Annemie Struyf: “Je kunt áltijd beslissen om opnieuw te beginnen”

In haar nieuwe boek houdt Annemie Struyf een warm pleidooi voor mensen die durven te dromen. Met de nodige omzichtigheid, want uit haar nieuwe tv-reeks blijkt dat zo’n droom soms in een nachtmerrie kan veranderen. “Maar besef ook altijd dat zelfs de donkerste momenten voorbijgaan”, klinkt ze monter terwijl we door het rulle zand van duinenreservaat De Hoge Blekker spartelen. O ja, mocht je het nog nergens anders gelezen hebben: Annemie is opnieuw verliefd.

Annemie Struyf is pas terug van een reportagereis naar Noorwegen waar ze samen met haar filmploeg de laatste opnames maakte voor de reeks Het Hoge Noorden, vanaf dinsdag 29 december te zien op Eén. Daarin probeert ze, net zoals ze dat eerder deed in Frankrijk en Spanje, te achterhalen wat landgenoten die in een ander land een nieuw leven willen beginnen, bezielt. Ze denkt dat de reeks op een goed moment komt. Nu mensen als gevolg van de coronacrisis snakken naar verhalen over schoonheid en zuiverheid. Het Hoge Noorden is daar tenslotte zowat het symbool van. En willen we niet allemaal in een mooiere, rustiger wereld wonen dan?

Geen enkele droom word je in een kant-en-klaar bouwpakket aangeboden

Maar zo wondermooi en puur als het Hoge Noorden mag zijn, zo onherbergzaam kan het er ook zijn. Zelfs in het mooiste landschap kan de droom van een beter leven eindigen in een nachtmerrie. Het zette Annemie er toe aan om een nieuw boek bij elkaar te schrijven, een boek over dromen. Over durven te dromen. Niet over springen in het ongewisse, integendeel. Durven te dromen, grote maar vooral ook kleine dromen. Zo sluimert in haar eigen hoofd al langer het plan om de hele kustlijn af te wandelen in enkele dagen tijd. Daar wil ze in 2021 wel eens werk van maken. We dachten half november samen al even te oefenen in de duinen van Oostduinkerke. In geen tijd geraken we van de geplande wandelroute af en de fotogenieke shetlandpony’s die naar verluidt het duinenreservaat begrazen en die we willen vinden, blijken in geen velden of wegen te bekennen. Maar plannetjes hoeven niet altijd gevolgd te worden en een mooie herfstwandeling over en rond De Hoge Blekker wordt het ook wel zonder pony’s.

Want ook voor Annemie schuilt de aantrekkingskracht van onze kust voor een groot deel in nostalgie. Als kind bracht ze elke paasvakantie in Oostduinkerke door. Het waren de jaren zestig en zeventig, schetst ze. Het leven leek eenvoudiger toen. Ravotten in de duinen, gocarts op de dijk, één keer per jaar een chocomelk mogen bestellen op café… Of een Fanta! Ze lacht. Het waren hoogtepunten voor een kind. “Die magie is blijven hangen. Toen ik deze ochtend uit Leuven vertrok, leek het op weg hierheen alleen maar mooier weer te worden. Hier is licht en lucht, fantastisch toch?”

Buiten zijn, wandelen, genieten van de natuur. Annemie is fan. Onlangs gevraagd door Knack naar een concreet idee om de wereld te verbeteren, antwoordde ze dat het de mensheid deugd zou doen mocht iedereen elke dag een half uur wandelen in de natuur, in stilte. “En dat denk ik écht, ja! Buitenkomen is een medicijn, fysiek én mentaal. Bewegen in de openlucht: het maakt een mens rustiger, verstilt de donkere gedachten die soms door je hoofd razen, geeft je de tijd om grote en kleine gedachten te ordenen en in perspectief te zetten… Ik ben een enorme voorstander van het groene medicijn, jawel!”

Een inzicht waarover je altijd al beschikt? Of dat de jaren je leerden?

“Als kind was ik allerminst sportief. Ik was de slechtste van de turnklas. Nu gaat er geen dag voorbij zonder dat ik wandel, loop of fiets of op een andere manier in beweging ben. Niks spectaculairs, gewoon elke dag bewegen. En af en toe een extraatje: volgend jaar wil ik samen met een vriendin naar Santiago de Compostela fietsen.”

“Het zijn inderdaad de jaren die me geleerd hebben dat bewegen me energie geeft, en dat ouder worden er om vraagt om die energie op peil te houden. En dat laatste wil ik absoluut doen, net omdat ik nog zó veel plannen heb. (lacht) Ik concentreer me op wat energie geeft en blijf weg van wat energie vreet.”

Wat heb jij dan zoal geschrapt?

“Activiteiten maar ook mensen die ik als negatief ervaar. Wat je eigenlijk niet wil doen, zet je beter niet in je agenda. Alleen op die manier neem je je leven meer in handen. De coronacrisis heeft dat besef bij veel mensen versterkt. De kunst is het vast te houden.”

Ik ben een enorme voorstander van het ‘groene medicijn’

We strompelen intussen een eind door een ruiterpad, onze jassen worden stilaan te warm. Wedden dat we verdwalen? Maar Annemie ploetert onverstoorbaar verder: “Wat ik eigenlijk bedoel is dat we ons regelmatig moeten afvragen of we wel het leven leiden dat we willen leiden.” Live the dream? Ja! Maar dan zonder in de valkuilen ervan te trappen meent Annemie. “Mensen verliezen vaak te snel uit het oog wat ze ooit wilden doen of bereiken. Natuurlijk kan je een droom soms niet waarmaken door overmacht of noodlot, maar er blijft een grote marge waarbinnen je wél eigen keuzes kunt maken. Alleen grijpen we dan gemakkelijk terug naar externe factoren om dat net niet te doen: mijn partner wil het niet, ik heb er geen tijd voor… Het zijn vaak excuses om niets te moeten ondernemen.”

“Een tweede valkuil is net om halsoverkop het roer om te gooien. Onderzoek je droom, ga na waarom je iets graag wil en hoe je je doel zou kunnen bereiken. Dat vraagt een inspanning, ja. Maar geen enkele droom word je in een kant-en-klaar bouwpakketje aangeboden.” Ze lacht alweer.

Voor sommigen die je voor je programma’s over emigreren interviewde, draaide de droom uit op een nachtmerrie. Blijven die verhalen plakken?

“Ik volg die mensen een jaar lang, er groeit sympathie, ik luister naar hen, praat met hen… Als het dan fout loopt, trek ik me dat inderdaad ook aan. Het blijft me tegelijk mateloos boeien. Mensen en de redenen waarom ze doen wat ze doen, dat interesseert me enorm. Waarom slaagt de een in zijn opzet en wordt het bij een ander niets? Maar zeg, gemakkelijk wandelt dit pad toch echt niet…”

En met dat laatste doelt ze op het ruiterpad waar geen eind aan komt. Tot we alsnog een doorgang ontdekken om het duinengebied in te trekken.

Ruimte, eindelijk! En mooie uitzichten, heerlijk herfstlicht, spelende kinderen. Maar nog altijd geen pony’s.

Is uitwijken naar het Hoge Noorden anders dan naar Frankrijk of Spanje?

“Toch wel. Voor wie naar het zuiden trekt, speelt de zon een belangrijke rol. Maar waarom zou iemand een nieuw leven willen beginnen in het Hoge Noorden? Het is er wondermooi. De natuur is er nog zo puur dat ik er soms de tranen van in de ogen kreeg. Maar de levensomstandigheden zijn hard: de winters zijn er heel lang en donker, de afstanden groot… Niet voor niets trekken de jongeren van de eilanden weg, naar de steden, ook al spant de overheid zich in om gezinnen op de eilanden te houden. De motivatie van Vlamingen om daar te gaan leven heeft veelal te maken met hun zoektocht naar een zuivere natuur, naar rust, naar leven op het scherp van de snee ook. Maar de obstakels die mensen er moeten overwinnen zijn groot, op het vlak van louter overleven maar ook op relationeel vlak.”

En dat zorgt dan voor dramatische televisie?

“Vooral mooie televisie, hoop ik. We brengen alles in beeld op een manier die ieders privacy respecteert, maar de reeks toont inderdaad ook dat zo’n droom realiseren echt niet vanzelfsprekend is. Het zijn lang niet allemaal hoera-verhalen.”

En dan word jij behalve journalist ook therapeut?

“Soms wel, ja. (lacht) En dat kan ook niet anders. Mensen wonen er meestal afgelegen. Familie of vrienden komen je in zo’n uithoek wel een keertje opzoeken, maar lang niet elk jaar. Sommigen hadden gedurende het voorbije jaar nauwelijks andere contacten dan met onze filmploeg. Dat schept een vertrouwensband, waar we heel behoedzaam mee om proberen te gaan. Ook al moet er een boeiend programma gemaakt worden. Het is een evenwichtsoefening, zeker.”

Je schreef al heel wat boeken, over verschillende onderwerpen, maar ‘Durf Dromen’ heeft veel van een prettig lezende levensles.

“Dat klopt wel. Ik heb de voorbije jaren veel geleerd uit mijn werk, uit de talloze gesprekken die ik had, en dat wilde ik op de een of andere manier op mijn beurt doorgeven. Maar dan wel op mijn manier. Het mocht geen les psychologie worden, wel een relaas van wat ik beleefd en ervaren heb, verhalen over de mensen die ik ontmoette en ja, ook wijze levenslessen. In de hoop dat zelfs wie doorgaans geen boeken leest, dit ook graag zal lezen.”

Je vertelt er ook in hoe je enkele jaren terug voor jezelf een en ander op een rij hebt gezet.

“Elk leven gaat met vallen en opstaan, ook het mijne. Maar wat er ook gebeurt, je kunt altijd beslissen om opnieuw te beginnen. En die boodschap wil ik uitdragen. Als je je neerlegt bij de gedachte dat alles voorbij is, ontneem je jezelf de toekomst. En je dromen.”Mijn scheiding na heel veel jaren huwelijk en vijf kinderen samen kwam hard aan. Ik was 55 jaar en voelde me plots alsof het beste voorbij was.

“Welk perspectief had ik nog? Maar een paar jaar later sta ik versteld van mezelf: ik maak opnieuw plannen voor de toekomst, ik heb een nieuwe liefde ontmoet, ik ben weer gelukkig. En iedereen die een beetje geleefd heeft, kent die momenten van heel diep te zitten. Maar hoe moeilijk ook, net dan moet je beseffen dat ook dat grote verdriet voorbijgaat. Ik zit nu op een nieuw spoor, en ben daar zo blij om dat ik het met iedereen wil delen.”

Die Annemie heeft gemakkelijk praten, hoor ik een kritische lezer dan denken. Die gelukzak vond wél een nieuw lief.

“En dat is waar! Een nieuwe liefde moet je pad kruisen, en doet dat soms ook niet natuurlijk. Maar als je zelf niet in de mogelijkheid gelooft, of de hoop hebt opgegeven, dan zal het zéker niet gebeuren. Want dan sluit je zelf je toekomst af, en daarmee al je dromen.”

Het vraagt om een kwetsbare opstelling. Niet vanzelfsprekend in onze maatschappij toch?

“Voor het onbekende kiezen is altijd griezelig. Wat als het verkeerd uitdraait? Maar het kan ook goed aflopen. Soms moet je gewoon wél durven te springen.”

Ik dacht eerder aan de reacties van buitenaf: wie blundert is een loser, en de hele wereld weet het in geen tijd. Hoe ga jij als bekende Vlaming met sociale media om?

“Sociale media zijn een geweldig middel om contacten te leggen voor mijn job. Maar de manier waarop mensen ermee omgaan is niet altijd even fraai. Ik vind niet dat iedereen ongevraagd zijn of haar mening kan spuien over gelijk wie of wat. Maar omdat niemand het voor mij zal doen, bescherm ik mezelf. Het recht om kritiek of commentaar te geven op mijn persoon en op mijn werk, verleen ik dus alleen aan mensen van wie ik de mening op prijs stel en die ik volledig vertrouw. Ik weiger wakker te liggen van die ene gemene, lelijke reactie waardoor ik alle andere, positieve commentaren vergeet.”

Het heeft nog heel wat voeten in de aarde vooraleer we weer bij het startpunt van de wandeling geraken. We hebben De Hoge Blekker daarbij van elke kant bewonderd. “Soms moet je de deur durven te

openen om te zien wie of wat er aanklopt”, maakt Annemie stilaan ook ons gesprek rond. “Maar we moeten diezelfde deur ook durven dicht te slaan voor rotzooi. Mensen zouden zich niet zo mogen laten opjutten door angst en negatieve gevoelens. Ga liever op zoek naar je droom, hoe klein of onbeduidend ook. Het zal wel klef klinken maar dát is waar je het geluk vindt.”

Shetlandpony’s daarentegen…

In Iedereen Toerist gaan we elke week op stap met een bekende medemens in West-Vlaanderen. We gaan op zoek naar wat hen beroert, wat de zintuigen prikkelt en waar ze mee bezig zijn tegen het decor van onze provincie. Met Annemie Struyf gingen we wandelen in het duinenreservaat De Hoge Blekker in Oostduinkerke.

Annemie Struyf (59) studeerde pedagogische wetenschappen aan de KU Leuven en werkte daar als pedagogisch onderzoeker. Op haar 35ste stapte ze in de journalistiek.

Sindsdien schreef ze tal van reportages en boeken onlangs nog verscheen van haar Durf Dromen en maakte ze veelbesproken reportages, zoals de reeksen De moeder van mijn dochter, Ladies First, In Godsnaam, Via Annemie, La vie en rose en Eviva España. Vanaf 29 december is haar jongste reeks Het Hoge Noorden op Eén te zien.

Ze is moeder van vijf kinderen en woont in Leuven.