“De rijkswacht heeft me in de steek gelaten”: Dirk kampt al 33 jaar met trauma nadat hij beschoten en gegijzeld werd

Hij verijdelde een hold-up bij een juwelier, maar werd beschoten en gegijzeld door twee brutale gangsters. Meer dan 33 jaar na die feiten kampt ex-rijkswachter Dirk Demeyer nog altijd met de psychologische nasleep daarvan. Veel hulp bij de verwerking van zijn trauma kreeg hij naar eigen zeggen van zijn werkgever niet. “Ik verwijt die gangsters dat ze de angst mijn gezin binnengebracht hebben, maar de rijkswacht verwijt ik dat zij mij ronduit in de steek hebben gelaten.”

Vrijdagmiddag 15 maart 1991, Ieper. De grensstreek wordt al een tijd geteisterd door Noord-Franse dievenbendes die het geweld niet schuwen om ramkraken en hold-ups te plegen. De voorbije nacht is er nog een ramkraak gepleegd bij elektrozaak Bruneel in Vlamertinge, de dienstdoende rijkswachter Dirk Demeyer wint de hele vrijdagvoormiddag informatie in.

Wanneer hij ’s middags vanuit de rijkswachtkazerne in Ieper naar huis in Dikkebus vertrekt, valt zijn oog op een verdachte Opel Corsa met Franse nummerplaat. Dirk laat een extra ploeg komen. Met zijn twee collega’s in de combi ziet hij even later twee verdachten lopen, gewapend en vlak bij juwelier Devick, wellicht klaar om de zaak te overvallen. “Ik stapte uit met een collega. Zodra ik hun carte d’identité vroeg, splitsten die twee zich op. De ene ging naar de combi en hield mijn collega achter het stuur onder schot. De andere twijfelde evenmin en opende het vuur. Ik werd geraakt in de rug, maar besefte dat amper”, vertelt Dirk.

Onder schot

De drie rijkswachters besluiten zich over te geven en worden door de gangsters gegijzeld in hun eigen combi, die wegscheurt richting Frankrijk met Dirk aan het stuur. “In Wijtschate zag ik een Mercedes staan. Ik stelde de gangsters voor om de combi te wisselen voor die snellere auto. Ik dacht dat ze mij en mijn collega’s dan zouden achterlaten. Maar ze namen mij mee. Ik zie mijn collega’s nog de deur van de combi weer dichttrekken toen we met de Mercedes vertrokken. Oef, dacht ik, die zijn veilig”, gaat Dirk voort.

“Het moet van mijn hart, ik wil dit niet meenemen in mijn graf”

Op de achterbank van de Mercedes, met een kussen boven zijn hoofd en onder schot gehouden, smeekt Dirk de gangsters ondertussen om hem vrij te laten. “Ik zei dat ik een vrouw en drie kinderen had, terwijl ik eigenlijk maar één dochter heb. Maar ze hadden er geen oren naar. Zwijg, of het is gedaan met jou, blaften ze. Het is ook pas dan dat ik besefte dat ik beschoten was geweest en voelde waar de kogel mijn lichaam verlaten had”, zegt Dirk. Zijn nachtmerrie eindigt pas wanneer de gangsters halt houden aan het postkantoor van Rijsel en daar een nieuwe carjacking plegen.

Geen doetje

Alhoewel. De nachtmerrie was allerminst voorbij, zo zal blijken. “In het ziekenhuis kreeg ik bezoek van de generale staf van de rijkswacht, van de ambassadeur van België in Frankrijk, van collega’s en familie. Voor iedereen sprong ik uit mijn bed, om te tonen dat alles oké was met me. De rijkswacht was een onderdeel van het leger. Daar moest je tonen dat je geen doetje was. Een zware interventie, dat was iets wat je in de kantine verwerkte, met wat pinten erbij”, vertelt Dirk.

Toen hij na zijn ziekenhuisopname voor de eerste keer weer in de kazerne kwam en zijn chef opzocht, viel de hemel op zijn hoofd. “Ik heb geen tijd voor jou”, snauwde die. Op zijn derde werkdag ging Dirk eronderdoor. “We moesten gedetineerden overbrengen van de gevangenis in Ieper naar de rechtbank. Maar er ontstond tumult. Ik panikeerde, maar heb nog geholpen om ze in de celwagen te krijgen. Erna ben ik gecrasht in het kantoortje van het secretariaat. Het ging niet meer”, aldus Dirk die, 33 jaar na de feiten, nog altijd tranen in de ogen krijgt.

