Schenk u gerust een lekkere portie gerstenat in, want vandaag mogen we collectief International Beer Day vieren. En wat blijkt? West-Vlaanderen is meer dan ooit een van dé absolute ambassadeurs van de Belgische bierwereld. In amper tien jaar is het aantal brouwerijen in onze provincie meer dan verdubbeld: van 27 in 2014 naar liefst 57 op vandaag. “Hoopgevend”, zegt biersommelier Sofie Vanrafelghem.
Het was een wijs man die bier uitgevonden heeft. Het zijn niet onze woorden, maar ze zouden ooit van de tong van de Griekse filosoof Plato gerold hebben. Bier is een van de oudste alcoholische dranken en al duizenden jaren een dorstlesser.
Vraag een buitenlander dan weer waar hij aan denkt wanneer hij het over België heeft en met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zal die het meteen over onze rijke biercultuur hebben. Die vele hectoliters bier worden anno 2024 geboren in 422 Belgische brouwerijen. Tien jaar geleden telde ons land ‘amper’ 168, een stijging met liefst 151 procent.
Ook op West-Vlaams niveau schoten de brouwerijen als paddenstoelen uit de grond. Waar we het tien jaar geleden nog met 27 brouwplekken moesten stellen, is dat aantal nu tot 57 opgeklommen, goed voor een groei van 111 procent. Dat blijkt uit cijfers van de Belgische bierconsumentenvereniging Zythos.
In tien jaar tijd is het aantal brouwerijen op West-Vlaamse bodem met 111 procent gestegen
Voor alle duidelijkheid: hier gaat het over ondernemingen die een eigen brouwinstallatie beschikken en alle wettelijke vergunningen op zak hebben. Met 57 brouwerijen – 54 volledig West-Vlaamse en drie bij ons gelokaliseerde, maar in niet-West-Vlaamse handen – zijn we de tweede grootste brouwprovincie van het land. Enkel Oost-Vlaanderen gaat ons met 61 brouwerijen vooraf, Henegouwen 51 stuks – volgt op ruime afstand.
Daarnaast zijn er ook 59 bierfirma’s in West-Vlaanderen actief: bedrijven die eigen bieren verkopen, maar zelf niet over een brouwinstallatie beschikken – en dus elders (laten) brouwen.
Meer brouwers, minder volume
“Onze West-Vlaamse brouwerijen en bieren doen het inderdaad goed”, stelt biersommelier Sofie Vanrafelghem. “Enerzijds dankzij een toegenomen exportvolume van de laatste tien à vijftien jaar én het feit dat wij ook zelf onze speciaalbieren opnieuw hebben leren appreciëren. Vroeger zworen we haast collectief bij enkele grotere namen, nu hebben we ons hart weer verloren aan biertjes uit eigen streek, met lokale topkwaliteit.”
“Al kan het nog altijd beter. West-Vlaanderen herbergt enkele pareltjes. Neem nu Alvinne uit Moen, met een rijk aanbod aan zure bieren en andere verrassende smaken. Die blijven nog iets te vaak onder de radar.”
Toch is het niet allemaal rozengeur en maneschijn, aldus Sofie. “Er zijn dan wel meer brouwers, er wordt een minder groot volume gedronken. De hogere inflatie is een van de oorzaken, want mensen letten dan meer op hun uitgaven. Dat we minder bieren drinken, heeft ook te maken met het feit dat er steeds minder cafés zijn. Beide gaan hand in hand, want wat is er leuker dan samen met enkele vrienden in een gezellige setting een nieuw biertje ontdekken? Daarom een warme oproep: we moeten blijven op café gaan én bier van bij ons drinken.”
“Onze bieren en cafés gaan hand in hand. Daarom een oproep: blijf op café gaan en drink bier van bij ons” – biersommelier Sofie Vanrafelghem
Dit jaar mochten ook drie nieuwe brouwerijen aan het lijstje toegevoegd worden. “Hoopgevend”, omschrijft Sofie die evolutie. “We keren stilaan terug naar de trend waarbij je onder elke kerktoren een brouwerij vindt. Of zelfs meerdere. Voor de Eerste Wereldoorlog telde ons land zelfs 3.500 brouwerijen, het zit dus in ons dna. Jonge mensen die hun toekomst in de brouwerswereld uitstippelen, iets mooier is er niet.”
