Hoewel bij de Floralux in Dadizele al volop kerstversiering in de rekken ligt, lijkt de eindejaarsperiode nog veraf. Niet zo bij de moslims. Zij vieren nu Muharram, het Islamitische nieuwjaar. Tijd voor een gesprek met vertegenwoordigers van vier moskeeën in onze centrumsteden. Over moskeeën die uit hun voegen barsten, politici die beloftes niet nakomen en het onvermijdelijke thema terrorisme.
Deze reportage maakt deel uit van ons dossier ‘Islam in West-Vlaanderen’.
“Allahu akbar!” Het is een donderdagmiddag wanneer we afspreken met vertegenwoordigers van de moskeeën in Oostende, Brugge, Roeselare en Kortrijk. In de moskee van Roeselare klinkt de ‘azan’, de oproep tot gebed. Enkele tientallen mannen verzamelen in de gebedsruimte. “Zie je wel dat je niet noodzakelijk moet schrikken als je iemand ‘allahu akbar’ hoort zeggen?”, zegt Aziz Karim van de Brugse moskee. “Het is iets dat wij constant gebruiken in gesprekken en in de oproep tot het gebed. Maar door een paar onnozelaars die aanslagen plegen, denken mensen dat er iets gaat gebeuren als ze die woorden horen.”
Vlaams minister Liesbeth Homans (N-VA) weigert nog moskeeën te erkennen. Van de elf West-Vlaamse zijn er maar twee erkend: Oostende en Desselgem. Wat vinden jullie daarvan?
Brahim Bouzarif: “Dit is zeer negatief, zowel voor de Vlaamse overheid als voor de moskeeën zelf. Erkende moskeeën moeten transparant zijn, inzage geven in hun financiering. Minister Homans zegt dat ze de verslagen van de Staatsveiligheid wil inkijken: voor ons is dat geen probleem. Dat een moskee gescreend moet worden, dat is altijd al zo geweest. Alleen: de Staatsveiligheid zal haar verslag nooit inhoudelijk bespreken met de minister. Ze geven alleen groen of rood licht. Maar het moet vooruit gaan. Als minister Homans de erkenningsdossiers on hold zet, dan moet ze achteraf niet komen klagen dat er garagemoskeeën ontstaan. In Kortrijk zijn we ons dossier zorgvuldig aan het opbouwen.”
: “De overheid verwacht bepaalde zaken van ons, dat is normaal. Maar dan verwachten wij ook eens iets terug. Alleen: wij weten niet wat men exact van ons verwacht. Hier in Roeselare geven wij bijvoorbeeld lessen aan kinderen. Men denkt blijkbaar dat wij gevaarlijk Koran-onderwijs geven, maar dat is niet zo. Wij bieden een opvoeding die gebaseerd is op respect. En dan vragen wij eens een bus om naar een kinderboerderij te gaan en wordt dat geweigerd. Omdat ze ons niet kennen.”
Ali Aftab: “Onze moskee is sinds 2009 erkend. We maken aanspraak op financiering door de provincie en het loon van onze imam zou betaald kunnen worden door Justitie. Maar centen hebben wij nog niet gezien, nochtans zijn alle papieren in orde. Wat blijkt? Er is geen budget. Tja, dan haken we af natuurlijk.”
Aziz Karim: “Wij waren een van de eerste moskeeën die een erkenningsaanvraag deden. Nooit een antwoord. Tot bleek dat het dossier onderaan de stapel van de bevoegde ambtenaar was beland. We hebben het opnieuw ingediend. En weer blijft het stil.”
Ondertussen kampt bijna elke West-Vlaamse moskee met plaatsgebrek. Wie een nieuwe locatie zoekt, krijgt met tegenkanting te maken.
Ali Aftab: “Wij hebben plannen ingediend om de moskee van de Romestraat te verhuizen naar de Frère Orbanstraat, de stad heeft die goedgekeurd. In ons nieuwe gebouw zullen duizend mensen terecht kunnen. Bepaalde buurtbewoners zouden tegen zijn. We hebben ze uitgenodigd voor een gesprek, maar ze komen niet.”
Abdennaïm Rakraki: “Wij willen verhuizen naar een loods verderop. Een mobiliteitsdeskundige heeft een dossier gemaakt. Met de buurt hebben we geen probleem.”
