Sporteconoom Trudo Dejonghe en Matthias Leterme (KV Kortrijk) debatteren over de staat van ons voetbal

1B is de hel. Weg ermee, en snel! Daar zijn ze het over eens. “Maar ik ga niet akkoord dat er een probleem wordt gemaakt van spelers die van buiten de Europese Unie komen, ik ben niet zo voor dat eigen volk eerst”, zegt Matthias Leterme. “Onlangs was er in 1A zelfs een wedstrijd zonder Belgen: is het dat wat we willen in een overgesubsidieerde sport in België?”, repliceert Trudo Dejonghe. “We zijn het Singapore aan de Noordzee aan het worden!” Gaat u rustig zitten voor het eindejaarsdebat over de toestand van ons voetbal.

Koude. Wind. Regen. Een dreigende hemel. Het weer past bij de staat waarin het clubvoetbal zich tegenwoordig bevindt wanneer we Matthias Leterme en Trudo Dejonghe ontmoeten in de KVK-kantoren langs de Leie. 2020 is het jaar waarin onder invloed van het alomtegenwoordige coronavirus het seizoen al in maart werd beëindigd en het huidige tot nu toe grotendeels zonder publiek werd gespeeld. Dat zorgt voor een enorm verlies aan inkomsten.

Leterme : “Wij halen onze middelen uit vier bronnen: commerciële exploitatie, tv-rechten, transfers en steunmaatregelen waaronder vooral de gedeeltelijke vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing voor betaalde sportbeoefenaars valt, maar onder meer ook de herverdeling van een deel van de Champions League-gelden. Alle vier die bronnen staan onder druk. De inkomsten van tickets, hospitality, horeca en merchandising zijn momenteel onbestaande. Met onze commerciële partners zijn we aan het kijken voor oplossingen: de return die we nu door overmacht niet kunnen bieden, willen we over de komende drie seizoenen spreiden en daar ervaren we ongelooflijk veel steun bij. Wat de tv-rechten betreft, is er een claim van de vorige rechtenhouders: zij vragen een deel van het tv-geld terug (23 miljoen euro, red.) omdat de competitie voortijdig werd stopgezet. De transfermarkt ligt op zijn gat. En het regeerakkoord voorziet dat de fiscale en parafiscale voordelen voor beroepssporters en sportclubs zullen worden hervormd. Het is dus een heel moeilijke tijd en we weten niet hoelang dit nog zal duren.”

Was het de juiste beslissing om de vorige competitie niet te hervatten zonder publiek?

Leterme : “Achteraf bekeken niet. Wij waren daar ook geen voorstander van.”

Dejonghe : “De reden dat we in België zo vroeg gestopt zijn, is dat de mediarechten hier een veel kleiner percentage van het budget vertegenwoordigen dan in het buitenland.”

Leterme : “Er werd te snel beslist om te stoppen. Ik kreeg de indruk dat die beslissing vooral tot stand kwam onder druk van bepaalde clubs met meer macht – of met een grotere mond ( lacht ) – omdat ze daar zelf voordeel uit haalden. Alle clubs in de profliga zitten daar elk met hun eigen agenda.”

Paul Gheysens, de West-Vlaamse voorzitter van Antwerp, zei onlangs in Gazet van Antwerpen: “Als de G5 stemmen moeten ronselen, gebruiken ze een speler als pasmunt.”

Leterme : “Daar kan ik niet over meespreken.” ( lacht )

Dejonghe : “Het probleem is dat de profliga werkt zoals amateurs. Er is nood aan een Engels of Amerikaans model, waarin de profliga domineert zonder bindingen met clubs.”

Leterme : “Er is een veel performanter management nodig. Het moet een waardige, goed gestructureerde beroepsorganisatie zijn die het algemeen belang van het betaald voetbal vooropstelt.”

Dejonghe : “Nu heerst er een kortetermijnpolitiek en een geef-en-neem-cultuur. Terwijl je het economisch moet bekijken. Ik vraag mij af: zullen we er volgend seizoen nog 16 overhouden van de 26 ploegen in 1A en 1B?”

Leterme : “Mochten het gewone bedrijven zijn, dan hield je er maar 5 meer over.”

Dejonghe : “Het wordt een drama als de regering ook nog eens de voordelige fiscale en sociale wetgeving gaat aanpassen. Maar vooral het beperken van het aantal niet-EU-spelers zal ervoor zorgen dat veel eigenaars die clubs nu kunstmatig in leven houden, zullen afhaken.”

Leterme : “Ik ben niet akkoord dat er een probleem wordt gemaakt van spelers die van buiten de Europese Unie komen. Er is in België niet genoeg talent om met een beperking op niet-EU’ers nog een volwaardige profcompetitie met 16 of 18 ploegen te organiseren. Al wie een beetje boven het maaiveld uitsteekt, wordt weggenomen, door onze topclubs of door buitenlandse clubs. Er is een enorme war on talent aan de gang.”

Dejonghe : “In de meeste landen is er een beperking van het aantal niet-EU’ers. In Nederland moeten ze 150 procent van het gemiddelde loon verdienen.”

Leterme : “Dan gaat Kortrijk Atal en Moffi niet kunnen halen, omdat het risico te groot is.”

Dejonghe : “Dat zijn de mooie verhalen, maar kijk eens in de kernen van vorig seizoen hoeveel niet-EU’ers er weinig of niet speelden.”

Leterme : “Ik ben niet zo voor dat eigen volk eerst. Waarom moeten we het niet-EU-spelers moeilijker maken?”

Dejonghe : “Omdat het voetbal op allerhande manieren door de overheid wordt ondersteund en je dan eigenlijk investeert in onder meer Qatarese bedrijven die hier twintig Afrikanen afzetten.”

Leterme : “Als wij als Belgische voetbalclub door middel van een performante scoutingscel een niet-EU-speler halen en hem voor 8 miljoen verkopen aan een Franse club, dan is dat toch goed voor het Belgisch voetbal? Ik begrijp de meerwaarde van het beperken van niet-EU-spelers niet.”

Dejonghe : “Als je die niet-EU’ers maar 85.000 euro moet betalen, waarom zou je dan nog jeugd opleiden?”

Leterme : “Als we vooral met Belgische jeugd moeten spelen, zal het niveau zakken. Dan moet je naar een gesloten competitie gaan, zodat je niet kunt degraderen.”

Is het evenwicht niet zoek? Vorig seizoen stelden onze profclubs gemiddeld 20 buitenlanders op. In een onderzoek van het CIES Football Observatory in 31 Europese competities naar de speelkansen voor U21-spelers staat de Jupiler Pro League bij de laatste 5.

Dejonghe : “Dat heeft te maken met wat er hier allemaal kan. Waarom zou je als club investeren in jeugd als je voor een appel en een ei zoveel spelers uit Afrika kunt halen als je wil? Onlangs was er in 1A zelfs een wedstrijd zonder Belgen op het veld: Cercle Brugge tegen Moeskroen. Is het dat wat we willen in een sport die overgesubidieerd is? Dan vraag je je toch af: naar wat zit je te kijken? Zie hoeveel Nederlanders er in de Nederlandse competitie spelen. Is het niet triestig dat Belgische jongeren naar Nederland moesten gaan omdat ze in België geen kansen kregen om open te bloeien? Er speelt er nu zelfs één bij Napels. ( lacht ) Het gaat erom dat als je een niet-EU-speler haalt, hij een meerwaarde moet zijn. Maar nu zijn we op voetbalgebied het Singapore aan de Noordzee aan het worden! Alles mag hier en je moet hier zelfs bijna geen belastingen en sociale zekerheid betalen. Dàt is de reden waarom er zoveel buitenlandse overnames zijn. De eigenaar van Oostende zegt het duidelijk in zijn antwoord op de vraag waarom hij KVO gekocht heeft: omdat hij ermee kan doen wat hij wil.”

Leterme : “Ik denk ook dat het door de aantrekkingskracht van de Belgische competitie is en door het prachtige venster om transfers te doen.”

Dejonghe : “Denk je dat?”

Leterme : “Dat we fiscaal aantrekkelijk zijn, heeft ermee te maken. Maar als we dat voordeel afschaffen, zijn we een Mickey Mouse-competitie.”

Dejonghe : “Dat zijn we nu al.”

