Na een jaar gedwongen uitstel verlangt gastcurator Caroline Pauwels (57) naar de start van Theater aan Zee. De VUB-rector koos vier centrale thema’s voor deze editie: verwondering en ‘amor mundi’, liefde voor de wereld, waren er vorig jaar al. Intussen kwamen er nog twee extra thema’s bij: verbondenheid en zorgeloosheid. “Na corona moet er geheeld worden”, zegt ze.
“Het is fijn om weer een West-Vlaams accent te horen”, klinkt Caroline Pauwels meteen vriendelijk én enthousiast. Haar vader was een Bruggeling, waardoor het West-Vlaams heel wat herinneringen oproept. En de liefde voor Oostende groeide gaandeweg. Drie jaar na de vraag om gastcurator te worden van Theater aan Zee, is het grote moment eindelijk bijna daar. “Het is een lang traject geweest, met veel onzekerheid”, zucht ze. “Ik heb nu wel zin om eraan te beginnen.”
Verwondering
Was u verwonderd toen ze u vroegen als gastcurator?
“Verwonderd, ja, en ook wel vereerd. Maar ik moest er toch wel eens over nadenken. Ik ben niet iemand die professioneel in het theater actief is. Maar ik kom intussen al 20 jaar naar TAZ en zag het evolueren van straattheater naar alsmaar groter en professioneler. Ik geloof heel sterk in de kracht van kunst en cultuur in de vorming van kinderen en jonge mensen. In dat opzicht heb ik niet getwijfeld. Maar het is wel een taak die veel vraagt.”
Waarom is verwondering belangrijk?
“Verwondering is openstaan voor het onverwachte. Het doet je vragen stellen, interessant voor kunstenaars én wetenschappers. Het omgekeerde, blasé zijn en alles weten, vind ik niet zo constructief. Verwondering is een positieve levenskracht en soms een bron van vreugde. Niet altijd natuurlijk. Covid heeft de meeste mensen overspoeld. Ook dat was iets onverwachts.”
Hoe vaak verwondert u zich?
“Heel veel. Ik kan me over heel veel blij maken, maar ook in heel veel frustreren. Ik vind het verwonderlijk dat de wereld draait, dat een vliegtuig in de lucht blijft hangen… Het heeft ook iets kinderlijks. Naarmate mensen volwassen worden, verliezen ze soms hun verwonderde staat. Maar het is niet mijn basisattitude in het leven.”
Amor mundi
Waarom is ‘amor mundi’ – liefde voor de wereld – u dierbaar?
“Het idee komt van de joodse filosofe Hannah Arendt: ondanks de onvolkomenheden, maar met verwondering, van de wereld blijven houden. Je kan je iedere dag doodergeren, je kan ook oefenen om het goede te zien. De jongeren die manifesteerden tegen de coronamaatregelen, kregen misschien meer aandacht, maar ik zag ook heel veel studenten die zich aan de regels hielden, uit liefde voor hun ouders en grootouders. Maar het is niet altijd eenvoudig om het goede te blijven zien. Het is een opdracht, maar er komt wel iets positiefs uit voort.”
Hoe zit ‘amor mundi’ in deze TAZ vervat?
“Het komt terug in enkele grote momenten. Ik denk aan De blijde intrede van de reus in de mens en het huwelijk tussen een Oostendse en Brusselse reus op zondag 25 juli. Ik kom uit het Waasland, de streek van het Ros Beiaard. Reuzenstoeten verwonderden mij al in mijn kindertijd. We gingen daarover doordenken: het zijn mensen die reuzen dragen. Maar mensen uit minderheidsgroepen, met een beperking… dragen de reus nog iets meer. Dat gaat over de veerkracht van de mens.”
Zorgeloosheid
Zorgeloosheid is een thema dat aanvankelijk niet voorzien was. Waarom moest het erbij?
“Na de afgelasting vorig jaar voelden we dat we niet zomaar de draad weer konden opnemen alsof er niets gebeurd was. Maar toen wisten we nog niet dat we nog een heel schooljaar met maatregelen zouden moeten leven. We dachten toen dat er nood zou zijn aan een soort zorgeloos gevoel. Kunnen dansen, elkaar kunnen vastpakken. Intussen weten we dat we wel wat meer zorgeloos, maar nog niet losbandig kunnen zijn. Daarvoor is de situatie nog te precair.”
