Een buitenkeuken, een trein die eigenlijk ook een vliegtuig is en een echte boomhut met een vijver in aanleg. Het klinkt niet meteen als de standaard dingen die je in een klaslokaal terug kan vinden maar dankzij Liesbeth Vantieghem (38) bestaat de kans dat het in Heule misschien wel eens de norm zou kunnen worden. Lesgeven met een klas in openlucht? Voor Liesbeth helemaal geen utopie. “Slecht weer bestaat niet, er bestaat alleen slechte kledij” klinkt het met een brede glimlach op het gezicht.
Het beeld van een stoffig klaslokaal waar een saaie meester, met passend tweed jasje, een oersaaie les afratelt? Dat oubollige beeld van onderwijs blijft in België nog steeds hardnekkig aanwezig. Wie kans wil maken op een goed diploma kan nu eenmaal niet zonder het eindeloos verslijten van broeken op de schoolbanken.
“Toch bewijzen meer en meer studies dat lesgeven en krijgen in de vrije natuur, dus buiten, heel wat effectiever is. Meer nog, wie één uur les krijgt in de klas, kan buiten tot drie keer zoveel leerstof verwerken in datzelfde uur”. Liesbeth is vastbesloten de groene revolutie binnen het onderwijs door te zetten, als een rasechte Jeanne d’Arc uit het Kortrijkse. “Dat is natuurlijk niet alleen mijn verdienste maar die van een compleet team. Dat neemt natuurlijk niet weg dat ik uiterst gemotiveerd ben om groen terug een prominente plaats te gaan geven in het leven van kinderen en in het onderwijs.”
De Dobbelsteen
De ecologische revolutie kende een start in Heule, waar Liesbeth aan de slag is als kleuterjuf in basisschool De Dobbelsteen. “Er lagen al jaren plannen op tafel om de school heel wat meer in het teken te zetten van de natuur. Ik bedoel, we beschikken hier over een enorm domein wat erg uitzonderlijk is voor scholen en bij iedereen heerste het gevoel dat dit toch niet genoeg in de verf werd gezet. Een drietal jaar terug, toen er voor het eerst sprake van was dat een aantal klassen uit onze gebouwen zouden gaan verhuizen, besloten weeen werkgroep op te richten met als missie het groen terug centraal te stellen. De directie ging overstag en ook MOS, de dienst Milieuzorg Op School, trok met ons mee aan de kar. Toch bleef het allemaal aanslepen want er waren zowel de praktische als de financiële stappen die allemaal moesten worden overlopen. En toen kwam corona.”
De pandemie, die voor het eerst in onze moderne geschiedenis voor een totale sluiting van alle scholen heeft gezorgd, bracht heel wat kopzorgen met zich mee. “Toch opende het voor ons ook enkele deuren, vreemd genoeg”, gaat Liesbeth meteen verder. “Er was een mikmak aan regels en vaak was het dan ook in totale chaos dat we moesten gaan plannen. Wat vandaag absoluut verplicht was, was de dag nadien opnieuw verboden om dan later toch misschien weer te kunnen. Als leerkracht moesten we ons dan ook nog ontfermen over kinderen die thuis niet konden worden opgevangen.”
Wapen tegen corona
“Iedereen begon ook stilaan te beseffen dat buitenlucht een uiterst effectief wapen was in de strijd tegen het virus en we maakten van de nood een deugd. Samen met de kinderen die hier werden opgevangen, toverden we een deel van ons bos om tot een zitcirkel. Met oude palletten maakten we banken en een tafel, die we installeerden in een grote cirkel. Zo kon iedereen bij elkaar zitten, door de bomen wat geschut van de wind en zaten we ver genoeg van elkaar om toch maar die afstand te kunnen vrijwaren. Over een slecht geventileerde ruimte moesten we ons meteen ook geen zorgen meer maken want we zaten buiten.”
