Heeft West-Vlaanderen zich ‘gejeund’ met Open VLD?

Herwig Reynaert is professor politicologie aan de UGent. De Torhoutenaar is gespecialiseerd in lokale politiek.

In het dubbelinterview met Gwendolyn Rutten en Vincent Van Quickenborne vraagt de voorzitster of er een West-Vlaams woord bestaat voor ‘goesting’. Ze stelt immers terecht dat het belangrijkste in de politiek is dat men aan politiek doet met goesting. Jeunen antwoordt de Kortijkse burgervader. De voorzitster stelt: ‘je moet je in de politiek jeunen, en zorgen dat alle mensen zich jeunen‘. Lokale politiek voor en, meer en meer ook, door de mensen.

De vraag is of de West-Vlaming zich de voorbije tijd met Open VLD gejeund heeft. Jeunen is uiteraard belangrijk, maar op 14 oktober gaat het over de electorale knikkers. Knikkers waarmee Open VLD na de verkiezingen al dan niet zal kunnen spelen. Ook voor Open VLD staat er straks bij de gemeente- en provincieraadsverkiezingen veel op het spel. Ondanks het feit dat de liberalen in West-Vlaanderen in de Deputatie kwamen, waren de provincieraadsverkiezingen in 2012 geen voltreffer, integendeel. Verder wegzakken is in 2018 geen optie.

Verder wegzakken in 2018 is geen optie voor Open VLD

Op lokaal vlak gaf, ondertussen een kwarteeuw terug, de omvorming tot VLD de blauwen de wind in de zeilen. Zeker in 2000. In 2006 was het liberale project in principe breder dan in 2000 door kartelvorming met Vivant en de incorporatie van individuele leden of afdelingen van de voormalige Volksunie. In 2006 waren de verwachtingen eerder negatief en werden ook bewaarheid. Al was het uiteraard niet overal kommer en kwel. Zoals steeds bij lokale verkiezingen heeft iedere gemeente/stad immers haar eigenheid. Ondanks het feit dat Alexander De Croo in 2012 in zijn eigen gemeente goed scoorde, leed Open VLD een aanzienlijk verlies. Er werd toen geopperd dat dit wel eens de zwanenzang voor De Croo als voorzitter kon zijn. ‘Gediend’ door de omstandigheden – Van Quickenborne verliet het federale ministeriële toneel om burgemeester van Kortrijk te worden – liet hij het voorzitterschap voor wat het was en werd hij federaal minister. Gwendolyn Rutten volgde hem als voorzitter op. In 2018 worden het dus haar eerste lokale verkiezingen als voorzitster.

Aan uitdagingen voor haar partij geen gebrek. Ook voor Open VLD geldt dat de verkiezingen van 2018 het start- of nekschot kunnen zijn voor de verkiezingen van 2019. Voor elke partij geldt immers dat verliezen in oktober misschien niet meteen betekent dat alles naar de wuppe is, maar aangewezen is het toch niet. Het is immers kort dag om bij verlies de moed bijeen te rapen om met volle ‘goesting’ naar de verkiezingen van 2019 te stappen.

Twijfel bij Van Quickenborne

Ook in West-Vlaanderen staan bij Open VLD de zenuwen strak gespannen. Hoe groot zal de burgemeestersbonus zijn? Open VLD telt meer dan 10 burgemeesters die de nodige extra stemmen moeten opleveren. Mocht dit niet het geval zijn, is dit voor hen een aanfluiting van hun beleid. Profileert de enige liberale burgemeester van een centrumstad Vincent Van Quickenborne zich, net zoals in 2012, als burgervader? De kaarten liggen voor hem op dat vlak net iets gemakkelijker dan 6 jaar terug. Toen moest hij immers ‘afrekenen’ met Stefaan De Clerck. Toch lijkt hij bij momenten te twijfelen of houdt hij er op zijn minst de spanning in. Burgemeester of toch ‘grotere’ ministeriële ambities? Voorwaar een moeilijke keuze.

Andere steden

Maakt Bart Tommelein kans op het burgemeesterschap in Oostende? Een ministeriële bonus moet hij zonder enige twijfel kunnen binnenhalen. Bovendien zit de viceminister-president in een comfortabele situatie en kan hij als het ware ‘rustig’ achterover leunen en het schouwspel gadeslaan. Hij kan zich immers uitdrukkelijk profileren als toekomstig burgemeester en zijn lot in de handen van de Oostendenaar leggen. Anderzijds, stel dat het niet lukt. Op dat moment zijn er nog geen potten gebroken. Het electorale schip kan dan verder varen richting 2019.

Slaagt Mercedes Van Volcem erin om haar partij opnieuw in de meerderheid te loodsen? In ieder geval komt Open VLD versterkt aan de start. Van de interne N-VA clash tussen Ann Soete en Pol Van Den Driessche over het lijsttrekkerschap was Open VLD de lachende derde. Ann Soete komt immers de Open VLD-gelederen versterken. Slaagt Open VLD erin om electoraal beter te scoren in Roeselare? Loodst Emmily Talpe haar partij in de meerderheid in Ieper? Profiteert ze met andere woorden van het uiteenvallen van het kartel CD&V en N-VA? Ongetwijfeld zal Francesco Vanderjeugd persoonlijk goed scoren in Staden. Behoudt hij echter zijn sjerp?

De verkiezingen van 2018 worden voor Open VLD een grote uitdaging. Zich gejeund hebben zal op 14 oktober niet voldoende zijn. Recentelijk organiseerde Van Quickenborne ‘Toosten met de burgemeester’. De doelstelling van Open VLD is dat er ook in West-Vlaanderen vanaf 1 januari 2019 met nog meer liberale burgemeesters kan getoost worden.