Artistiek leider TAZ Jozefien Mombaerts: “Het is mijn zoontje dat me aan het leven bond”

Jozefien Mombaerts (34) is artistiek leider van de 25ste editie van Theater aan Zee, van 27 juli tot 6 augustus. Ze vervangt Luc Muylaert, die tijdelijk nood had aan meer rust. Samen met haar man, acteur Johan Heldenbergh, is de Gentse theatermaakster ook bezig aan een eigen stuk, ‘Gij zijt het’, over de liefde. Maar TAZ was boeiend genoeg om dat even voor hen uit te schuiven.

Een vast stekje in Oostende heeft Jozefien nog niet. Maar sinds ze vorig jaar voor Theater aan Zee begon te werken, komt ze wel meerdere dagen per week in de badstad. “Ik leerde Oostende kennen door Theater aan Zee, niet omgekeerd”, vertelt ze. “Maar ik kom wel al van kinds af op vakantie naar de kust. Naar Blankenberge. Maar dan wel naar de duinen, niet naar de stad.”

Was je dan ook al met theater bezig?

“Ik was als kind heel timide, maar toen ik rond mijn 12 jaar voor het eerst naar een voorstelling ging kijken van de Gentse Kopergietery, was ik meteen gebeten. Ik vroeg me af waarom dat nooit eerder op mijn radar was gekomen en deed mee aan een auditie. Ik was erdoor, wellicht vanwege dat timide zijn.”

Moet een actrice niet eerder extravert zijn?

“In de Kopergietery waren ze voor waarachtigheid. Je kreeg bijvoorbeeld als opdracht: ‘Wacht eens tien minuten op een trein’. Dat moest echt zijn, niet overdreven. Ik heb in elk geval het gevoel dat mijn timiditeit mij geholpen heeft. Ik bleef er spelen tot mijn 18de en ging dan theaterwetenschappen studeren.”

Je combineert nu lesgeven en onderzoek over theater met zelf stukken maken. Een goede combinatie?

“Het is een combinatie die ik opzoek, want de beide bevruchten elkaar. Louter zelf theater maken en spelen zou ik te zwaar vinden. Ik vind het fijn om ook eens niet in de spotlights te staan, om me af en toe eens terug te trekken.”

Met je monoloog ‘Een Pleidooi voor Zelfmoord’ bracht je vorig jaar een opmerkelijke boodschap.

“Ik wou onderzoeken waarom mensen niet om kunnen met zelfmoord en erover zwijgen. Ik heb het gevoel dat de maatschappij zelf een pleidooi voor zelfmoord voert, want wie niet mee kan, wordt buitengezet. Ik pleitte om de gedachte een plek te geven. Als mensen uit hun isolement komen en als zelfdoding bespreekbaar zou worden, zal het minder gebeuren. Er is meer zorg nodig. Mijn stuk was een liefdevolle omarming van het thema en zo ook een pleidooi voor het leven.”

Waarom maakte je een stuk over dit onderwerp?

“Ik worstel zelf met suïcidale gedachten. Niet concreet, maar eerder als filosofische gedachte. Als ik echt niet meer kan, kan ik nog altijd dààrvoor kiezen. Een soort reddingsboei. Achteraf gezien kon ik dat stuk maar maken omdat toen net ons zoontje op komst was. Met die verantwoordelijkheid kan ik het zeker niet maken om uit het leven te stappen. Hij bond mij aan het leven. Die zorg, die onvoorwaardelijke liefde… De navelstreng is zo intens dat ik die niet kan doorknippen. Juist daardoor had ik het lef om het over zelfmoord te hebben zonder bang te zijn er zelf in verzeild te raken.”

Bij jullie huwelijk vroeg je man Johan Heldenbergh je te beloven dat je het nooit zou doen.

“En ik heb het hem min of meer beloofd (lacht luid). Hij is daar ongelooflijk bezorgd over, omdat zijn mama enkele pogingen heeft ondernomen. Ik ben een positieve, enthousiaste mens. Mensen vragen me soms af hoe ik daarmee kan bezig zijn. Maar ik ben nu eenmaal heel intens, en dat kan in beide richtingen gaan.”

Over naar Theater aan Zee nu. Hoe lang ken je het festival al?

“Als theaterstudent moést je hier naartoe. Het is een place-to-be om jong werk én collega’s te zien. Geen enkele organisatie heeft iemand voltijds in dienst om jonge theatermakers te prospecteren. Jonge makers willen gezien worden op TAZ. Het is een ongelooflijke magneet.”

Leerde je hier je man kennen?

“Dat zou fantastisch zijn hé? Maar nee, het was niet hier.” (lacht)

Vorig jaar gestart als programmator Jong Werk, dit jaar al artistiek leider ad interim. Heb je getwijfeld over die vraag?

“Ik had mezelf nooit in die positie gezien. Maar het is het thema zorg, dat Luc Muylaert eerder al had vastgelegd, dat me over de streep heeft getrokken. Ik had veel zin om daarover na te denken en vond het de moeite om hiervoor mijn eigen werk even wat aan de kant te zetten.”

Jij bedacht de slagzin ‘Zie je mij?’. Waar staat dat voor?

“We verruimden het thema van zorg op zich naar het zichtbaar maken van het onzichtbare. Iedereen heeft wel iets dat niet gezien wordt. Ook een CEO kan liefdesverdriet hebben, of nood aan iemand die hem eens vastpakt. Maar als je het niet ziet, kan je er niet voor zorgen. Wij verruimen het nog verder, want zo kunnen we ook de zee, het ongeboren kind… een stem geven. Die stemmen hoor je normaal niet.”

Opvallend is ook dat jullie dit jaar geen centrale gast hebben. Alle 450 vrijwilligers zijn samen curator. Hoe doen jullie dat?

“Het zijn die mensen die ons festival mogelijk maken. Bij onze 25ste verjaardag mogen we hen wel eens in de bloemen zetten. We luisterden naar hen welke voorstellingen ze graag bij ons zouden zien, maar we doen ook heel wat om hen echt centraal te zetten, onder meer op de affiche.”

Om dat jubileum te vieren, zijn jullie ook volop bloemetjes aan het planten in de stad.

“Op dit moment worden op heel wat afhaalpunten in de stad zakjes uitgedeeld met zaad van het blauwe bloemetje lupine. Iedereen kan ze krijgen. Ook voor bloemetjes moet je zorg dragen. Ze zullen bloeien tegen Theater aan Zee. Op die manier willen we de stad zelf in de bloemetjes zetten, want Oostende heeft ons van in het begin gesteund.”