Leterme : “Dat zijn we zeker niet! Club Brugge pakt 8 punten in de Champions League en in de Europa League overwintert Antwerp tegen clubs die veel kapitaalkrachtiger zijn. Ik ben wel akkoord dat clubs in hun spelerskernen voor een goeie mix moeten zorgen. Maar is er in West-Vlaanderen voldoende talent om Kortrijk, Waregem, Roeselare, Moeskroen, Club, Cercle en Oostende te bevoorraden met eigen spelers? En dan spreek ik nog niet over Deinze en Gent. Laat ons eens dat jeugdvoetbal herorganiseren. Er is in dit land niet voldoende talent voorhanden voor 25 elitejeugdacademies en ik denk ook niet voldoende kwalitatieve jeugdtrainers. Grote clubs kunnen hun eigen academie behouden, maar de rest zou kunnen investeren in een provinciaal georganiseerde topacademie. Volgens mij zou dat beter renderen. En, 1B moet worden afgeschaft. Ik pleit voor een profcompetitie met 18 of 20 ploegen en een 2de klasse als amateurreeks met eventueel belofteteams.”

Dejonghe : “Ik vind dat bepaalde licentienormen nu te strikt zijn. Dat zorgt voor de bouw van wat ik witte olifanten noem, nutteloze projecten, zoals er in Dender één staat te verkommeren en zoals er in Moeskroen één te verkommeren zou moeten staan.” ( lacht )

Leterme : “Intussen staat er ook één in Roeselare.”

Dejonghe : “Excelsior Rotterdam speelt in een stadionnetje voor 4.400 toeschouwers, omdat er niet meer komen kijken.”

Er was dit jaar toenadering tussen Moeskroen, Kortrijk en Roeselare.

Leterme : “Ja, op initiatief van Moeskroen is er een brainstorming geweest. Wij zijn zeker voorstander van samenwerking. Met Moeskroen en Roeselare erbij bestrijk je een regio van 250.000 mensen.”

Dejonghe : “In 2001 voorspelde ik dat er 4 grote clubs bij zouden komen. Drie daarvan zijn er al: Genk, Antwerp en Charleroi. De enige die er niet is gekomen, is FC Zuid-West-Vlaanderen.”

Leterme : “Zulte Waregem en KV Kortrijk werken te goed zeker? ( lacht ) Maar ik volg je wel, ik ben voorstander van een samenwerking. Met Zulte Waregem zit dat er nu helaas niet meer in, nu ze hun stadion verbouwden. Eigenlijk moest er één stadion gekomen zijn voor de twee clubs. Al zijn er ook mensen die zeggen dat een fusie nog beter was geweest.”

Dejonghe : “Op lange termijn telt het marktpotentieel: op hoeveel mensen en op hoeveel bedrijven kun je terugvallen? Je kunt die markt vervangen door een sugar daddy , een suikeroom, zoals ze in Oostende deden. Maar als die weggaat, is het gedaan, zoals in Lokeren en in Roeselare. Of er komt een andere sugar daddy die de club voor een prikje koopt en kunstmatig in leven houdt.”

Leterme : “In Roeselare was het een sugar nanny .” (lacht)

Dejonghe : “Is dat de toekomst van het Belgisch voetbal? Een van de grote problemen is ook die competitiehervorming met 1B en slechts 1 stijger. Het moesten er 3 geweest zijn. Als je nu zakt, ben je bijna ten dode opgeschreven. Ik zag de jaarrekening van veel ploegen in 1B: een drama! De kans om terug te keren moet groter zijn.”

Leterme : “Daar ben ik het mee eens: het grootste probleem is het competitieformat. Die laat niet toe op lange termijn te kijken en te investeren in jeugd en in infrastructuur, want je wordt verplicht om een scorebordpolitiek te voeren en van weekend tot weekend te kijken.”

Dejonghe : “Als je zakt, krijg je wel een parachute mee, in de vorm van tv-geld, maar eigenlijk is dat maar een regenschermpje om een beetje trager naar beneden te gaan.”

Leterme : “Eigenlijk is het alleen een touw dat je meekrijgt.” ( lacht )

Dejonghe : “Ook de kalender is nu een probleem. Je koopt een abonnement, maar je weet niet meer wàt je koopt: de 17 thuiswedstrijden die je koopt, worden ter wille van Eleven Sports op alle mogelijke momenten gespeeld. Alsof het leven alleen maar om voetbal draait. Uit een wetenschappelijke studie bleek dat het publiek geen wedstrijden wil op zondagavond, op zaterdag om 18 uur en tijdens de week. Maar nu spelen ze zelfs zaterdag om 16 uur. Allemaal om de tv-rechten voor meer te kunnen verkopen. Maar mensen blijven dat niet pikken. En hoe belangrijk volk in je stadion is, blijkt nu meer dan ooit: zonder supporters haalt in België de thuisploeg maar 49,8 procent van de punten meer. Het thuisvoordeel bestaat niet meer.”

