“Al 20 jaar maken we bij Wit.h kunst met mensen met een beperking. Met een handicap. We doen dat altijd inclusief, samen met professionele kunstenaars, samen met de samenleving, met de kunsten”, aldus directeur Luc Vandierendonck. Tijdens het Almost Summer Festival resideren ze 10 dagen in de Budatoren en gaan ze vooruitkijken en zich laten zien en horen met The Crip School.
De organisatie die Bart Vandevijvere en Luc Vandierendonck 20 jaar geleden uit de grond stampten, verricht straf werk en is helaas nog veel te onbekend. “Het is dubbel”, zegt Luc. “Voordien hadden Bart en ik al 10 jaar ervaring in een instelling, in Feniks in Avelgem. Dus eigenlijk werken we al 30 jaar rond dat thema. In die 30 jaar hebben we het al een paar keer meegemaakt dat onze initiatieven behoorlijk populair waren. Maar de grote frustratie is altijd dat je gestigmatiseerd wordt. In de jaren ’90 hadden we een van onze grootste tentoonstellingen en toen stond er in de krant: ‘Gehandicapten stellen tentoon in kerk’. Iedere keer als het goed ging, volgde er weer een negatief vooroordeel.”
Meer zichtbaar worden
“En dus zijn we meer de kaart gaan trekken van experiment en minder van exposure, we hoeven ons niet per se te laten zien. We worden daarop bekritiseerd hoor. De overheid zegt: ‘Jullie zouden best wel wat meer zichtbaar mogen zijn, want wat je doet is het zien waard.’ Ooit zaten we in een hele mooie ruimte op Overleie, maar we hebben gezegd: ‘We gaan ons verstoppen.’ En we zijn naar het Vandaleplein getrokken, naar een klein pand waar er niet kon gewerkt worden en niet kon tentoongesteld. Zodanig dat we onszelf verplichtten om naar buiten te komen, om nog meer in de samenleving aanwezig te zijn. Op een gegeven moment zetten we een heel grote expo op, genaamd ‘Bloedtest’, in het Guislain-museum in Gent, waar we heel goed mee samenwerken. Er waren meer dan 20.000 bezoekers. Maar niemand wist dat de tentoonstelling een initiatief van vzw Wit.h was. Men nam aan dat het een project van het Guislainmuseum zelf was.”
“Iemand met het Syndroom van Down bekijkt de dingen heel anders dan jij. Verschillen kunnen een meerwaarde zijn”
Luc Vandierendonck
Bij ieder project dat vanuit Wit.h wordt opgestart, staat de samenwerking centraal tussen kunstenaars met of zonder fysieke of geestelijke beperking. En dat gebeurt op basis van complete gelijkwaardigheid. De ene komt de andere niet tonen hoe het moet, ze ontwikkelen samen werken waarvoor elk zijn eigen capaciteiten aanspreekt. “Johan Tahon had op een gegeven moment met ons gewerkt en hij bracht Lee Ranaldo, de gitarist van Sonic Youth met ons in contact. Die kwam speciaal uit de Verenigde Staten overgevlogen. Hij zei: ‘Wat moet ik doen?’ Ik zei: ‘Gewoon jezelf zijn.’ Veel mensen die we aanspreken om in een collectief aan de slag te gaan, denken dat ze zullen moeten lesgeven of uitleg geven. Maar dat is het vooral niet: in een collectief werk je samen. Johan Tahon wist eerst ook niet wat zijn rol was toen hij in een collectief terechtkwam met drie mensen met het Syndroom van Down. Maar intussen zijn dat drie echte goeie vrienden van hem. We willen met Wit.h net tonen dat je heel veel kan opsteken vanuit een gelijkwaardige verhouding. Iemand met het Syndroom van Down bekijkt de dingen heel anders dan jij. Verschillen kunnen een meerwaarde zijn.”
Meer activisme
“Naar naambekendheid zou het wellicht slimmer zijn om ook nu met een eigen affiche uit te pakken ‘20 jaar Wit.h’. En ons eigen festival organiseren. Maar zo zitten we niet in elkaar. We hebben ook niet de manschappen en de middelen daarvoor. Onze doelstelling is altijd inclusie geweest. Erbij horen. Meedoen. Dat gaat al jaren goed, maar we lijken op een kantelmoment gekomen. Identiteit is heel belangrijk geworden en we zien ook dat het racisme weer de kop opsteekt. Je krijgt het gevoel dat datgene waar we 20 jaar voor gewerkt hebben, in het gedrang komt. En dus zei Piet Devos, schrijver en literatuurwetenschapper en zelf blind: we gaan een beetje activistischer moeten worden.”
Als we allemaal kunnen zijn wie we zijn, gaan we vooruitgaan
“Piet Devos was op een bepaald moment heel erg in de ban van the crip. The crip is eigenlijk een scheldnaam, maar degenen op wie het slaat maken er een eretitel van. Het is een geuzennaam. Letterlijk vertaald is het ‘de kreupele’. In de Angelsaksische landen is er al een tijdje een beweging van mensen die er zichzelf ‘crip’ noemen, kreupel. Eigenlijk zeggen ze daarmee: ‘Hé mensen, gedaan met pamperen, we zijn wie we zijn. En is dat kreupel, dan is dat kreupel en jij moet dat vooral nemen zoals het is. Zoals ik ook jou zal nemen zoals je bent.’ Als we allemaal kunnen zijn wie we zijn, gaan we vooruitgaan.”
The Crip Manifest
“Het kan zijn dat je in staat bent om een gewoon beroep uit te oefenen, maar je ook identificeert met de crips. Uiteindelijk heeft iedereen wel een afwijking. En zo is het idee gekomen om daar iets mee te doen. We gingen dat voorstellen aan het Buda Kunstencentrum. Mathilde Villeneuve, de artistiek leider van Buda, vond ons voorstel goed passen binnen hun festival ‘Almost Summer’. Ze zei: ‘Heel dat verhaal van the crip, ik hoor dat in de kunstwereld heel vaak. Er zijn veel mensen die niet tot de canon behoren, of die in onze wereld proberen andere dingen te doen, en scheef bekeken worden. Ze zijn anders.’ Het Buda Kunstencentrum zet zwaar in op participatie. Het was Mathilde die met het idee kwam om tien dagen lang ‘The Crip School’ te organiseren. We gaan 10 dagen lang de Budatoren innemen, waar er expo’s zullen zijn, maar waar er op weekdagen ook collectieven aan het werk zullen gaan. Honoré d’O, beeldend kunstenaar en performance-artiest, volgt iedere dag die ateliers en vertelt telkens op een artistieke manier wat daarbinnen gebeurt. Er zullen ook een aantal wetenschappers samen zitten om het Crip Manifest te schrijven. Ze zullen nadenken, schrijven of zoomen met experts over wat outsider art is, maar ook over waarom we het in onze samenleving zo moeilijk hebben met handicaps. De werken van de kunstenaars en het manifest worden dan weer voorgesteld tijdens de expo in het slotweekend.”
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
