Het cordon sanitaire is gebroken en dan wel nog in Izegem. De stad waar N-VA zo sterk stond, waar ook de socialisten vaak de burgemeester leverden en CD&V mee aan de politieke geschiedenis schreef. Maar hoe is het nu zover kunnen komen? Wat blijkt? Vlaams Belang moest eigenlijk geen halsbrekende toeren ondernemen om voor het eerst in West-Vlaanderen mee aan de macht te komen.
Zeven redenen, te beginnen misschien wel met de belangrijkste, hetgeen dit alles uberhaupt mogelijk maakte: de stemming!
1. De keuze van de kiezer: samen 50,1 procent van de stemmen
Dat STIP+ en Vlaams Belang samen de nieuwe coalitie gaan vormen is eigenlijk het samengaan van de twee winnende partijen. STIP+ verdubbelde het aantal zetels van vijf naar tien, Vlaams Belang ging van drie naar vijf. Samen (32,7 en 17,4 procent) halen ze ook 50,1 procent van de stemmen. Goed voor respectievelijk 4.573 en 2.431 stemmen, 7.004 stemmen van de 13.996 uitgebrachte op de bijna 22.000 stemgerechtigden in Izegem.
CD&V (1.727) en Vooruit-Groen (1.721), de twee andere beoogde coalitiepartners, halen samen 3.448 stemmen. Met die twee partners erbij zou iets meer dan 60 procent van de (stemmende) Izegemnaars vertegenwoordigd zijn in de meerderheid. En het zou ook een meer comfortabele (16 in plaats 15 zetels op 29) hebben opgeleverd.
2. Het systeem van het initiatiefrecht: hoe die deadline plots dwingend werd
Het nieuwe systeem bij de lokale verkiezingen, waarbij de grootste partij 14 dagen het initiatiefrecht krijgt om een coalitie te vormen, zou hier wel eens mee het doorbreken van het cordon sanitaire in de hand gewerkt kunnen hebben. 14 dagen lijkt lang, maar uiteindelijk ging men met alle partijen rond tafel zitten.
Eerst zelfs met Vlaams Belang, waar men naar partijprogramma klaarblijkelijk redelijk op één lijn zat. Maar ook met N-VA, de bestuurspartij die twee beleidsperiodes met Bert Maertens de burgemeester leverde. Vorige week vrijdagavond, na vijf dagen onderhandelen dus, leek een doorbraak in de maak, Vooruit-Groen en CD&V waren tot een overeenkomst gekomen met STIP+. Al voelde men dat bij CD&V zo niet aan, na een overleg op met de partijtop op zaterdagmorgen en het terugkoppelen naar het volledige bestuur op dinsdag, vond men bij CD&V dat ze niet konden mee stappen.
Maar ondertussen was men al bijna tien dagen verder. Ook een ultiem gesprek met N-VA op donderdagavond, dat volgens burgemeester Bert Maertens nog voldoende ruimte bood om te onderhandelen, stemde STIP+ niet tevreden. Dus grepen ze naar de coalitiepartner waarmee ze zeker binnen de 14 dagen een akkoord konden sluiten.
Mocht dat niet gebeurd zijn, dan ging het initiatiefrecht maandagavond over op N-VA, 14 dagen later zou het de beurt zijn aan Vlaams Belang. Bij STIP+ kregen ze het gevoel dat er achter hun rug om en op hogere niveaus van alles bekokstoofd werd, dus grepen ze naar de voor hen meest simpele oplossing.
3. STIP+ was incontournable, maar dat gevoel hadden ze op den duur niet meer
Bij STIP+ wisten ze ook wel dat ze eigenlijk de sleutel in handen hadden. De traditionele partijen zouden het cordon nooit (mogen) doorbreken en samen met Vlaams Belang hadden ze dus sowieso de meerderheid, waardoor alle andere coalities uitgesloten waren. Maar er was wat getouwtrek natuurlijk.
STIP+ is een stadslijst, met op kop twee gewezen socialisten, maar ook met heel wat liberalen in de rangen. De + in naam van de stadslijst verwijst naar de Open VLD’ers die zich bij de bestaande partij voegden. Meer zelfs, het had geen haar gescheeld of ook Groen was in dat verhaal mee gestapt. Weinig waarschijnlijk dat een entente met Vlaams Belang er toen had in gezeten, maar Groen vormde uiteindelijk een kartel met Vooruit.
Maar die bonte kandidatenlijst betekent ook dat het moeilijker is om dat groep samen te houden. De twee jonge Open VLD’ers, Nigel Casier en Matthias Leenknecht, werden ook naar Brussel gesommeerd. Er werd hen aangeraden niet mee te stappen in het verhaal met Vlaams Belang. Uiteraard werd dat ook allemaal naar de collega’s binnen STIP+ teruggekoppeld en daar kreeg men dus het gevoel dat men de partij probeerde uit elkaar te spelen. Bepaalde protagonisaten uit andere partijen gaven dat ook (off the record) toe. Maar in de lokale politiek kan men zwijgen als drie coiffeuses tegelijk. Moeilijk dus.