“Radicalisering ontstaat op internet, niet in de moskee”
Brahim Bouzarif: “Het pand waar de Bio-Planet nu zit, daar willen wij naartoe. We hebben die buren ook al uitgenodigd voor een maaltijd tijdens de ramadan. En ons bestuur bestaat uit jongeren die hier geboren zijn, hier gestudeerd hebben en dus perfect Nederlands spreken. Dat helpt ook.”
Aziz Karim: “Wij hadden een mooie locatie voor ogen, de voormalige schietstand van het leger in de Baron Ruzettelaan. Op de inauguratie van bisschop Lode Aerts kwam burgemeester Renaat Landuyt naar mij toe. Hij klopte op mijn schouder en zei dat alles goed ging komen. Maar dan hoor ik dat hij op de gemeenteraad letterlijk zegt dat er tijdens zijn bestuursperiode geen grote moskee zal komen in Brugge. Doe jij dat maar in Sint-Andries als je burgemeester wordt, zou hij tegen Dirk De fauw (CD&V-schepen en OCMW-voorzitter in Brugge, red.) hebben gezegd. Een grote ontgoocheling. En dus behelpen we ons nu al een tijdje door een tent in de tuin te zetten.”
West-Vlaanderen is, in vergelijking met pakweg Antwerpen, een vrij ‘blanke’ provincie. Merken jullie dat?
Brahim Bouzarif: “De afstandelijkheid voel je, zeker in het begin. Je moet elkaar leren kennen. Ik gaf eens een lezing in Brugge, waar een hevige discussie losbarstte. Achteraf ging ik iets drinken met de dames – het waren toevallig allemaal vrouwen – die het hevigst waren in de discussie. Ik trakteerde ze een koffie, haalde mijn beste West-Vlaams boven en ze draaiden plots 180 graden. Ik geloof sterk in dialoog.”
Aziz Karim: “Er wordt veel over de moslims gesproken, maar mét ons? Wij zijn met 2 à 3.000 moslims in het Brugse, maar worden genegeerd. Dat kan niet anders dan problemen geven op de lange termijn.”
Ali Aftab: “Een negatief beeld in je hoofd vormen is zoveel makkelijker dan een positief. Ik zeg het vaak: West-Vlamingen zijn harde noten om te kraken. Maar eens ze gekraakt zijn, zijn het hele lieve mensen.”
Terwijl de moskeeën volstromen,
lopen de kerken leeg. Een priester die met enig stuntgehalte weer volk naar zijn kerk wil lokken, zoals Luk Brutin in Zwevezele, krijgt de bons.
Aziz Karim: “Heel spijtig voor hem. De mensen zijn duidelijk vóór hem, waarom zet je hem dan buiten? Ook priester Fernand Maréchal, die in Zeebrugge de vluchtelingen helpt, krijgt bakken kritiek. Waarom? Omdat hij mensen helpt?”
Brahim Bouzarif: “De mensen hebben grote nood aan spiritualiteit. Aan rust. Ik denk dat je moet meegaan met de samenleving. Zoals die priester in Zwevezele, om meer mensen in je kerk te krijgen.”
Abdennaïm Rakraki: “Wij proberen de moskee aantrekkelijk te maken voor jongeren door lezingen te geven in het Nederlands. Je moet niet wachten tot er vragen komen, je moet anticiperen. En op zoek gaan naar een goede deskundige die hen uitleg komt geven. Over scheikunde, over euthanasie, over alles waar die jongeren mee bezig zijn.”
Brahim Bouzarif: “Jongeren zitten met andere vragen dan de oudere generatie. Als je hen geen antwoorden aanreikt, gaan ze op zoek op het internet. Onderzoek heeft uitgewezen dat radicalisering daar, op het internet, zijn oorsprong vindt. Niet in de moskee. De theologen in onze moskeeën counteren die radicale ideeën. Dat is onze verantwoordelijkheid en net daarom is de erkenning van moskeeën zo cruciaal. Nu, die radicalisering, dat is geen religieus probleem, maar een maatschappelijk. Dat soort mensen komen we in West-Vlaanderen gelukkig niet veel tegen. Dat is eerder een probleem van Brussel.”
En toch. In Oostende werd een bende Tsjetsjeense terreurstrijders opgerold. Vanuit Kortrijk vertrokken minstens twee jongeren naar Syrië. En de man die twee militairen aanviel in Brussel, woonde al jaren in Brugge.
Aziz Karim: “Die gast was een psychiatrische patiënt. Nooit gezien in de moskee.”