Jeugddroom
De drie nieuwe brouwerijen die dit jaar van (opnieuw) start zijn gegaan, zijn Gulden Spoor uit Wevelgem, de StraeteBrouwerie uit Waregem en Maenhout uit Oostnieuwkerke. Die laatste wordt door Pieter Maes (43) gerund. Hij heeft zijn strepen in de brouwerijsector al ruimschoots verdiend. Hij startte zijn carrière in 2004 bij Kasteelbrouwerij Vanhonsebrouck, waar zijn vader Jozef veertig jaar lang als brouwingenieur aan de slag was.
“Ik ben letterlijk tussen de brouwketels opgegroeid”, knipoogt hij. “Ik was er assisitent-productiedirecteur en verkaste na vijf jaar naar Brouwerij De Brabandere. Daar was ik tot april vorig jaar als operationeel verantwoordelijke actief.”
Nu verdeelt hij zijn tijd tussen De Brabandere en zijn eigen brouwerij: Maenhout. “Die run ik sinds juli 2023”, klinkt het trots. “De brouwerij zelf bestaat sinds 2009, bekend van onder andere Koeketiene en de Ferrebieren, maar toen die over te nemen stond, heb ik geen seconde getwijfeld. Het was altijd al een jeugddroom om ooit een eigen verhaal in de bierwereld te kunnen schrijven, een dergelijke kans komt niet vaak voorbij.”
“We zijn nog steeds hét gidsland op vlak van bier, maar elders worden ook mooie verhalen geschreven. Daarom moeten we blijven evolueren” – Pieter Maes, Brouwerij Maenhout
Met twintig jaar ervaring op zak besloot Pieter de sprong te wagen. “Ik wilde ook niet van nul starten. Ik had meteen een degelijke brouwinstallatie ter beschikking én kan een bestaand sterk merk verder uitbouwen.” Vandaag tovert Pieter een tiental verschillende soorten uit zijn brouwketels. “En het loopt goed. Op jaarbasis brouw ik vijf- tot zeshonderd hectoliter, een cijfer dat organisch moet groeien.”
Door het bestaande gamma verder een solide basis te geven, zogenaamde out of the box-bieren te lanceren en ook te brouwen voor derden. “Bierfirma’s, bedrijven, verenigingen… Zij kunnen bij mij aankloppen om een eigen bier te lanceren. Ook op vlak van export wil ik stappen zetten. Nu gaat zo’n vijf procent van mijn bieren naar het buitenland, dat moet stijgen.”
Gidsland
Pieter omschrijft zijn job als de mooiste ter wereld. “Ik mag een product creëren dat bij mensen een geluksgevoel opwekt, dat hen verbindt en laat genieten. Daar kan je toch alleen maar blij om zijn? Maar tegelijk moeten we als sector waakzaam blijven. Ik trek graag de vergelijking met de wijnwereld. Twintig jaar geleden zaten we aan de kerstdis allemaal met een Franse rode wijn voor ons. Nu staat een Chileense of Zuid-Afrikaanse wijn op tafel. Of zelfs een Belgische.”
“Wij zijn nog steeds hét gidsland op vlak van bier, maar elders worden er ook mooie verhalen geschreven. Daarom moeten we blijven evolueren. We zijn in eigen land ook met steeds meer spelers om een toch wel licht krimpende markt. Er wordt nu eenmaal minder bier geconsumeerd dan vroeger. Dan is het zaak om je te onderscheiden, met verrassende bieren die een mooi verhaal vertellen. Net dát wil ik met Maenhout doen.”
Alcoholvrij is een blijver
Tien jaar geleden amper te vinden, vandaag heeft elke (middel)grote brouwerij een alcoholvrij bier op de kaart. De Halve Maan uit Brugge was met de Sportzot in 2018 de absolute pionier, velen volgden in het kielzog. Denk bijvoorbeeld aan de Kwaremont 0,3 van De Brabandere, de Viven Nada Ipa van brouwerij Viven uit Damme en sinds kort is er nu ook een Kasteel Rouge 0,0 van Kasteelbrouwerij Vanhonsebrouck én een Ypra 0,4 van Omer Vander Ghinste op de markt.
“Het is inderdaad niet meer weg te denken”, analyseert Pieter Maes. “Het alcoholvrije segment is hier om te blijven. Er wordt steeds meer aandacht geschonken aan bewust omgaan met alcohol en bier drinken niet combineren met autorijden. Een positieve evolutie. Elke zichzelf respecterende horecazaak heeft vandaag ook een of meerdere alcoholvrije bieren in de koelkast staan.”