Profiteur

Na een maand deed Dirk een nieuwe poging om opnieuw aan de slag te gaan, maar raakte – alleen in de kazerne op een vrijdagavond baliedienst – opnieuw bevangen door angst. En moest opnieuw thuisblijven. “Na een tijdje waren er collega’s die zegden dat ik een profiteur was. Dat was het sfeertje toen. Ik ben dan weer beginnen te werken, op de dienst Mobilisatie en in de kantine. Na 17 jaar veldwerk stond ik daar: soep en koffie op te dienen, terwijl ik nog altijd geregeld een crise kreeg.”

Pas in september, een halfjaar na de feiten, belandde Dirk via een vriend bij een psycholoog. Twee jaar na de feiten kreeg hij plots telefoon uit Brussel. “Van een officier, die een cursus had gevolgd in Nederland en me door een Nederlandse psychologe wou laten onderzoeken. Eindelijk hadden ze het licht gezien, dacht ik. Maar na drie sessies kreeg ik te horen dat ze me met rust zouden laten. Mijn geval was blijkbaar té heftig.”

Ook om zijn percentage invaliditeit te laten bepalen, moest Dirk door de jaren heen hemel en aarde bewegen. Met stapels documenten trok hij naar dokters en psychiaters. “Manneke, dat ga ik allemaal niet lezen, is het eerste wat een dokter me zei. Later, toen ik merkte dat mijn linkerbeen scheef trok door de stress die zich vastgezet had, vroeg ik om een bijkomend percentage. Dat keurden ze af, omdat mijn letsel van psychologische en niet van lichamelijke aard was en ik had alleen voor dat laatste een aanvraag ingediend. Allemaal bureaucratische spelletjes, terwijl ik een hold-up had verijdeld, mijn leven op het spel zette om mijn twee collega’s te redden en urenlang gegijzeld werd. Nooit heb ik daar ook maar enige erkenning – laat staan dankbaarheid – voor gekregen.”

De mensen die hem wél geholpen hebben, zijn volgens Dirk op de vingers van één hand te tellen. “Psychiater Deberdt, die me gratis onderzocht heeft. Kinesist Gil Meesseman (vader van Belgian Cat Emma, red.), die me op fysiek vlak bijstond. Magistraten Michel Ryde en Marie-Christine Durieu, die voor mij hun nek uitstaken. Maar door de rijkswacht ben ik in de steek gelaten.”

Zware jongens

De twee gijzelnemers die hem en zijn twee collega’s beschoten en gijzelden, bleken uiteindelijk zware jongens te zijn. Ze vluchtten naar Marokko, maar werden enkele maanden later bij de lurven gevat toen ze terugkeerden naar Parijs. Op het assisenproces in 1995 kreeg Farid Mebtouche dertig jaar cel, zijn kompaan Mohamed Larbaoui twintig jaar. Die laatste werd even later in Ieper nogmaals veroordeeld tot 20 jaar cel.

In 2011 probeerde Larbaoui de gevangenis van Andenne te ontvluchten door vier cipiers te gijzelen. Daarvoor kreeg hij twee jaar geleden nog eens veertien jaar cel opgelegd. “Dat waren geen doetjes. Ze hadden trouwens altijd alles ontkend. Pas na mijn getuigenis voor het assisenhof heeft de ene (Mebtouche, red.) alles toegegeven. De andere (Larbaoui, red.) grijnsde eens naar me en stak dreigend zijn vinger op. Na drie uur getuigen en een spervuur van vragen vroeg ik de voorzitter van het assisenhof om te mogen stoppen. Ik was op, ik kon niet meer”, vertelt Dirk.

Nu wil hij nog één keer zijn verhaal doen. “Omdat ik merk dat het nog altijd een enorme impact heeft. Op mij én op mijn gezin. Onlangs nog, bij de schietpartij op Donald Trump, bijvoorbeeld. Hij heeft geluk gehad, zeggen de mensen dan. Maar het had ook fataal kunnen zijn. En dan besef ik dat dit bij mij ook zo was. Ik had ook kunnen sterven. Mijn vrouw en mijn dochter zijn daardoor ook getraumatiseerd en zij hebben ook nooit enige psychologische steun gekregen. Die gangsters hebben de angst in mijn gezin binnengebracht en de rijkswacht heeft nooit iets gedaan om ons daarbij te helpen. Dat verdriet, dat trauma, dat zit hier in huis. Door mijn verhaal te doen wil ik dat op de een of andere manier kwijtgeraken. Het moet van mijn hart, ik wil dit niet meenemen in mijn graf”, besluit Dirk.