De uitspraak van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen gisteren zorgde voor nogal wat ongeloof. “Er is niet echt bewezen dat er bij de verkiezingen van 13 oktober effectief fraude is gepleegd, en de beslissing om de verkiezingen helemaal over te doen is toch wel erg drastisch”, zo klinkt het. Maar toch had de Raad goeie redenen om zo ver te gaan. We duiken even in het lijvige arrest.
De klacht die Jef Huyghe had ingediend bevatte tientallen argumenten van heel uiteenlopende aard, maar toch zijn er maar enkele daarvan die effectief hebben meegespeeld in de beslissing van de Raad. En de kern van de zaak ligt eigenlijk bij stembureau 4 in Kemmel, waar Henk Vandaele de voorzitter van was. Hem worden op zijn minst een aantal slordigheden ten laste gelegd, die op zich misschien allemaal niet zo zwaar wegen, maar met elkaar gecombineerd toch een vermoeden en zelfs een waarschijnlijkheid van fraude kunnen opwekken, zo oordeelt de Raad. Het feit dat de blijvende onzekerheid over het lot van 100 stembiljetten een wezenlijke invloed kan hebben op het verkiezingsresultaat en de zetelverdeling, is een belangrijk element in de beslissing van de Raad om de verkiezingen helemaal over te laten doen.
Voorzitter via Facebook
Om te beginnen heeft de Raad zijn bedenkingen bij de manier waarop Henk Vandaele is aangeduid als voorzitter. “Daar waar de andere onder ede bevraagde voorzitters van de stem- en telbureaus zijn aangeduid nadat ze een kandidaatstelling via een antwoordkaart bij de gemeente hebben ingediend en na contactname door de gemeentelijk coördinator, heeft de voorzitter van stembureau 4 zich kandidaat gesteld via een Messenger bericht op Facebook, gestuurd naar de zetelende burgemeester en lijsttrekker van Gemeentebelangen. Dit bevestigt de nauwe banden die de verzoekende partij (Jef Huyghe, nvdr.) ook later in zijn verzoekschrift aanhaalt tussen de burgemeester en de lijst Gemeentebelangen enerzijds en de voorzitter van stembureau 4 anderzijds.”
“De verzoekende partij haalt verder aan dat de voorzitter van stembureau 4 zich in de aanloop naar de verkiezingen meermaals zeer negatief en openlijk heeft uitgedrukt op sociale media tegenover zijn persoon. Op 5 oktober 2024 plaatste de voorzitter van stembureau 4 de volgende uitspraak op zijn sociale media: Ik heb een oplossing voor de N-VA en de gemeenteraadsverkiezingen in Heuvelland, na de demarche van Zuhal Demir. Moest Jef Huyghe nu eens minister van onderwijs worden! Dat is toch een prima kandidaat. Het zou toch voor iedereen veel oplossen. Een andere post die op sociale media was geplaatst verwijst opnieuw expliciet en in weinig verhullende termen naar de verzoekende partij: “Dag Patrick, ik wens jou en Inge alles succes. Jullie leverden een substantiële bijdrage bij het waarmaken van het dorpspunt in Nouter. Toch spijtig dat Jef op jullie lijst staat. Maar allicht konden jullie daar niets aan doen. Toch oprecht, alle succes. Dergelijke berichten van een aangeduide voorzitter van een stembureau zijn in aanloop naar de verkiezingsdag evident te vermijden in het licht van neutraliteit en objectiviteit die kan verwacht worden van aangestelde ‘verkiezingsambtenaren’. De voorzitter erkende ook onder eed dat dit onvoorzichtig was en dat hij het niet aangenaam zou vinden als de verzoekende partij verkozen zou worden, maar hij ontkende dat hij daarom geen objectieve voorzitter zou zijn geweest op de dag zelf.”
“Hoewel dit vanuit een oogpunt van verwachte neutraliteit te mijden berichten zijn, doet dit niet automatisch vermoeden dat er op de dag zelf een vooringenomenheid in hoofde van de betrokken voorzitter van stembureau 4 zou zijn geweest die belet dat de stembusgang niet correct zou verlopen”, vervolgt het arrest. “Toch is deze berichtgeving in aanloop naar de verkiezingen opmerkelijk in het licht van het eigenaardige verloop van de werkzaamheden van stembureau 4 en de cruciale en dominante positie die de voorzitter van stembureau 4 hierbij heeft gehad. Zo heeft de voorzitter van stembureau 4 op geheel eigen wijze de bijzitters aangeduid. Waar de andere onder ede bevraagde voorzitters de bijzitters hebben aangeduid uit de door de vrederechter aangereikte lijst, heeft de voorzitter van stembureau 4 zelf zijn bijzitters aangeduid uit zijn kennissenkring. De officieel aangeduide bijzitters werden doorgestuurd.”
Honderd stembiljetten ‘verdwenen’
De Raad stelt verder vast dat de administratieve formaliteiten voor stembureau 4 op een slordige en onvolledige wijze zijn uitgevoerd. “In het proces-verbaal ontbreken gegevens. De ondertekening van het proces-verbaal door de leden van het bureau en de getuigen met de erin opgenomen lacunes doet hieraan niets af. In het proces-verbaal is geen tijdstip opgenomen waarop het bureau is gesloten. De voorzitter van het stembureau verklaart in zijn getuigenverhoor dat het bureau is gesloten om 13 uur. Dit wordt niet betwist.”
“In het proces-verbaal van telverrichtingen en het proces-verbaal van telling van de stemmen in telbureau G2 (ook in Kemmel, nvdr.) is genoteerd dat er 350 stembiljetten zijn geteld in de stembus van stembureau 4, wat overeenstemt met de stembiljetten die zijn ingevuld op het proces-verbaal van stembureau 4. Echter zijn er volgens het proces-verbaal van stembureau 4 geen onbruikbaar gemaakte en niet-gebruikte stembiljetten. Het feit dat de stembiljetten gemanipuleerd zouden zijn, kan niet worden vermoed. De vierde betrokken partij (burgemeester Wieland De Meyer, nvdr.) wijst op een totaal onbelangrijke materiële vergissing. Dat het hier een louter materiële vergissing zou betreffen, kan evenmin worden vermoed. De oorzaak van het verschil van 100 stembiljetten tussen wat bij aanvang van de stemming is geteld en wat na de stembusgang is genoteerd, kan niet zomaar worden verondersteld. Uit het loutere verschil in stembiljetten kan niet worden afgeleid dat er fraude zou zijn gepleegd, evenmin kan hieruit worden afgeleid dat dit 100 ongebruikte en onbruikbaar gemaakte stembiljetten betreft die op de voorgeschreven wijze zouden zijn verwerkt.”
Zak met stembiljetten niet correct verzegeld
“Waar het proces-verbaal van de telverrichtingen in telbureau 2 verwijst naar een correcte verzegeling, blijkt uit de getuigenverklaringen van de voorzitster van telbureau 2 dat dit toch niet het geval was”, zo lezen we verder in het arrest. “Een en ander kan mogelijk verklaard worden door het feit dat op het ogenblik van aankomst van de stembus, de opening ervan en het tellen ervan veel verwarring heerste en het zeer hectisch was, en de getuigen op afstand werden gehouden.”
“De voorzitter van stembureau 4 herinnert zich niet meer of de zak met stembiljetten verzegeld was, wat nochtans een van de belangrijkste handelingen uitmaakt in het verloop van de procedure: “ (…) Voor zover ik me kan herinneren zijn de niet-gebruikte stembiljetten in een aparte zak gestoken. Ik denk dat ik de zakken verzegeld heb. De zakken waren alleszins gesloten. Ik kan hier nu niet bevestigen dat ze verzegeld zijn, maar ik ga er van uit. (…)”. In haar verklaring antwoordt de voorzitster van het telbureau 2 op de vraag: “ Klopt het dat de zak met stembiljetten geopend was? In het PV stond dat de stembiljetten correct verzegeld waren? ” het volgende: “ Nee, de zak was niet geopend. Er hing een zegel op de zak. Het zegel hing niet aan het spanbandje, maar wel aan de zak.”
