoten, maar toen vrienden het resultaat lazen, moedigden ze me aan om het aan een uitgever voor te leggen. En die zag er tot mijn verbazing een boek in!” (lacht)

“Het schrijven heeft me geholpen om te groeien als mens. Plots zag ik zwart op wit staan wat er allemaal was gebeurd en waar ook ik telkens weer in de fout ging. Ik heb moeten leren om mijn grenzen te bewaken. Zorgen voor iemand betekent niet: over je heen laten lopen. Ik heb net zo veel recht als iedereen om met respect behandeld te worden. Maar ik wil ook andere vrouwen laten weten dat er altijd een oplossing is, voor gelijk welke situatie. Hoe verstrikt je ook denkt te zitten, in een slechte relatie, misbruik of gelijk wat: we hebben de kracht in ons om los te breken. Is dat moeilijk en lastig? Ja! En niet iedereen is even sterk, dat weet ik. En de ene rugzak is ook zwaarder dan de andere. Maar durf je te verzetten tegen onrecht en kom op voor jezelf: dát is mijn boodschap.”

Nooit meer huissloof

In het boek gaat ze haar eigen zwaktes en mislukkingen – niet in het minst amoureuze – niet uit de weg. “Net om te tonen dat ik zelf ook fouten maakte. Ik wist niet wat liefde was, ik heb het thuis nooit gezien of geleerd. En dus klampte ik me, eens vrij, aan alles vast waarvan ik dacht dat het liefde was. Iemand die een vriendelijk woord tegen me zei, was meteen een vriendin. Een man die zei dat hij me mooi vond – nadat ik mijn hele jeugd een lelijk kind werd genoemd – werd meteen mijn lief. Vervolgens deed ik zo hard mijn best om die mensen te behagen, dat ik telkens weer eindigde als wat ik destijds thuis was: de huissloof. En dan werd ik weer bedrogen en voelde ik me nog slechter. Ik zat diep in de put, maar ik heb geleerd dat je er weer uit kunt geraken. Ik vond de kracht om de cirkel te doorbreken in Ysaura: toen zij geboren werd, besloot ik er alles aan te doen om niét te worden zoals mijn moeder. Ze was inderdaad ongelukkig, ik had zelfs dikwijls medelijden met haar, maar dat gaf haar niet het recht om haar woede op mij bot te vieren. Ik heb nu sinds drie jaar een goeie relatie met een man uit Roeselare. Hij houdt van me zoals ik ben en laat me vrij. Toen ik mijn familie net ontvlucht was, betekende vrijheid voor mij: mijn haar kort knippen, een hamburger met veel ajuin en ketchup eten, uit dansen gaan… Nu is het: mogen zijn wie ik ben. En dié vrijheid geef ik nooit meer op.”