Pieter zetelt ook in een brouwerij-overschrijdende onderzoeksgroep die alcoholvrij bier wil optimaliseren – zowel qua smaak als productieproces. “Ze worden steeds beter en smaakvoller. Ook ik, als kleine brouwer, speel met het idee om een 0,0 op de markt te brengen. Dat zal nog niet voor meteen zijn, maar het zit er sowieso aan te komen.”
“Al mag je 0,0-bieren nooit vergelijken met hun alcoholbevattende grote broertjes. Eigenlijk moet je beide segmenten volledig loskoppelen van elkaar. Dat gebeurt nu nog te weinig.”
Van Abdij Sint-Sixtus tot Westkwartier: alle West-Vlaamse brouwerijen op een rijtje
West-Vlaanderen telt vandaag 57 brouwerijen. Dit zijn ze allemaal, met (een van) hun bekendste bier(en).
1.Abdij Sint-Sixtus, Vleteren, Trappist Westvleteren 12.
2.Adriaen/sen, Ieper, Ieperlink.
3.Alvinne, Zwevegem, Omega.
4.Belgian Contract Brewery, Menen, Klootzakske.
5.Bère Brouwers, Oostende, Grizzly.
6.Bijen Brouwerij, Gistel, Bees.
7. Bourgogne des Flandres, Brugge, Bourgogne des Flandres.
8.Brouwerij B, Blankenberge, e n’Echten.
9.Bryggja Brewery, Brugge, Bryggja Tripel.
10.De Bie, Wielsbeke, Zatte Bie.
11.De Brabandere, Harelbeke, Bavik Super Pils.
12.De Circus Brouwerij, Zwevegem, Circus Session IPA.
13.De Dolle Brouwers, Diksmuide, Oerbier.
14.De Halve Maan, Brugge, Brugse Zot.
15. De Leite, Oostkamp, Paljas.
16.De Meester, Lendelede, Maître Blond.
17.De Poes, Tielt, De Poes Blond.
18. De Ranke, Wevelgem, Guldenberg.
19. De Struise Brouwers, Vleteren, Struise Pannepot.
20. De Zoeten Inval, Kortemark, Edewalse Bosuil.
21. Deca Services, Vleteren, Vleteren 8 Blond.
22. Fort Lapin, Brugge, Fort Lapin Tripel.
23. Gulden Spoor, Wevelgem, Gulden Spoor Blond.
24. Houtlandse Brouwers, Torhout, Houtlands Blond.
25. Jus de Mer, Middelkerke, Jus de Mer Blond.
26. Kazematten, Ieper, Wipers Times Blond.
27. Klondiker, Meulebeke, Meulebeeks Wit.
28. Lechasseur, Wevelgem, Lechasseur Saison.
29. Leroy Breweries, Ieper, Poperings Hommelbier.
30. Maenhout, Staden, Koeketiene.
31. Omer Vander Ghinste, Kortrijk, Omer Traditional Blond.
32. Pepieto, Hooglede, Pepieto.
33. Rodenbach, Roeselare, Rodenbach Classic.
34. Rostune, Beernem, Wannes.
35. Ruimtegist, Kortrijk, Vie.
36. St. Bernardus, Poperinge, St. Bernadus Abt 12.
37. Sint-Idesbald, Koksijde, St. Idesbald Blond.
38. Skøllman, Damme, Burning Skoll.
39. Steven, Zwevegem, Amantine.
40. Stokhove, Oostkamp, Waardamse Tripel.
41. StraeteBrouwerie, Waregem, Ross Triple.
42. Strubbe, Ichtegem, Ichtegem’s Oud Bruin.
43. ‘t Bijhuys, Zedelgem, 8210 Blond.
44. ‘t Gaverhopke, Waregem, Koerseklakske.
45. ‘t Koelschip, Oostende, Blonde Kuif.
46. ‘t Verzet, Anzegem, Rebel Local.
47. Terrest Brewery, Houthulst, Keikoppenbier.
48. The Brew Society, Kortrijk, Martha Sexy Blond.
49. Toye, Kortrijk, Goedendag.
50. Van Damme, Brugge, Klavertje 4.
51. Vandewalle, Lo-Reninge, Reninge Bitter Blond.
52. Vanhonsebrouck, Izegem, Kasteel Rouge.
53. Verhaeghe, Anzegem, Duchesse de Bourgogne.
54. Viven, Damme, Viven Master IPA.
55. Vliegende Paard Brouwers, Beernem, Préaris Quadrupel.
56. Waterfields Brewery, Staden, Obuz.
57. Westkwartier, Zonnebeke, Hilleveld.
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
