Vijftig jaar geleden brandde de kerk van Hoogstade af: “De kerkklok stond nog lange tijd stil op kwart over vier”

Wat de inwoners uit Hoogstade bij Alveringem niet voor mogelijk achtten, gebeurde in de nacht van 5 april 1974: een zware brand verwoestte de parochiekerk. “Op 5 april zal het vijftig jaar geleden zijn, maar ik herinner mij die dag nog goed”, zegt Elza Vannieuwkerke. “Ik ben gaan kijken. Er stond veel volk, maar ik kon geen woord uitbrengen. De kerk waar ik elke week naar de mis ging, lag in as.”

“Ik heb het slechte nieuws op zaterdagmorgen vernomen”, vertelt Paul Maeyaert (87) uit de Kerkstraat. “Ik boerde net buiten de dorpskern en was lid van de kerkfabriek. Een veehandelaar had de brand gezien toen hij ’s morgens om 6 uur naar de veemarkt in Ieper reed. Ik ben gaan kijken en herinner mij dat pastoor Dekeyzer totaal ontredderd was!”

Ook Godelieve Depuydt (91) woont in de Kerkstraat. Zij herinnert zich die bewuste ochtend ook nog. “Mijn schoonzus Martha Demolder kwam zeggen dat de kerk was afgebrand. Dat was schrikken! Mijn man Michel is in zijn auto gesprongen om te horen of hij iets kon doen. Gilbert Vanhoutte – landbouwer aan de Eikhoek – was er met tractor en mestkar om puin te ruimen.”

Levendig

Wie nog zeer levendige herinneringen heeft aan de brand en de nasleep ervan, is Elza Vannnieuwkerke (90) uit Alveringem. Elza woonde op het moment van de feiten met haar man Gustaaf Vanryselberghe in Hoogstade.

“Diezelfde avond ging de mis al door in café De Kroon” – Elza Vannieuwkerke

“Op zaterdagmorgen kwam bakker Jef Casier aan huis met brood. Moet je nu iets weten? De kerk is vannacht afgebrand, sprak hij. Ik zei nog tegen Gustaaf dat ik vanuit mijn bed vuur had geroken. Gustaaf heeft zijn vuile kleren aangetrokken en is gaan helpen. Gerard Kinget, Gerard Laseure, Florimont Verweirder en Maurice Debaenst waren er ondertussen ook. Gustaaf was schoezwart toen hij thuis kwam. Ik ben zelf ook gaan kijken. Er was veel volk, maar ik ben geen vijf minuten gebleven. Diepgelovig als ik ben, was mijn eerste gedachte: waar zal de mis nu doorgaan? Een geluk bij een ongeluk: café De Kroon stond leeg en eigenaar Dochy, die ook lid was van de kerkfabriek, besliste dat pastoor Dekeyzer daar de mis mocht doen. En zo geschiedde, diezelfde zaterdagavond nog. Ik herinner mij de vreemde sfeer. Mensen keken naar elkaar maar zeiden niets. Op kerstdag van dat jaar is de BRT de mis komen filmen. Ik weet nog dat er die dag abnormaal veel volk was. Mensen die anders niet naar de mis gingen, zaten toen op de eerste rij… Ik word opnieuw emotioneel als ik erover spreek.”

Kwart over vier

Ook Betsy Deghandt (56) herinnert zich nog beelden van de brand, zelfs al was ze toen pas zes jaar. “Wij woonden met onze neus op de kerk”, vertelt Betsy.

“Bij het opstaan zag ik nog de laatste vlammen. Papa vertelde dat een brandweerman bij buurman Urbain Delava om een rauw ei was gaan vragen om de verbrande huid van zijn handen te verzachten. En de klok op de toren heeft heel lang stil gestaan op kwart over vier. Dat moet het hoogtepunt van de brand geweest zijn, het moment dat de elektriciteit is uitgevallen. Ik herinner mij verder dat het brandglas van de sacristie kapot was, maar dat de muren nog recht stonden. En het klopt inderdaad dat de BRT de kerstmis in het café is komen filmen. Ik heb toen het kerstkindje mogen dragen!”

Geruchten

Priester op rust Michel Nuttens uit Hoogstade was in april 1974 medepastoor in Alveringem en heeft nog parate kennis rond de brand. Hij benadrukt dat er een verschil is tussen feiten en roddels, want die waren er ook, stelt hij.

“Ik heb altijd horen zeggen dat de brandweer van Lo als eerste ter plekke was, maar heeft moeten wachten op de orders van commandant Willy Reynaert van Veurne. Wat er uiteindelijk gered is kunnen worden? Op het absolute nippertje: de toren. En op het nippertje: een deel van het interieur van de sacristie en de brandkoffer met Heilig Sacrament en alle kelken en cibories. Van een compleet zwartgeblakerd Mariabeeld werd beslist om het te behouden en in de nieuwe kerk op te stellen. Idem voor de tabernakeldeur uit koper, die beschermd werd door een dikke laag puin. Van de drie verbrande balken zijn twee kruisen gemaakt die nu nog in de kerk hangen. Het zijn stille en waardevolle getuigen.”

De precieze oorzaak van de brand is nooit achterhaald, zegt de priester op rust. “Het was geen brandstichting, noch een kaars die is blijven branden”, oppert Michel. “Er zijn daar onterecht geruchten over rondgegaan. Het feit dat in hetzelfde jaar ook de Sint-Amatuskerk in Oost-Vleteren afbrandde en twee jaar later de Sint-Andreaskerk in Woumen heeft de roddels over brandstichting nog gevoed. Maar in Hoogstade geldt kortsluiting als officiële diagnose. van de oorzaak. Architect Luc Allaert ontwierp een nieuwe kerk, die vijf jaar later op kermiszondag 1979 door hulpbisschop Eugeen Laridon werd ingezegend.”