Voor welke veranderingen zal de coronacrisis zorgen?

Leterme : “Iedereen zal in de problemen komen. Bij wie al problemen kende, zal je nog meer tussenkomsten zien van eigenaars en mecenassen om de oplopende rekening courant aan te zuiveren.”

Dejonghe : “Het grootste probleem is de loonmassa van die kernen van dertig spelers en meer met doorlopende contracten.”

Leterme : “Je kunt spelers verkopen.”

Dejonghe : “Ja, maar er is geen geld om spelers te kopen. De winkel is dicht. Het is een niet-essentiële winkel.”

Leterme : “Er wordt nog altijd verkocht, maar de transferbedragen en de lonen liggen lager. We zitten in een soort vacuüm en ik merk dat veel voetballers en makelaars nog niet beseffen dat we wakker zijn geworden in een wereld met nieuwe financiële parameters. Wij vroegen nog geen enkele speler om in te leveren, maar op vandaag kan ik niet zeggen dat we dat niet zullen moeten doen. Omdat deze omstandigheden langer duren dan we inschatten.”

Hoeveel bedraagt het verlies aan omzet intussen?

Leterme : “Ettelijke miljoenen, op een budget van 15 miljoen. Wat daarin niet verrekend is, zijn transferinkomsten.”

De waarde van de spelersgroep is gedevalueerd.

Leterme : “Ja.”

Is de recordverkoop van Moffi voor 8 miljoen euro jullie redding?

Leterme : “Anders was het drama nog groter geweest. Wij zijn een club die zonder uitgaande transfers rond de 4 miljoen tekort komt. Door efficiënt te werken, zijn we er de voorbije 12 jaar altijd in geslaagd om jongens te vinden die we met voldoende meerwaarde kunnen verkopen. Voor clubs van ons niveau is het eerste doel altijd zo snel mogelijk het behoud verzekeren. Eigenlijk boksen we allemaal boven ons gewicht, want…”

Dejonghe : “… als je degradeert, zijn er bijna geen inkomsten meer. Het is een constant gevecht tegen de onzekerheid en de degradatie. Je moet winnen en daardoor worden vaak onverantwoorde financiële risico’s genomen.”

Leterme : “Dat is moeilijk te verwoorden tegenover stakeholders en supporters. Wij moeten zelfs winnen in Genk! Terwijl onze hele kern op één seizoen 5,3 miljoen kost, betaalde Genk voor Bongonda alleen al een transfervergoeding van 7 miljoen.”

Hoe zal het seizoen 2021/22 eruit zien? Verwacht je dat er profclubs zullen verdwijnen?

Leterme : “Neen. Er is overal nog een sterk engagement van mensen die het gat dichtrijden en ik durf bijna met zekerheid te zeggen dat ze dat ook nu zullen doen. Bovendien zal door covid-19 de Financial Fair Play iets losser zijn.”

Dejonghe : “Ik denk dat ze gaan delibereren.”

Leterme : “Veel zal afhangen van volgend seizoen.”

Dejonghe : “Ik hoop wel dat ze nu eens gaan nadenken over de toekomst en binnen het bedrijf zelf gaan rationaliseren.”

Leterme : “Wij proberen al langer met een minimum aan middelen een maximale output te realiseren. Ik denk dat er nu veel clubs die weg zullen moeten inslaan. De kern en de omkadering afslanken. Minder exuberante lonen betalen. Bij ons hangt er geen gram vet meer aan. KVK is een heel afgetrainde atleet.”

Wat met het amateurvoetbal?

Leterme : “Normaal zou dat geen financiële gevolgen mogen hebben op het amateurvoetbal.”

Dejonghe : “Dat is de theorie. De realiteit is dat de problemen in het amateurvoetbal het gevolg zijn van spelers van de eerste ploeg die veel te veel betaald worden. Ik vraag mij trouwens af waarom clubs in de hoogste amateurklasse verplicht worden om x-aantal spelers een profcontract te geven.”

Leterme : “Inderdaad, daardoor kunnen er voor hen wel financiële problemen ontstaan. Voor andere amateurclubs geldt: er wordt niet gespeeld, dus moeten ze ook geen premies betalen.”

Dejonghe : “Maar wel tekengeld.”

Leterme : “Dan is dit de reset voor het amateurvoetbal: amateurs zijn amateurs hé.”