Tussen het ploegen door

Pieter-Jan Breyne heeft het over de bommenvondst deze week op de grens van Passendale en Moorslede.

Het zouden er wel eens letterlijk duizend kunnen worden, de bommen en granaten die ze in de Passendaalse klei gaan opgraven. Veel ervan zijn gifgasbommen, restanten van wat 100 jaar geleden een primeur was: het yperiet of mosterdgas werd voor het eerst op grote schaal gebruikt in de frontstreek rond Ieper, nadat het net daarvoor al was uitgetest in Nieuwpoort (cfr. de bedenkelijke discussie of yperiet dan niet nieuwporiet moet heten). Die schaal wordt duidelijk in de lijsten met gesneuvelden, in de kraters, de foto’s van verwoeste dorpen en steden.

Al zoveel ton geruimd, nog zoveel ton te gaan

Maar vandaag wordt ze nog het meest zichtbaar – en zeker: tastbaar – telkens een boer weer op iets ‘hards’ stoot. Een bom, maar vaker nog: een reeks bommen. Of, in dit geval: een indrukwekkend arsenaal. Er is al zoveel ton geruimd, er is nog zoveel ton te gaan. Buitenstaanders kijken met grote ogen naar de laconieke reactie van boer Johan Devriendt (“toen ik er meer dan 100 had geteld begon ik het toch een beetje onrustwekkend te vinden en heb ik DOVO gebeld”) maar voor landbouwers in de Westhoek is het er gewoon bij gaan horen, part of the job. Vinden ze een bom, dan leggen ze die aan de kant tot ze er genoeg hebben en het de moeite loont om de ontmijners te laten komen.

Een nieuw arsenaal

Een zo beperkt mogelijk oponthoud, even het ploegen onderbreken: meer is het niet. Gelukkig dat de ongevallen heel schaars zijn geworden: men laat het ontmantelen aan experts over en kinderen hebben wel wat beters om mee te spelen. Al blijkt dat ontmantelen van gifgasbommen bij DOVO sinds 2012 niet meer te gebeuren, de installatie is kapot en er is geen geld om ze te herstellen. De bouw van een nieuwe ontmantelingsinstallatie zou miljoenen euro’s kosten, en dat hebben de overheden er voorlopig niet voor over. En dus wordt 100 jaar na datum een nieuw arsenaal aangelegd, in Poelkapelle dit keer, voor andere doeleinden en omdat het niet anders kan, en goed beveiligd. Maar toch: nu al 3.200 gifgasbommen liggen er opgeslagen in plaats van dat ze onschadelijk worden gemaakt en daar zal het ongetwijfeld niet bij blijven. Want boer Devriendt, hij ploegde voort.