Alain Billiouw kondigde het enkele weken geleden met enige trots aan op zijn Facebookpagina: samen met broer Guy schonk hij het Passchendaele Museum een mooi exemplaar van trenchart uit Wereldoorlog I, een van de vele verzamelstukken uit de collectie van hun overleden vader Joseph. “Pa was een verwoed verzamelaar en gefascineerd door alles wat met de Groote Oorlog te maken had.” Een passie die terugging op een in de IJzervlakte gesneuvelde oom, zo blijkt.
Een mooie houten met rood koper beslagen kist, versierd met graveerwerk dat de toenmalige kerken van Poelkapelle en Langemark voorstelt en getekend was met ‘Karl Duhmen’. Een duidelijk voorbeeld van trenchart (loopgravenkunst), waar soldaten aan weerszijden van de frontlinie tijdens Wereldoorlog I de tijd mee verdreven tussen de veldslagen door.
Guy en Alain Billiouw vonden het kunstwerk terug in wat overbleef van de ‘oorlogsschat’, die vader Joseph ooit bijeen had vergaard. “Zijn fascinatie voor alles wat met WOI te maken heeft, ging terug op zijn oom langs moeders kant Remi (Coucke), die sneuvelde in de Grote Oorlog”, zet Alain het bijzondere verhaal in.
“Nonkel Remi maakte deel uit van een regiment, dat in Ramskapelle gelegerd was. Twee dagen voor de Ijzervlakte onder water werd gezet, kwam hij om in de slag bij Tervate (22 oktober 1914, red.). Hij werd er met vele landgenoten opgeofferd opdat verderop de sluizen ongehinderd konden geopend worden.”
Nonkel in massagraf
“De slag was zo zwaar dat er geen tijd was om alle gesneuvelden een deftig graf te geven”, gaat Guy verder.
“Pas in 1920 werd het massagraf gevonden, waarin ook nonkel Remi was terechtgekomen. Dankzij de inscriptie in een teruggevonden horloge, herkend door de juwelier in Ardooie die het had verkocht, kon met zekerheid bepaald worden dat het om Remi ging.” Hij kreeg in 1922 een nieuwe laatste rustplaats in Ramskapelle. “Precies 100 jaar later hebben we met de familie zijn graf nog eens bezocht, als eerbetoon.”
Ook broer gestorven
Remi was niet de enige van de 18 kinderen van het boerengezin Coucke die het leven liet in de oorlog. “Zijn broer Omer werd als oudste naar het Groot Seminarie gezonden om priester te worden. In WOI deed hij dienst als brancardier. Hij overleed een paar dagen na Wapenstilstand aan de Spaanse griep maar werd ook als oorlogsslachtoffer gekwalificeerd.”
De zware tol die de familie Coucke betaalde tijdens de Groote Oorlog maakte dat Joseph Billiouw zich in de jaren 70 van vorige eeuw begon te verdiepen in de vele veldslagen, militaire begraafplaatsen,… “We hebben als kind echt alle vermeldenswaardige plekken die verwijzen naar de oorlog bezocht met onze ouders. Verdun, de begraafplaats in Vladslo, het fort van Douaumont,… Pa Joseph begon toen ook als een bezetene boeken over WOI te lezen en een collectie sabels, Duitse en Belgische helmen, bajonetten,.. aan te leggen. Toen later de wapenwet werd verstrengd, heeft hij alle wapens verkocht. Maar zijn oorlogsbibliotheek, met gedetailleerde beschrijvingen van veldslagen, heeft hij nooit weggedaan”, herinnert Guy zich nog.
“Het kistje bevatte een grote envelop met daarin de volledige regie van vaders begrafenis”
Toen Joseph in 2008 plots overleed, herinnerden de broers Billiouw zich de woorden die hun vader hen ooit had toevertrouwd: ‘In mijn verzameling steekt een koperen kistje, het werk van een Duitse soldaat. Kijk als ik overleden ben in dat koffertje. Het zit er allemaal in’, was zijn mysterieuze boodschap.
“En voorwaar, toen we het kistje na zijn overlijden openden, bleek er een grote envelop in te zitten met daarin de volledige regie van zijn begrafenis: welke begrafenisondernemer, welke muziek, welke kerk,…tot zelfs de rouwmaaltijd toe”, weet Alain nog.
Twee kandidaten
Toen ook hun moeder begin dit jaar overleed, wachtte de broers de moeilijke taak om het ouderlijke huis leeg te maken. “Zo kregen we het vermaarde koffertje nog eens in handen en stelde zich de vraag: wat gaan we ermee doen? Verkopen aan een verzamelaar? De nazaten van die Karl Duhmen opsporen? Dat bleek al snel onbegonnen werk, ook al vonden we de naam van zijn regiment op het kistje. Of het wegschenken aan een museum?”
Het werd uiteindelijk het laatste. “Dan drongen zich meteen twee kandidaten op: In Flanders Fields in Ieper of het Passchendaele Museum in Zonnebeke. Nadat de curator in Zonnebeke liet blijken dat ze een segment van het museum reserveerden voor zogenaamde trenchart, loopgravenkunst, viel onze keuze op het Passchendaele Museum. We kregen van hen ook de garantie dat het werk niet zou verkocht worden maar eventueel enkel uitgeleend aan andere musea.”
Twee dagen nadat ze het koffertje hadden afgeleverd, kregen Alain en Guy al een foto van Josephs pronkstuk, netjes uitgestald in een vitrinekast. “Het staat daar mooi”, besloten de broers. “Pa zou blij zijn dat zijn piece unique -want dat is het echt wel- zo’n mooie plaats heeft gekregen in een museum dat opgedragen is aan zijn grote passie, Wereldoorlog I. Hij zou fier geweest zijn op zijn zonen.”
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