Ali Aftab: “Die Tsjetsjenen, dat is een apart probleem. Je moet eens kijken waar die mensen vandaan komen. Ze leven al decennia in conflict met Rusland. Oorlog is voor hen iets normaal. Met de Islam of met moskeeën heeft dat niets te maken. Ik heb de biografieën van de plegers van de recentste aanslagen eens bekeken: die gingen niet naar de moskee! Dat zijn geen moslims!”
Brahim Bouzarif: “De Kortrijkzanen die vertrokken zijn, zijn nooit bij ons in de moskee geweest. Helaas, zou ik zeggen. Ik voer vaak gesprekken met jongeren over geloofskwesties en ik merk dat het moeilijk is om dat internetdiscours te counteren. Ik laat ze altijd uitspreken en wijs hen dan op de tegenstrijdigheden. Zo wil ik ze bijbrengen dat ze nonsens uitkramen. Ze halen passages uit de Koran – gewelddadige passages, maar zo staan er ook in de Bijbel – en interpreteren die naar vandaag. Maar dat zijn teksten van 1.400 jaar oud!”
Voelen jullie de frustratie bij jonge West-Vlaamse moslims?
Aziz Karim: “De plegers van aanslagen zijn jongeren van de derde en vierde generatie, die hier opgegroeid zijn. Toen wij jong waren, gebeurde dat niet. Wat is het probleem dan? Niet de Islam. De overbezetting van onze moskee is het beste voorbeeld. De jonge gasten vragen mij hoe het komt dat we vanuit de stad geen hulp krijgen. Ik kan alleen mijn schouders ophalen. Dat geeft hen een wrang gevoel, alsof ze niet welkom zijn. Alsof de hele maatschappij tegen hen is. En op het internet vinden ze dan steun, bij haatpredikers. Het gaat over kleine dingetjes, zoals plaats hebben om je gebedskleed te leggen zodat je kan bidden.”
Brahim Bouzarif: “Ik was net op reis in Ierland. Op de luchthaven werd ik bediend door een man met een tulband, een sikh. Niemand maakte daar een probleem van. In Vlaanderen moeten moslimmeisjes hun hoofddoek afnemen als ze de school binnenwandelen. Is het niet belangrijker dat ze haar diploma haalt? We hebben hier wel grotere problemen, denk ik dan, zoals het begrotingstekort. Maar als je daarover een vraag stelt, beginnen politici snel-snel over iets anders. Dan rakelen ze de discussie over de boerkini weer op.”
In 2018 zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Leeft dat in de moskee?
Aziz Karim: “Bij ons zeker. Wij gaan deze keer echt strijden tegen de burgemeester. Ik heb duidelijk gezegd: de stemmen moeten nooit naar die vent gaan (doelt op Renaat Landuyt, red.). Die man mag echt geen tweede keer burgemeester van Brugge worden.”
Abdennaïm Rakraki: “Ik vind het niet de taak van een moskee om je te moeien in de politiek en ga hier dus niet oproepen om voor deze of gene partij te stemmen. Het belangrijkste is dat we ons gesteund voelen door de politiek. Om de jongeren op het goeie pad te houden. Ik heb liever dat jongeren hier zitten dan dat ze langs straat lopen of urenlang achter een computerscherm zitten. Help ons dan ook, politici!”
Brahim Bouzarif: “Politiek gaat over eigenbelang. Het is logisch dat wij ons belang verdedigen. Politici zullen tijdens de campagne alle stemmen proberen te ronselen die ze kunnen krijgen, ook bij de moslims. Ik spreek niet graag in een wij/zij-tegenstelling maar nu wel: wij, de moslims, moeten ons daar bewust van zijn en daar gebruik van maken. Onze stemmen zijn belangrijk voor de politici. Alleen: zij reduceren mensen met een migratie-achtergrond vaak tot dat ene aspect, religie. Alsof dat het enige is waar wij mee bezig zijn. Als de belastingen naar omlaag gaan, dan ben ik daar ook tevreden mee.”
Ali Aftab: “Ik was in 1994 kandidaat voor de socialisten maar in onze moskee wordt niet opgeroepen om voor Johan Vande Lanotte te stemmen. Een moskee is geen politieke partij. Ik was verkozen in 1994, maar ik was toen ambtenaar bij de Dienst Vreemdelingenzaken en moest dus kiezen. Ik heb gekozen voor mijn job, want laat ons eerlijk zijn: de politiek, die brengt niets op hé.” (lacht)
Dossier Islam in West-Vlaanderen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier