Zinho Gano over de problemen van zwarte voetballers in België: “Racisme krijgt veel aandacht, maar er verandert niets”

Eerst laten we de spits Zinho Gano even over Francky Dury en het krasselende Essevee aan het woord, dan zijn we weer mee met de actualiteit. Maar Zinho Gano is in deze vooral de zwarte voetballer die al zijn hele leven wordt geconfronteerd met racisme. In het voetbal én daarbuiten. En hij mengt zich graag in het debat. “Ik ben daarmee bezig. Welke lessen geef ik mijn zoontje, opdat hij niet hetzelfde zou meemaken als ik?”

Eerst dus even over SV Zulte Waregem, over de afgelopen week. Want Essevee stond danig in brand. Het had met 9 op 30 alweer zijn start danig gemist, CEO Eddy Cordier moest op informatieronde: was coach Francky Dury, die de voorgaande seizoenen al drie identieke stormen heeft overleefd, nog steeds houdbaar? Ja dus, besliste het bestuur uiteindelijk. Met alle begrip van Zinho Gano, ex-Club Brugge, ex-KVO en ex-KVK en sinds deze zomer de vlotscorende spits van een team dat krasselt.

“De spelers stonden nog achter de coach, denk ik. Wij moesten afwachten wat boven ons hoofd beslist zou worden. Het gaat natuurlijk niet goed, we pakten vooral veel te veel goals en voelden ook wel de onrust in de club, vooral bij de supporters. En dan is het altijd de schuld van de coach. Maar we beseffen ook wel dat we naar onszelf moesten kijken. Onder elkaar is er in de kleedkamer over gesproken, maar dat blijft onder ons. Nu is het zaak om het tij zo snel mogelijk te keren. We moeten nu vooral defensief een andere en betere organisatie neerzetten, op Seraing (5-1, red.) is dat helemaal fout gelopen. Ik ben er zeker van dat er in de spelersgroep meer dan voldoende kwaliteit zit voor een goed seizoen, maar het moet nu wel gaan gebeuren, natuurlijk.”

Best dus meteen tegen Antwerp, zeker? En dan in eerste instantie met een meer solide verdediging. Aan spits Gano, goed voor vijf goals en twee assists, liggen de problemen niet. “Het is een beetje frustrerend natuurlijk, ik had al een paar keer de held kunnen zijn.”

Mentaal spelletje

Gano vond na een lange zwerftocht – woensdag werd hij 28 en Essevee is al zijn negende club, vier keer werd hij uitgeleend – met een contract bij Essevee tot 2024 eindelijk stabiliteit. Opvallend: gemiddeld bekeken scoorde de 1,98 meter lange Mechelaar één goal op drie matchen, maar bij topclubs Genk en Antwerp raakte hij nauwelijks van de bank. Daar liepen dan ook respectievelijk Samatta en Mbokani in de spits. “Invalbeurten van een paar minuten waarin je je moet bewijzen, scoren dus, zijn niet makkelijk.”

Als je als kleine jongen je vader ‘vuile zwarte’ hoort roepen, dan neem je dat over

De stress van de spits, heet dat. Het leven van de voetballer die áltijd wordt afgerekend op zijn goals. “Je moet daar mentaal heel sterk voor zijn: soms 80 minuten geen bal raken, maar dat ene moment wel pakken. Zelfs als je wint maar je scoort niet als spits, blijft dat gevoel altijd wel wat hangen. Het is niet evident, maar ik heb intussen al zoveel ervaring én ik ben van nature mentaal sterk. Ik ga niet snel stressen, ik weet intussen dat die goals wel komen. Per seizoen toch tussen de 10 en 15.”

FC United

Tot zover Gano over het noodlijdende SV Zulte Waregem. Met vrouw en zoontje – dochtertje komt over goed twee weken – al goed thuis in West-Vlaanderen. “Sinds mijn 16de, toen ik naar Club Brugge trok, is dit al mijn vierde club in West-Vlaanderen. Ik aard hier heel goed.”

Waar onze hoofdredacteur ad interim zich meer zorgen over maakte: hoe goed thuis is de zwarte voetballer in ons land? Zinho Gano is geboren in Mechelen als zoon van een vader (snel verdwenen uit zijn leven, red.) uit Guinee-Bissau en een Vlaamse moeder en heeft zes (half-)broers en zussen. Ze ondervonden allen hetzelfde probleem. “Door het voetbal geniet ik meer respect, maar zij maakten allen vormen van racisme mee. Als mijn broertje op stap is met een blank vriendje in Mechelen wordt híj door de politie gecontroleerd, en niet zijn vriendje. Hoe leg ik dat aan die jongen uit?”

Hier en nu mag Zinho Gano, in juni nog getuige in FC United, de docureeks op Canvas over racisme in het voetbal, daar nogmaals zijn stem over verheffen. Door zijn duidelijke mening, door zijn ervaringen, al van bij de jeugd bij FC Kampenhout. “Maar op school was het toen nog erger. Op het voetbalveld had ik wel aanzien, want ik maakte veel goals. Mijn opa zei me toen vaak: zet het van je af. Maar hij zei ook dat ik mij niet mocht laten doen op school. Dat ik respect moest afdwingen. Dat hielp, ik was groot en sterk, het was snel gedaan.”

Gejoel langs de lijn

Maar het was nooit echt volledig gedaan. Het ging verder bij de jeugd bij Lierse, aan de zijde van Romelu Lukaku, toen ze samen 125 goals op een seizoen maakten. Ondanks het racistisch gejoel langs de kant: Vuile zwarte, toon eens jouw paspoort, je bent véél ouder! De wereldspits van de Rode Duivels maakte intussen van diversiteit een persoonlijke strijd. “Romelu gaat daar nu anders mee om dan ik. Ik had het er moeilijker mee als kind dan nu. Als profvoetballer in een vol stadion komt het van een anonieme massa en raakt het mij minder dan die enkelingen die mij vroeger langs de lijn uitmaakten. Want op zo’n massa kan je toch niet reageren, bij wie moet je beginnen?”

Hoe leg ik aan mijn broertje uit waarom hij altijd gecontroleerd wordt door de politie?

En het ging almaar door. Bij de jeugd en bij de groten. Zonder veel tegenwind. Dat er vandaag per jaar door de bond zo’n 140.000 voetbalwedstrijden worden georganiseerd en er nauwelijks een paar tientallen gevallen van racisme worden gemeld, zegt veel. “Want het gebeurt natuurlijk zoveel keer meer”, weet Gano. “Al vraag ik mij af of veel meer meldingen een verschil zou maken, want er gebeurt zo weinig mee. (somber) Ik zie niets veranderen, binnen tien jaar zitten we er nog mee. Dat is de realiteit.”

Dan klonk Dalilla Hermans afgelopen zomer in onze krant een stuk hoopvoller. “De diversiteit neemt toe. Bij onze kinderen is de huidskleur nog nauwelijks een thema”, liet de zwarte schrijfster noteren. Gano twijfelt: “Je ziet in de samenleving steeds meer diversiteit natuurlijk, de volgende generaties zien rond zich veel meer Abdels. Gekleurde mensen in hun buurt vinden ze nu toch al normaler. Alleen is het zo dat kinderen niet geboren worden met racisme, wel dat ze overnemen wat ze zien en horen van de ouderen. Als je als kleine jongen je vader vuile zwarte hoort roepen, dan neem je dat over.”

Quota

Zijn zoontje is anderhalf jaar en is ook gekleurd, zijn vrouw is een Italiaanse. Hij is bezorgd. “Toch wel. Ik ben daarmee bezig. Welke lessen en welke ervaringen geef ik mee opdat mijn kinderen niet hetzelfde zullen meemaken als ik?” Wim Opbrouck pleit voor quota, ook in het voetbal. In clubbesturen, bij scheidsrechters: verplicht een aantal mensen van andere origine. “Het is niet evident, maar alleen door het door te drukken kan er een ommekeer volgen”, klonk het op de redactievergadering.

Gano twijfelt: “Ik vind het logischer dat voor gelijk welke functie gekozen wordt voor diegene die er het best voor gekwalificeerd is. Maar je gaat mij niet zeggen dat er nooit mensen van vreemde origine beter gekwalificeerd zijn dan blanke personen. Maar ik begrijp Wim wel. Je moet ergens beginnen en mensen kansen geven.”

Het stopt niet. Ondanks Black Lives Matter, wereldwijd. Ondanks die nieuwe televisiereeks op Canvas deze week, Een leven in kleur. En straks volgt er weer een nieuw boek van Paul Beloy, prominent racismebestrijder in het voetbal. Gano: “Maar toch onderschatten nog steeds veel mensen het probleem. Het is geen probleem van vroeger, het gebeurt nog steeds even vaak. Zowel in als buiten het voetbal. Mensen die je bewust pijn doen, alleen omdat je huidskleur anders is. (nadenkend) Het is een heel moeilijke discussie. We beseffen wel dat er iets moét gebeuren. Maar wat?”

Statement

Intussen is Black Lives Matter ingeburgerd in de voetbalwereld, gaan in interlands teams voor de wedstrijd op de knieën met gebalde vuist, uit solidariteit met de vorig jaar door een agent vermoorde zwarte George Floyd, als statement tegen alle vormen van racisme. Gano: “Het is een statement, maar veel zal het niet veranderen, vrees ik. (denkt na) Het zou misschien meer impact hebben als ik het voor elke wedstrijd op mijn eentje zou doen. Ik heb daar al aan gedacht en het zou misschien nog eens de aandacht trekken op het probleem, maar zou het iets veranderen? Er ís al veel aandacht voor het probleem, wat heel goed is, maar het blijft bij televisieprogramma’s, krantenartikels… Ik wacht op de volgende stap.”

Het houdt hem duidelijk bezig. Zijn favoriete film is Twelve years a slave uit 2013, over een zwarte slaaf die vecht voor zijn vrijheid. “Omdat racisme zo in ons leven is verankerd. Het hoort erbij. Ik sta er niet elke dag mee op, al weet ik dat ik er elke dag mee geconfronteerd kan worden. Ik zie ook het succes van het Vlaams Belang, het is de keiharde realiteit. Je bereidt je daarop voor: hoe ga ik ermee om? Maar ik ben gelovig, ik bid veel, dat geeft me rust en controle over mezelf. Daardoor blijf ik het goede zien in de mensheid.”