4. De houding van CD&V: buitenwereld begrijpt het niet
CD&V heeft uiteraard het recht het eigen gekozen pad te volgen, maar niettemin stuit dat bij heel wat ‘watchers’ op wat bedenkingen. CD&V klitte zichzelf vast aan N-VA, waarmee het de afgelopen beleidsperiode ook bestuurde. Maar dat beleid leek toch wel afgestraft, niettemin ging CD&V er als partij ietsje op vooruit.
Met drie zetels opnieuw in de meerderheid terecht komen, het leek geen onaardige beloning. Maar het was hen naar eigen zeggen niet te doen om de postjes, maar om het toekomstperspectief van Izegem. Geen verdere polarisering, wat wel begrijpelijk is. Want het spel werd de jongste maanden ook vaak op de man gespeeld in Izegem, wat ook burgemeester Bert Maertens en schepen Caroline Maertens aan den lijve mochten ondervinden.
Maar halsstarrig vasthouden aan N-VA, beseffende dat die partij voor heel wat STIP+’ers eigenlijk ‘de vijand’ is, viel niet overal in goede aarde. Ze hoopten op een grote stadscoalitie, met CD&V, N-VA en uiteraard STIP+. Maar hun drie zetels waren daar eigenlijk niet meer van doen. Nog een mandaat afstaan, dat doen politici niet graag. Bovendien zouden ze dan met 11 zetels (CD&V en N-VA) ook iets groter zijn dan STIP+ (10 zetels). Weinig kans dat men dat gaat laten gebeuren.
5. De houding van N-VA: er schijnbaar zo gerust in dat het argwaan wekt
Bij N-VA huizen in Izegem natuurlijk de meest ervaren politici. Zijn bleven rustig in de onderhandelingen, maar misschien wel op een manier die argwaan wekte. Schoorvoetend werd wel de overwinning van STIP+ erkend, maar bij de winnende partij had men altijd het gevoel dat N-VA iets achter de hand hield. Was het een gaatje in het nieuwe decreet, hadden ze overeenkomst met iemand uit STIP+-rangen of zou er nog een andere aap uit de mouw komen?
N-VA is natuurlijk wel de garantie op een rechtstreekse lijn met Vlaanderen, wanneer er subsidies moeten vrijkomen om pakweg een zwembad te bouwen, dan is de communicatielijn wat korter om het zo uit te drukken. Bij N-VA geloofden ze echter nog rotsvast dat ze deel konden uitmaken van het volgende bestuur, maar dat zou dan STIP+ ook wel wat leden (en kiezers) gekost hebben. Maar dat zal nu met het samengaan met Vlaams Belang allicht niet anders zijn.
6. De houding van Vooruit-Groen: die lijken vooral de dupe van dit politieke spel
Bij Vooruit-Groen zien ze de coalitie met Vlaams Belang natuurlijk ook met lede ogen aan. Zij waren – in tegenstelling tot CD&V duidelijk – ervan overtuigd dat er een coalitie was met hen aan boord. Inhoudelijk werd er veel doorgesproken, de kartellijst leek klaar voor deelname aan het beleid. Ook zij gingen goed beloond zijn, als je de procenten optelt die ze in 2018 elk apart haalden, dan scoorden ze samen nu een stuk minder. Maar daar zal de vooruitgang van STIP+ ook wel voor een deel tussen zitten.
Vooruit-Groen bleef zich na het afzeggen van CD&V constructief opstellen, ze hoopten dat die partij op de stappen zou terugkeren. CD&V en SP.A bestuurde nog samen en ook de mensen die toen mee aan het stuur zaten namens Vooruit werden nog het veld in gestuurd om te bemiddelen. Maar daar kregen ze (letterlijk) geen gehoor. Vooruit-Groen dat een 124 actiepunten-programma had opgesteld, lijkt nu de grote dupe van het spel te zijn. Zij horen straks opnieuw tot de oppositie.
7. Vlaams Belang moest gewoon toekijken en de bagger nemen ze er bij
Veel efforts moesten de Vlaams Belangers niet doen. Van langs de zijlijn keken ze toe hoe er op diverse echelons werd onderhandeld en gemarchandeerd, maar zonder resultaat dus. Dus stonden lijsttrekker Kurt Grymonprez en voorzitter Dominique Stove van STIP+ plots weer op de stoep.
Bovendien gaapten de VB’ers niet wijd als het op mandaten aankwam, twee schepenen en de wetenschap dat ze eindelijk in West-Vlaanderen mee aan de macht kwamen, waren voor hen voldoende. Het protest tegen hun deelname aan het beleid namen ze er bij, om het cru te zeggen zijn ze al gewend om wat bagger over hun hoofd te krijgen.
Gemeenteraadsverkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