“Tevens verklaarde de voorzitster van telbureau 2 dat de stembiljetten ongeordend in de zak zaten en dat er geen aantallen waren opgenomen op het kaartje dat aan de zak hing. Hierin kan alleen maar een nieuwe bevestiging worden gezien van de grote onachtzaamheid bij de afhandeling van de stembiljetten in stembureau 4. Gezien de zak met stembiljetten niet correct en niet op sluitende wijze verzegeld was, is er geen absolute zekerheid dat de 350 geldige gebruikte stembiljetten dezelfde zouden zijn als deze die door het telbureau zijn ontvangen.”
Chaos in het telbureau
“Naast een correcte verzegeling is ook de wijze waarop de verplaatsing plaatsvindt cruciaal voor een correct verloop van de stemverrichtingen. De verplaatsing van het stembureau naar het telbureau door de voorzitter van stembureau 4 is door hem alleen gebeurd zonder aanwezigheid van de secretaris, een bijzitter of een ander nader te noemen persoon. Hierdoor is de verplaatsing volledig buiten het gezichtsveld gebeurd van de leden van het bureau en de getuigen. Het feitenrelaas dat de voorzitter van het stembureau 4 heeft voorbereid met het oog op zijn getuigenverklaring en wordt voorgelezen, is in dit opzicht allerminst sluitend. Het onbewaakt achterlaten van stembiljetten gedurende tiental minuten behoort evenmin tot de standaardprocedure.”
“Zowel door de voorzitster van telbureau 2 als door twee getuigen wordt vermeld dat er een chaos was op het ogenblik dat de stembus van stembureau 4 is aangekomen in telbureau 2, en bij de tellingen die zijn uitgevoerd. Een hectiek die ertoe heeft geleid dat de stembiljetten van stembus 4 tot vijf keer toe dienden te worden herteld.”
Alles bij elkaar genomen…
“Het weerlegde vermoeden van regelmatigheid dat kleeft aan de processen-verbaal, samengenomen met de vastgestelde afwijkende procedures die zijn toegepast in het betrokken stembureau tasten de geldigheid van de verkiezingen in die mate aan dat er geen vertrouwen meer kan zijn in een eerlijke en transparant verloop van de kiesverrichtingen in stembureau 4 en telbureau 2”, zo besluit de Raad. “ De Raad stelt vast dat de voorzitter van stembureau 4, van wie het neutraal karakter ernstig in vraag kan worden gesteld, voor zichzelf op basis van voldoende nauwkeurige en met elkaar overeenstemmende handelingen een speelveld heeft gecreëerd waarin hij zonder enige vorm van controle de mogelijkheid had om in te breken in de resultaten van de stemming.”
“De procedures die zijn ingebouwd in de regelgeving en in de voorafgaande instructies van het Agentschap Binnenlands Bestuur, zijn erop gericht bedrog en verkiezingsfraude tegen te gaan. Indien deze dermate flagrant en veelvuldig met de voeten worden getreden dat ze bedrog mogelijk en zelfs waarschijnlijk hebben gemaakt, is de zorgvuldige stembusgang geschonden en kan er bezwaarlijk nog sprake zijn van correcte en transparante verkiezingen. Het gegeven dat bedrog hiervoor niet op heterdaad kon worden vastgesteld, doet hier geen afbreuk aan. Het is in het openbaar belang dat verkiezingen op een correcte wijze met correcte naleving van procedures plaatsvinden.”
De Raad geeft ook nog aan dat klager Jef Huyghe wel degelijk een belang heeft in deze. “Met slechts 8 naamstemmen meer zou verzoekende partij verkozen zijn. De onregelmatigheden kunnen niet worden geremedieerd door een loutere hertelling, gezien de onregelmatigheden zich voornamelijk al voorafgaand aan de telverrichtingen hebben voorgedaan. Een ongeldigverklaring van de verkiezingen is het enige middel om tot een correcte, betrouwbare verkiezingsuitslag te komen en het vertrouwen in het kiesresultaat te herstellen. Het recht op transparante en eerlijke verkiezingen dient te allen tijde te worden gegarandeerd, wat hier niet langer het geval is wegens het flagrant negeren van procedures en administratieve formaliteiten.”
Gemeenteraadsverkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
