Hun maaltijden nemen ze niet in een traditionele refter, er is geen bel die de speeltijd op een vast moment aankondigt, maar er zijn wel knutselmomenten met de bewoners van het woonzorgcentrum. De Ruimtevaarder, een school die zich op buitengewoon onderwijs focust, snijdt maandag zijn tweede schooljaar aan en schroefde bewust de maximumcapaciteit naar beneden. Een blik in de interne keuken van de kleinste en meest unieke school van West-Vlaanderen.
In elke Vlaamse school wordt met de nodige gezonde zenuwen naar de eerste schooldag uitgekeken, dit jaar op 2 september. Ook in De Ruimtevaarder, een school voor buitengewoon onderwijs in hartje Dentergem, wordt reikhalzend uitgekeken naar het moment waarop de schoolpoort eindelijk weer zal openzwaaien.
Al zal dat hoogstwaarschijnlijk met iets minder spanning dan een jaar geleden gebeuren, want toen was het schooltje nagelnieuw. En uniek in Vlaanderen. De Ruimtevaarder richt zich uitsluitend tot type 3-leerlingen – met een emotionele of gedragsstoornis – én is gehuisvest in een ronduit uitzonderlijke locatie: een vleugel van woonzorgcentrum Mariaburcht.
De school was meteen een succes. Met een capaciteit van dertig leerlingen namen er op 1 september 2023 in totaal 23 kinderen plaats op de schoolbanken, al is dat eerder figuurlijk bedoeld. Want de aanpak en aanblik van De Ruimtevaarder zijn volledig anders dan hoe het er in een klassieke school aan toe gaat.
“De rusthuisbewoners beschouwen onze leerlingen als een stukje familie” – Bjorn De Smet, directeur De Ruimtevaarder
Zo heeft de school geen refter of speelplaats, zijn de klaslokalen als gezellige woonkamers ingericht, hebben die elk een klein tuintje én wordt de volledige site van het wzc gebruikt. Leerlingen worden dan weer in kleine groepjes onderverdeeld, op basis van hun cognitieve en emotionele vaardigheden, niet louter op basis van hun leeftijd.
Vaste speeltijden zijn er niet. “Als de leerkrachten aanvoelen dat er best nog even lesgegeven wordt, kunnen ze gewoon verder werken. Ook het omgekeerde geldt: als er nood is aan een rustmoment, kunnen ze naar het dierenpark of de boomgaard van het wzc trekken.”
Pionierswerk
Aan het woord is Bjorn De Smet (46), directeur van De Ruimtevaarder en een van de initiatiefnemers. “We merkten in 2022 dat er in onze regio een hiaat was. Ouders die type 3-onderwijs nodig hadden, moesten daarvoor op zoek gaan naar scholen in Deinze, Roeselare of Kortrijk. Daar wilden wij verandering in brengen.”
De groep stapte naar het gemeentebestuur en Curando, de vzw achter wzc Mariaburcht. “Zij hadden net een nieuwbouw opgetrokken en een van de vleugels zou leeg komen te staan”, verduidelijkt Dentergems onderwijsschepen Bart De Keukeleire. “We hadden ook meteen oren naar hun voorstel, want onderwijs en zorg zitten stevig verankerd in ons beleid.”
Een goed jaar later mocht De Ruimtevaarder de eerste leerlingen verwelkomen. “Een historisch moment. We zijn echt compleet van nul moeten starten. Er was hier, behalve ruimte, niks voorhanden. Geen team, geen stoelen, zelfs geen bordenwisser”, glimlacht Bjorn. “Pionierswerk was het. Ongezien in Vlaanderen. Wij waren – en zijn nog steeds – de enige school die volledig in een woonzorgcentrum ingekapseld zit.”
Het eerste schooljaar bestempelt Bjorn als bijzonder leerrijk. “Er waren veel eerste keren. Daar hebben we veel van opgestoken. Het was fantastisch te zien hoe onze dromen die we op papier hadden gezet, werkelijkheid werden.”
“We hadden meteen oren naar het voorstel van De Ruimtevaarder, want onderwijs en zorg zitten stevig verankerd in ons beleid” – Bart De Keukeleire, onderwijsschepen van Dentergem
“Absolute prioriteit is dat we onze leerlingen de best mogelijke begeleiding willen bieden. Daarom hebben we in april beslist om onze maximumcapaciteit terug te brengen van 30 naar 25. Om onze kwaliteit te garanderen.”
“Mochten we de ruimte hebben, kunnen we makkelijk dubbel zoveel kinderen een plek bieden. Onze wachtlijst telt evenveel kinderen als er hier terechtkunnen. Typerend voor onze sector. Ook al komen er initiatieven als het onze bij, er blijft plaats te kort. Onze leerlingen komen uit de regio Tielt-Deinze-Waregem, maar er zijn ook uitschieters tot in Ronse.”
Jong en oud is goud
Met 25 kinderen is De Ruimtevaarder de kleinste school van West-Vlaanderen. “Dat biedt heel veel voordelen. Ons elfkoppig team kan zo erg persoonlijk werken. Iedereen weet ook perfect hoe de situatie van elke leerling individueel in elkaar zit. Dat maakt overleg erg efficiënt.”
Ook de locatie speelt een rol in het succes van de school, klinkt het. “Hier willen we nooit meer weg”, aldus Bjorn. “We geloven erg in intergenerationeel werken. We willen niet zomaar gebruik maken van de gebouwen, we willen ook deel zijn van het dagelijks leven. Een deel van onze leerlingen schuift ’s middags aan bij bewoners die met dementie kampen, we organiseren knutsel- en muziekmomenten met de rusthuisbewoners…”
“We zijn helemaal verweven met het woonzorgcentrum. Zelfs de eerstecommunieviering vond hier plaats” – Bjorn De Smet, directeur De Ruimtevaarder
“Elke leerling heeft ook zijn eigen time-outplekje in de wzc-gebouwen, waar hij of zij zich even kan terugtrekken. De eerstecommunieviering vond zelfs in Mariaburcht plaats, met ook de bewoners erbij. Na één schooljaar zijn we volledig met elkaar verweven. Jong en oud is goud, dat is onze leuze. We zien dat onze leerlingen voor een extra dynamiek zorgen. Heel wat bewoners hebben ons al gezegd dat ze enorm uitkijken naar de eerste schooldag. Ze beschouwen de kinderen van De Ruimtevaarder zelfs als een stukje familie.”
Klopt, zegt ook schepen De Keukeleire. “Voor onze gemeente is De Ruimtevaarder een grote meerwaarde. Het is onze maatschappelijke taak om kinderen te helpen, ook zij die van buiten onze gemeente naar hier komen.”
Hopen op navolging
Bjorn en zijn team zijn klaar om de klaslokalen en rusthuisgangen vol leven te vullen. “Vorig jaar was het een race tegen de klok, want we hadden amper vier maanden om onze vleugel schoolklaar te krijgen. Afgelopen maandag vond onze open klasdag plaats, nu is het echt aftellen naar 2 september.”
De komende jaren wil De Ruimtevaarder de solide structuur verder uitbouwen. “Onze basis ligt er, onze pedagogische werking blijven we verfijnen. Uitbreiden? Dat hangt van ruimte en mensen af. Wat wél zo is: vorig schooljaar kregen we regelmatig geïnteresseerde instanties over de vloer om onze aanpak van dichtbij te bekijken. Hopelijk krijgen we elders in Vlaanderen navolging, want hier zien we elke dag hoe jong en oud elkaar aanvullen.”
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
