Ieperlingen met Oekraïense en Russische roots in de ban van oorlog in Oekraïne: “Elk uur contact houden met familie in Soemi”

De oorlog in Oekraïne houdt de wereld ondertussen al een week in de ban. Ook Ieperlingen met Oekraïense en Russische roots volgen de ontwikkelingen op de voet. Zo wordt de Elverdingse Vladlena Moroz overstelpt door gruwelberichten van haar familie in het zwaar bestookte Soemi. Anderzijds stoort de Ieperse Olga uit Oezbekistan aan de eenzijdige berichtgeving in het westen.

De 27-jarige Vladlena Moroz groeide op in Soemi, een stad in het oosten van Oekraïne tegen de grens met Rusland op vier uur rijden van de hoofdstad Kiev. Op zesjarige leeftijd kwam ze samen met haar ouders, die judoka waren, naar België. Nu heeft ze zich genesteld met haar man en kindje in Elverdinge.

“Wij zijn tweetalig opgevoed en spreken dus zoals Oekraïens als Russisch”, vertelt Vladlena. “Normaal gaan we nog ieder jaar op bezoek bij familie in Oekraïne. Ik heb nog een broer die er woont, maar ook ooms, tantes, neven en nichten. Het is er nu zeer moeilijk voor hen. Ze moeten zich voortdurend schuilhouden. Er zijn constant sirenes en luchtalarmen. Dan moeten ze in hun flatgebouw zo snel mogelijk naar beneden komen om bescherming te zoeken. Het is echt heftig.”

Soemi had de twijfelachtige eer om de stad de zijn waar de eerste serieuze gevechten op Oekraïens grondgebied op video werden vastgelegd. “We krijgen ook rechtsreeks beelden van familieleden over hoe het er echt aan toe gaat. Uiteindelijk is het echt heel erg. We zien beelden van mensen die dood op straten liggen. Mijn broer woont daar nog en een van zijn vrienden is doodgeschoten. Zijn lijk bleef dagenlang op straat liggen.”

“We proberen constant contact te houden, elk uur, ook ’s nachts. We hebben dus maar weinig geslapen de afgelopen dagen, maar we zijn toch telkens opgelucht als we een teken van leven krijgen. Soms is er ook geen verbinding en dan neemt de bezorgdheid wel toe. Het is dus behoorlijk stressvol.”

Hoewel Poetin zijn troepen maandenlang verzamelde aan de Oekraïense grens, konden Vladlena en haar familie niet geloven dat er zo’n grootschalige oorlog zou uitbreken. “Niemand dacht dat het echt ging beginnen, al waren er wel voorspellingen dat Poetin ging wachten tot na de Olympische Spelen. Dat is uiteindelijk ook gebeurd. De Winterspelen waren gedaan op 22 februari, 23 februari is een feestdag in Oekraïne en Rusland, en de dag nadien is de invasie begonnen.”

Onduidelijkheid knaagt

Vladlena zit nu voortdurend aan haar computer- en televisiescherm gekluisterd om de oorlog op de voet te volgen. De onduidelijkheid over de toekomst van haar familie knaagt. “Het is er zelfs te gevaarlijk om te vluchten, want als je met de auto rijdt kan je elk moment doodgeschoten worden. Het is best dat je binnen blijft, meer kan je niet doen. Poetin zegt wel dat de burgers moeten vluchten richting Rusland, maar uiteindelijk sterven er ook heel mensen en kinderen die op de vlucht geslagen zijn.”

Net zoals iedereen hoopt Vladlena dat er snel een einde komt aan het oorlogsgeweld. “Iedereen had gehoopt dat ze maandag iets gingen doen maar uiteindelijk is nog altijd niets gebeurd. Ik denk niet dat het snel zal opgelost geraken want maandag heeft president Zelenski nog gezegd dat hij Loehansk en Donetsk terug wil. Maar Poetin zal die regio’s zeker niet willen teruggeven. Zelenski deelt ook geweren uit aan gewone burgers. Waarom doet hij dat als hij wil dat de oorlog stopt? Andere landen blijven geweren binnen brengen.”

Kanttekeningen

Dat is toch al een andere stem dan de algemene teneur in het Westen waar de moed en onverzettelijkheid van de Oekraïners geprezen wordt. Ook de 55-jarige Ieperse Olga Sitnikova maakt kanttekeningen bij de volgens haar eenzijdige berichtgeving in het Westen. Olga kwam twintig jaar geleden vanuit Oezbekistan naar België.

“Ik ben filoloog van opleiding en ik heb veel vrienden van de universiteit vroeger, onder andere journalisten die werken in Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland. Ik heb constant contact met die mensen”, vertelt Olga. “Momenteel veel meningen over de oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Zelfs een woord als oorlog is controversieel.”

“Eigenlijk begon de oorlog al in 2014, na Maidan (het plein in Kiev waar volksprotest in 2014 leidde tot de afzetting van de Russischgezinde president Janoekovytsj, red.). In april 2014 gaf interimpresident Toertsjynov het bevel om een speciale militaire operatie in de Donbas op te starten. Tijdens die acht jaar werden duizenden burgers gedood en moesten nog eens tienduizenden vluchten.”

Volgens rapporten van Amnesty International vielen er in dat conflict meer dan 13.000 doden en waren er mensenrechtenschendingen van zowel de Oekraïense regeringstroepen als de pro-Russische separatisten, maar Olga wijst vooral met de vinger naar het Oekraïense aandeel. “Het is verschrikkelijk wat Porosjenko (de vorige president van Oekraïne, red) deed. Hij maakte kinderen uit West- en Oost-Oekraïne anders. Volgens hem zouden kinderen in West-Oekraïne naar school moeten gaan, in het oosten zouden kinderen tijdens bombardementen in kelders moeten zitten.”

Nepnieuws

Toch wil Olga niet gezegd hebben dat ze acties van Rusland steunt. “Nee, het is voor iedereen verschrikkelijk wat er gebeurt. Ik steun Oekraïne en zal dat ook doen met humanitaire hulp, maar ik zeg: er zit een geschiedenis achter… We weten al lang dat Poetin de Navo niet aan de grens wil. Dat stond ook in de Minsk-akkoorden. In zijn speech zei Poetin dat Zelenski die akkoorden niet naleefde door een Navo-basis op grondgebied van Oekraïne toe te laten.”

Olga heeft het ook over Russischtalige kranten die geen licentie meer krijgen, burgers die gespaard worden in de bombardementen, de “neonazistische genocide’ in Donbas, Oekraïense politici die het land ontvlucht zijn… Allemaal zaken die hier gepercipieerd wordt als pro-Russische propaganda. “Ik wil correct blijven. Ik volg verschillende media, spreek met vrienden die journalisten zijn… Maar het klopt dat het moeilijk is om correcte informatie te vinden. Enorme bedragen worden uitgegeven aan nepnieuws op internet. Wijzelf moeten deze oorlog in al zijn verschijningsvormen stoppen: een oorlog tussen landen, een mediaoorlog, een interraciale oorlog…”

Ook Olga vestigt al haar hoop op de vredesgesprekken. “Niemand steunt de oorlog. De beste oplossing is om overeen te komen en vooral de Minsk-akkoorden te blijven naleven. De oorlog moet stopgezet worden, maar overal, op het hele grondgebied van Oekraïne. Ik zou durven zeggen dat het een politiek spel is, tussen veel landen. En Oekraïne is een slachtoffer in dat spel.”