Kan je met al die maatregelen wel zorgeloos zijn?
“Veel mensen hebben ook het kleine weer leren waarderen. We gaan terug naar het essentiële: vrienden en familie terugzien, cultuur, een sociaal netwerk. Je hebt eigenlijk de massa niet nodig om een gevoel van zorgeloosheid te hebben. Dat Tomorrowland niet doorgaat, is heel erg voor de organisatie en voor de mensen die daar naartoe willen. Maar je moet niet met veel zijn om zorgeloos te feesten.”
U vecht zelf al twee jaar tegen maag- en darmkanker. Hoe zorgeloos staat u in het leven?
“Goh, mijn ouders zeiden het al toen ik nog een kind was: die leeft als god in Frankrijk. Ik kan piekeren over de wereld, maar heb niet veel nodig om blij te zijn. Vrienden zien, voor het eerst weer naar de film, de eerste tomaat in mijn tuin… Dat maakt me blij, hoe naïef of onnozel sommigen dat ook vinden. Ik ben niet zonder zorgen, dat is evident. Maar het is moediger om hoopvol te zijn dan om wanhopig te zijn.”
Verbondenheid
Ook verbondenheid is een thema dat voor dit jaar werd toegevoegd. Waarom?
“We vonden dat er na corona ook geheeld moest worden. Mensen moeten zich weer verbonden kunnen voelen, ook bij TAZ zelf: artiesten en publiek, vrijwilligers, bezoekers onderling. Er zullen heel veel onverwachte ontmoetingen zijn. Ik denk dat je er de verbondenheid echt zal voelen.”
Hoopvol zijn is moediger dan wanhopig te zijn
Jullie werken ook rond de verbondenheid tussen Brussel en Oostende.
“Inderdaad. Er is het huwelijk tussen de Oostendse en Brusselse reus, maar we hebben ook elf illustratoren die een postkaartje maakten over de band tussen beide steden. We bieden die kaartjes aan en hopen dat mensen weer een souvenir d’Ostende zullen opsturen zoals vroeger.”
U kent beide steden goed. Is die band er echt?
“Oostende en Brussel hebben een historische band, maar ze zijn ook vergelijkbaar in schoonheid en lelijkheid. Ook de grote ongelijkheid en de diversiteit van de bevolkingsgroepen zijn eigenschappen die ze delen. Ik hou van keerzijdes van de medaille. Dat houdt je bij de les. Maar dankzij de trein vinden Brusselaars makkelijk de weg naar Oostende. Hier heb je ook nog eens de zee die alles bevraagt.”
Van waar komt uw verbondenheid met Oostende?
“Als kind gingen we al vaak naar zee, en niet alleen in de zomer. Dat was ook voor de gezonde zeelucht. Vanuit het Waasland trokken we vaker naar Knokke en Duinbergen, omdat die expresweg daar nu eenmaal ligt. Oostende ontdekte ik pas later, vooral omdat het een stad is. Er valt van alles te doen, ook als het geen zeeweer is. En ik hou van de mentaliteit. Door hier vaak te komen, groeide er een band. Ik ken intussen wel wat Oostendenaars en ik heb hier mijn plekje waar ik altijd naartoe kan.”
U had ook nog een oproep voor de Oostendenaars?
“Zeker, zowel aan de kinderen, ouders als grootouders uit Oostende en héél Vlaanderen: willen jullie massaal papieren strandbloemen maken tegen dinsdag 20 juli en deze binnenbrengen bij Colruyt of Dreamland? Bij Ketnet vind je een handleiding. We verzamelen honderdduizend bloemen die tijdens TAZ zullen opduiken als De Grootste Bloemenzee.”
WIE IS CAROLINE PAUWELS?
Caroline is geboren in Sint-Niklaas op 23 juni 1964. Ze woont in Brussel. Moeder van Emil (23) en Anna Violette (20).
Caroline studeerde filosofie en communicatiewetenschappen. Sinds 1989 is ze verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel. Hoogleraar, rector sinds 2016. Was vorig jaar vijfde en eerste vrouw in een studie naar thought leadership, intellectueel leiderschap, in Vlaanderen. Gastcurator Theater aan Zee 2020, na de afgelasting uitgesteld naar 2021.
De Zomer van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
