Onze columnist én getroffen bewoner Stefaan Kempynck interviewt zijn buurman, ondernemer Antoine Vervaeke (66). De bedrijfsleider van Vervaeke Fibre nv uit Kuurne en twee firma’s in Noord-Frankrijk heeft een uitgesproken mening over de overstroming.
Het is zaterdagnamiddag en ik zie mijn buurman Antoine Vervaeke (66) me tegemoetkomen op de winterdijk op de Zandhoek, tussen De Blankaart en de Iepersteenweg, grens Woumen-Merkem. We vallen elkaar in de armen en Antoine zegt: “We hebben het gered! Het keerpunt is ingezet!”
Zware pomp
Bij onze huizen stond het water aan drie zijden van de winterdijk op overlopen. Dat gebeurde net niet. De bedrijfsleider van Vervaeke Fibre nv uit Kuurne en twee firma’s in Noord-Frankrijk heeft een uitgesproken mening over de overstroming. Zijn buitenverblijf is het huis dat op één na het dichtst bij de Blankaartvijver staat. Het is nieuwbouw op de plek waar ooit oud-gouverneur Olivier Vanneste zijn tweede woning had. Antoine woont in Hulste en kwam elke dag tot in de nacht zijn dijk bewaken. Kijken of zijn zware pomp het bleef doen. Het water aan de binnenkant van de dijk bleef stijgen en zonder grote pomp hadden we het niet gered. Al in zijn jeugd kwam Antoine veel naar de Zandhoek. Hij was leerling van oud-conservator van De Blankaart Paul Houwen, in wiens huis ik nu woon. Met Paul ringde hij onder meer vogels, met de benen tot diep in het Blankaartslijk.
Hoe heb je de voorbije anderhalve week beleefd?
“Het was heftig, met een heel onzekere uitkomst: op een fijn lijntje lopen, letterlijk en figuurlijk. Het water bij jou en mij sijpelde snel door de dijk, via een kwel, en onzichtbaar uit de ondergrond die – zoals de naam Zandhoek het zegt – uit zandige klei bestaat. De druk vanuit het bekken was enorm, natuurlijk. Plus: er waren zwakke punten aan de dijk. Maar onze dijken hielden stand, ook al moesten we even zandzakken krijgen of halen, om het water bovendijks tegen te houden.”
Je bent opgegroeid in Bambeke, vlak bij de bron van de IJzer in Buysscheure.
“Mijn moeder is Française en ik leefde daar de eerste 24 jaar van mijn leven. Mijn grootvader Michel Fossaert was een herenboer, die in die tijd al met de dienstdoende ingenieur in Rijsel in de clinch ging over de rechttrekking van de IJzer in de bovenloop: het wegnemen van de prachtige meanders, het kapotmaken van het oorspronkelijke landschap, en het vervangen van de meeste weiden door gedraineerde akkers. Dat oerlandschap hield vroeger het water tegen, hé. Dat en de verdere rationalisatie van de landbouw, met Sicco Mansholt in de jaren zeventig (de Nederlander was lang Europees commissaris voor de Landbouw en drukte landbouwsubsidies en schaalvergroting door, red.), met ruilverkavelingen en dies meer, heeft de ontwatering van het IJzerbekken in de huidige situatie gebracht.”
“De rationalisatie van landbouw heeft mee tot de huidige situatie van het IJzerbekken geleid” – Antoine Vervaeke, ondernemer en buurtbewoner
Wat is je analyse nu?
“Het was opnieuw een uitzonderlijke situatie, zoals in 1993. De natuur is wispelturig en krachtig, doet wat ze wil. Het was weer een samenloop van omstandigheden: warme, vochtige lucht uit de Atlantische oceaan die in conflict komt met een front van heel koude luchtstromen daarboven uit de Noordzee, met als resultaat condensatie en waterbommen van veertig liter daags.”
De in 2009-2010 gecreëerde infrastructuur in het Blankaartbekken hield min of meer stand. Wat is je mening over bijkomende oplossingen voor betere ontwatering?
“Meer gecontroleerde bufferbekkens zoals rond De Blankaart is zeker een deel daarvan. Zoals bij het Plan Tureluur op Schouwen-Duiveland in Nederlands Zeeland ongeveer tien jaar geleden, kunnen wij ook op een intelligente manier en rekening houdend met alle betrokkenen extra wachtbekkens maken in de benedenloop van de IJzer voorbij Diksmuide, westelijk en oostelijk. Extra en permanente pompcapaciteit in Nieuwpoort is een ander onderdeel, zoals het nog licht verhogen van onze winterdijken (wat bij de aanleg werd overwogen, red.), plus overleg over meer buffercapaciteit in Noord-Frankrijk. Maar uiteindelijk moeten hydrologen en wateringenieurs zorgen voor de finale evaluatie en bijsturing.”
Ministers spraken al over onteigeningen.
“Volgens mij dient dat niet het algemeen belang, wat toch het motief hiervan moet zijn. Mocht je in het Blankaartbekken enkele onteigeningen doorvoeren, dan zou het verschil in de afwatering miniem zijn. Ik zou mij er in elk geval niet snel bij neerleggen, net zoals de meeste bewoners hier.”
Vanuit de landbouw wordt nu ook gezegd: ‘Tijd voor meer economie dan ecologie.’ Zijn de hogere peilen omwille van de natuur de oorzaak?
“Ik ben van boerenafkomst en ondernemer, en de allerlaatste om onze economie te benadelen. Maar dat winterpeil van 2,9 meter rond De Blankaart is een peulschil, ten opzichte van het hele afwateringsgebied, van bij Ekelsbeke. We zijn nu al bijna alle akkervogels van vroeger kwijt, de geluiden uit mijn jeugd zijn weg. De sluiting van de kerncentrales, bijvoorbeeld, is veel slechter voor onze economie. De IJzervallei is een Ramsar-gebied (naar de stad in Iran waar in 1971 een internationale conferentie rond drasland en watervogels werd gehouden, red.). Dat is geen vodje papier.”
Wateroverlast in West-Vlaanderen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
