De leading ladies van de champagnestreek

Champagne, ooit de geliefkoosde drank van Madame de Pompadour én volgens haar de enige wijn die een vrouw kan drinken zonder aan schoonheid in te boeten. Maar meer dan de legende over de vorm van de sierlijke ‘coupe de champagne’ gemodelleerd naar haar boezem, zoeken we vandaag een groter verhaal in de champagnestreek. Dat van een jonge generatie vrouwen die actief haar stempel drukt op een – nog altijd – door mannen gedomineerde sector. Van de eerste vrouwelijke ‘chef de cave’ bij Deutz tot een voormalige ballerina die zich ontpopt tot zelfstandige champagneboerin, tijd voor een bezoek aan de leading ladies van de Champagne.

Historisch gezien kent de champagneproductie een werkveld waar mannen regeren en de prestaties van de vrouwen des te opmerkelijker zijn. Madame Cliquot, Madame Pommery en Madame Bolonger zijn alle drie uitgegroeid tot pioniers en prominente figuren in de geschiedenis van de champagne, maar werden ooit onvoorbereid in de wijnproductie geworpen na het overlijden van hun echtgenoten en wegens het ontbreken van mannelijke erfgenamen om het bedrijf over te nemen. Vandaag doet een nieuwe generatie vrouwelijke wijnboeren en ondernemers haar intrede in het bruisende hart van de champagnestreek, onder het waakzame oog van het Comité Champagne. Waarbij – sinds 1941 – de kwaliteitsverbetering en de organisatie van de sector, de ontwikkeling van de naamsbekendheid en de bescherming van de benaming wereldwijd vooropstaan.

Van ballet tot wijn

Een carrière als professionele balletdanseres ruilen voor een leven tussen de druiven? Niet iedereen maakt een adieu van zo’n formaat. Aurore Casanova danste internationaal, van het Teatro dell’Opera di Roma tot het Royal Danish Ballet in Kopenhagen en het Operahuis in Zürich, maar sinds 2011 zijn haar pijlen gericht op Aurore Casanova Champagne. Als champagneboerin runt ze samen met haar man Jean-Baptiste Robinet het kleine familiedomein in Mardeuil.

Ze hanteert er gedreven een arbeidsintensieve, milieuvriendelijke filosofie, gebaseerd op de principes van de biodynamica, zonder gebruik van herbiciden of synthetische insecticiden en met een low-intervention-wijnbereiding in de kelder. Met wijngaardpercelen gelegen in de Montagne de Reims, de Côte des Blancs en de Vallée de la Marne en een totale wijngaardoppervlakte van 3,5 hectare. Haar artistieke ervaring? Die vertaalt ze met finesse in de smaak van de champagne en het ontwerp van het etiket, beide met een vrouwelijke toets, om de delicatesse en de nauwkeurigheid van de wijn naar voren te brengen. “Want,” zo zegt ze zelf, “vrouwen groeien op met moeders in de keuken, die kruiden, specerijen en allerlei smaken ruiken. We worden opgeleid om gevoelig te zijn voor smaken en bewust met tijd om te gaan.”

Zorg dragen voor erfgoed

Naast alle grote huizen in de champagnestreek zijn er heel wat kleinere, onafhankelijke producenten zoals Laureen Baillette. Een intrigerende champagneboerin die samen met haar zus en mama als vierde generatie wijnbouwers het verhaal van haar overleden vader uitbouwde tot het succesvolle champagnehuis Baillette Prudhomme. Gelegen in de Montagne de Reims in Trois-Puits, runt ze vijf hectaren die als Premier Cru zijn geklasseerd, op duurzame wijze worden beheerd en beplant zijn met de champagnedruivenrassen chardonnay, pinot noir en pinot munier.

“Vrouwen worden opgeleid om gevoelig te zijn voor smaken en bewust met tijd om te gaan”

Laureen engageert zich dag en nacht voor haar erfgoed, want naast het veldwerk, draagt ze ook de verantwoordelijkheid voor de wijngaard, de vinificatie, de marketing en het solitaire kelderwerk, veertien meter diep in de witte krijtgrond. Waar ze ons – in een omgeving met een constante temperatuur van 10 °C – moeiteloos begeestert tijdens een proeverij met uitleg over de complexiteit van haar champagne en, zeg gerust maar, haar levenswerk.

Keldermeester

Weg van alle clichés kondigde Champagne Deutz vorige maand de officiële aanstelling aan van Caroline Latrive, de eerste vrouwelijke ‘chef de cave’ van het huis. Een titel waar ze tijdens ons bezoek met ingetogen trots over vertelde. Haar palmares is behoorlijk indrukwekkend, en beschouwt ze niet als vanzelfsprekend, gezien de minimale aanwezigheid van vrouwen in haar nichesegment.

Een sleutelfiguur in haar leven? Haar vader, consultant-wijnmaker en later ook haar partner bij wijnadviesbureau Oeno Champagne. Ze bemachtigde stages bij prestigieuze champagnehuizen als Piper en Charles Heidsieck en Louis Roederer, voltooide in 1999 haar studie oenologie en startte bij Bollinger, praktisch waar ze verantwoordelijk was voor zowel de oogst als de vinificatie in kuipen en eiken vaten. Na het behalen van haar diploma als master in oenologie en wijn noteren we een job als keldermeester voor het Ayala Champagnehuis. Waar ze nu, na er 15 jaar te hebben gewerkt, afzwaait voor een puike positie als keldermeester bij Deutz. Op vraag en met heel veel vertrouwen van Michel Davesne, die sinds 2003 keldermeester van Maison Deutz is en over enkele maanden met pensioen gaat. Een huis met een rijke champagnetraditie die teruggaat tot 1838, stelt anno 2022 voor de eerste keer een vrouw aan als ‘chef de cave’. Wat op zijn minst opmerkelijk is en wat ook weerklonk in elk gesprek met de champagneboerinnen die we ontmoetten. Er is veel veranderd de laatste jaren, maar de weg is nog lang.

En dat beaamt ook Marie-Christine Osselin, oenologe van Moët & Chandon. “Dit huis geeft vrouwen een kans in een tot dusver door mannen gedomineerde sector. Al is het dat toch van langsom minder”, lacht ze. “Zeker in de champagnewereld banen alsmaar meer vrouwen hun weg. En Moët & Chandon maakt er een punt van om diversiteit na te streven, in zijn producten en regio’s, maar ook in het team dat de wijnen maakt.” Of vrouwen wijn maken anders aanpakken? “Volgens mij doet iedereen dat op zijn of haar manier, vanuit de eigen achtergrond en voorkeuren. Ik denk wel dat vrouwen bijdragen tot een zekere fluïditeit bij het degusteren. Vrouwen omschrijven wijnen en smaken op een andere manier dan mannen, gebruiken andere woorden. Net daarom lijkt een louter vrouwelijk team me ook geen goed idee, het is de complementariteit die tot het beste resultaat leidt.”

www.aurorecasanova.com, www.champagne-baillette-prudhomme.com, http://www.champagne-deutz.comen www.champagne.fr/nl