Het idee en het concept sloeg aan en prompt werd de ruk richting ecologie in werking gezet. “Bij de ouders viel het idee van les in openlucht meteen in de smaak. Er zijn natuurlijk nog altijd ouders die met twijfels zitten en zichzelf de vraag stellen wat we doen bij slecht weer. Ons antwoord daarop is duidelijk: slecht weer bestaat niet, enkel slechte kledij.”
“Het volledige domein rond de schoolgebouwen wordt op die manier omgetoverd tot één grote openluchtklas waar we de nadruk vooral leggen op ontdekken en verkennen. Wanneer we kinderen van kleins af aan leren dat de natuur een belangrijke schakel is in het leven, dan gaan ze ook later de waarde erkennen en gaan ze ook hun ecologische voetafdruk verminderen.”
De groene revolutie wordt, onder andere, gekoppeld aan het gebruik van het principe van ‘Loose Parts’, een onderwijstechniek die komt overgewaaid uit Engeland. “In de traditionele manier van onderwijzen wordt de nadruk vooral gelegd op iets tonen en dan kijken hoe goed het kind dit kan uitvoeren. Met Loose Parts, letterlijk ‘losse stukken’, proberen we vooral de inventiviteit van het kind te gaan stimuleren. In plaats van te zeggen ‘bouw deze springplank na’ geven we hen een cirkel en een plank en vragen we hen wat de mogelijkheden zijn. Het is een techniek die perfect te combineren valt met onze groene manier van aanpakken. Op de speelplaats liggen verschillende objecten die de kinderen vrij kunnen gebruiken. Vandaag maken ze een trein en met diezelfde stukken maken ze morgen een vliegtuig of een bioscoop. Kinderen inspireren om te ontdekken, daar draait het om.”
Geen paaseierenraap
De coronacrisis bracht het ecologische project in een stroomversnelling maar bracht eveneens heel wat ellende mee. “We denken allemaal dat kinderen niet goed beseffen wat er gaande is in de wereld maar daar vergissen we ons in. Ze beseffen maar al te goed dat het niet meer is zoals voorheen en dat er plots heel wat regeltjes zijn bijgekomen. Nu blijkt ook dat kinderen nagenoeg geen enkel besmettingsgevaar vormen maar toch werden zij keihard gestraft. Plots mochten heel wat zaken niet meer en andere mochten dan wel maar met aanzienlijke beperkingen.”
“Tijdens de lockdown werd bijvoorbeeld onze paaseierenraap afgelast, een evenement waar heel wat kinderen jaarlijks hunkerend naar uitkijken. Dat mocht nu niet meer en wij konden moeilijk werkloos aan de zijlijn blijven toekijken. Samen met de ouders werkten we een compleet coronaproof plan uit, zodat alle kinderen toch paaseitjes zouden kunnen rapen. Thuis moest iedereen een paasmandje in elkaar knutselen en dat mandje moest op een bepaald tijdstip aan de voordeur worden geplaatst. Wanneer de kinderen dan de voordeur openden, vonden ze er een mandje gevuld met overheerlijke chocolade. Het was voor iedereen een hels werk om dit praktisch geregeld te krijgen maar het idee dat de kinderen dan toch een klein beetje Pasen zouden kunnen vieren? Dat was de motivatie die iedereen nodig had.”
Ondertussen is ook bij Liesbeth thuis de stap naar een groener bestaan gezet. “Ik ben me altijd al bewust geweest van het belang van de natuur maar toch was het soms moeilijk om te combineren met de levenscurve”, sluit ze af. “Je volgt hogere studies, gaat samenwonen, start een gezin en koopt een huis en zoekt een job. Op bepaalde momenten in het leven wordt erg veel nadruk gelegd op die zaken. Nu de stabiliteit er is, merk ik dat ik opnieuw mijn aandacht kan vestigen op het belang van de natuur en ecologie en daar geniet ik wel van.”
De Kortrijkzaan
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier