“Ik bezocht al 99 landen, maar geraak maar niet aan honderd”: Midzomernachten met Yves Leterme

Hoe zou Yves Leterme, jarenlang boegbeeld van CD&V – gewezen Vlaams minister-president en twee keer premier van het land – de herfst van zijn leven doorbrengen? Volgend jaar wordt de Ieperling 65. “De eeuwigheid van het leven houdt mij toch steeds meer bezig.” Na zijn afscheid van de politiek, legde Leterme zich toe op diverse functies in internationale organisaties en intussen reist hij als zelfstandig adviseur voor bedrijven de hele wereld rond. En zijn derde cluster is ook ingevuld. “Iets doen voor een betere wereld.”

In oktober wordt Yves Leterme 64, maar aan zijn pensioen denkt hij nog lang niet. Integendeel, in zijn strakke, modieuze, pak oogt hij kwieker en scherper dan ooit, leeft sneller dan ooit, reist meer dan ooit de wereld rond. Kortom: hij geniet meer van het leven dan ooit – ook privé. Morgen gaat het van Oostende naar Scheveningen voor een paar dagjes bij vrienden, maar ook alweer om een beetje te werken.

Yves Leterme: “Ik ontmoet er ook een aantal mensen professioneel. Sinds ik in 2015 besloot toch het burgemeesterschap in Ieper niet op te nemen, heb ik naast de leiding van Idea (Institute for Democracy and Electoral Assistance, red.) in Stockholm een activiteit ontwikkeld als zelfstandig adviseur voor bedrijven. Ik combineer eigenlijk drie clusters. Voorop mijn zelfstandige consultancy-vennootschap voor internationale bedrijven. Afgelopen week ging dat bijvoorbeeld om een Amerikaans bedrijf, een Frans bedrijf in België en een Chinese groep. Het tweede cluster is als bestuurder van Club de Madrid, een vereniging van gewezen staatshoofden en regeringsleiders. En ik ben ten slotte ook nog sinds drie jaar als vrijwilliger voorzitter van het EPOCH, een EU-platform ter voorkoming en bestrijding van dakloosheid. Die onbaatzuchtige en sociale inzet, die ik al veel langer voor ogen had, is een terugkoppeling naar de idealen van mijn jeugd. Iets doen voor een betere wereld: lobbying voor een beter en actiever beleid om extreme uitsluiting en armoede te voorkomen en te bestrijden. Tussen het reizen door verdeel ik mijn tijd tussen Zuid-Frankrijk, Parijs en België.”

Want in eigen land heb je nog een appartement in Bredene?

“Niet langer. Ik woonde er zo’n honderd dagen per jaar, tijdens de laatste jaren van mijn moeder in het rusthuis. Maar ik heb het nadat mijn moeder was gestorven overgelaten aan mijn oudste zoon Matthias, ik kwam er nog nauwelijks. Want ik reis echt wel heel veel: de afgelopen zes maanden was ik in Brazilië, Indonesië, Indië, China… De wereld is voor mij momenteel de snoepwinkel waar ik als kind van mijn moeder wel eens binnen mocht. (lacht) Ik mag doen wat ik graag doe en voel me zeer geprivilegieerd.”

Omdat je zelf voor dat helse tempo kiest?

“Omdat ik zelf het ritme bepaal, ja. Ik heb de laatste paar jaren dat ritme wel wat verlaagd. Mijn kantoor is in Parijs en wil ik eens een dag niet werken, dan ga ik wandelen langs de Seine of een museum bezoeken. Als het enige tijd geleden is dat ik mijn kleinkinderen nog heb gezien, zet ik er ook een rem op. (glimlacht) Ik doe ook vaak aan dogsitting, dan ga ik een paar dagen stappen in Frankrijk met de hond van mijn dochter. Zo’n twintig kilometer per dag door bossen en kleine dorpen, vooraf uitgestippelde routes. Ik werk echter toch nog altijd meer dan veertig uur per week, hoor. Vanmorgen een lezing in Beselare over daklozenzorg, deze namiddag een bedrijfsbezoek in Meulebeke… Het is zeer gevarieerd. Ik ben wel iemand die echt discipline moet opbrengen om te zeggen: ik ga nu eens niets doen. Ik ben ook een moeilijke slaper, ik moet daar echt iets aan doen, ik begin dat meer en meer te voelen. Mijn vader had dat ook, na een uur of vier, vijf wakker worden. Dan sta ik midden in de nacht op met een idee en wil ik daar meteen iets mee doen. Het vele reizen, waarin ik nochtans streng selecteer, wordt stilaan wel een beetje slopend. Al probeer ik er vaak een paar aangename dagen aan te koppelen zoals laatst in Indonesië, waar ik wat langer ben gebleven om een en ander te bezoeken. Mijn comfort is belangrijk, ik stel mijn voorwaarden. Ik ben niet zo veeleisend, maar het bedrijf of de organisatie die mij boekt moet álles regelen: vluchten, verblijf, programma… Liefst geen al te strak en vol programma, ik hou nog graag wat vrije tijd over. (enthousiast) Straks vertrek ik weer voor drie weken naar China.”

“Ik ben zeer onhandig, maar ik kan me urenlang bezighouden met onkruid wieden”

Zoveel reizen houdt een mens blijkbaar topfit.

“Ik probeer altijd goed op mijn gewicht te letten. Zeker sinds ik vorig jaar twee stents ingeplant kreeg. Ik ben nog wel altijd verzot op dames blanches. (lacht) Ik wandel, fiets en loop veel… In Parijs stap ik al eens te voet naar het centrum in plaats van de metro te nemen en ik woon vlak bij het Bois de Vincennes, een kilometer van waar Merckx in 69 zijn eerste Tour won en waar het heel mooi wandelen is. Vorige week ben ik nog van Ieper naar Zillebeke en terug gestapt, ook zo’n 14 kilometer. (grinnikt) Ik stap ook wel heel snel, eigenlijk is het bijna snelwandelen.”

Je stapt zoals je leeft, me dunkt…

“Snel, ja. Ik werk ook nog wel om den brode – toen ik uit de politiek stapte, heb ik mijn uittredingsvergoeding geweigerd. Ik doe alles wat ik nu doe echter ontzettend graag. Ik heb ook nooit het gevoel dat ik werk. Dat heb ik eigenlijk nooit in mijn leven gehad. Behalve de twee jaar – van 1987 tot 1989 – dat ik als auditeur bij het Rekenhof werkte. Dat deed ik eigenlijk niet zo graag. Ik was wel heel graag politiek mandataris, maar het politieke leven mis ik hoegenaamd niet. De eerste jaren was die microbe er nochtans nog wel. De laatste stress was de twijfel of ik al dan niet het burgemeesterschap van Ieper zou opnemen. Het was moeilijk om te moeten zeggen ik ga dat niet doen. Ze mogen mij nog steeds raad vragen, al maak ik een bewuste keuze om niet te veel met Belgische dossiers of Belgische bedrijven bezig te zijn. Ik observeer wel graag, meer de Franse politiek dan de Belgische. Mijn partij hield mij in de periode van de verkiezingen wel bezig. Maar een terugkeer? Neen, ik vind mijn huidige leven zálig. Er waren na mijn politieke leven nochtans ook moeilijke periodes, hoor. Het verlies van mijn moeder heeft er zwaar op ingehakt, al was haar overlijden voor haar een stuk verlossing.”

En ook privé gaat het uitstekend?

(ontwijkend) “Ja. De kinderen staan volop in het leven, doen het elk in hun sector uitstekend. Matthias (38) – ex-CEO van KV Kortrijk – leidt intussen de Bosnische topclub Sarajevo, Thomas (35) is verantwoordelijke internationale logistiek en Julie (32) is CFO bij chocoladeproducent Libeert in Zonnebeke. (glimlacht) Zij hebben mij niet meer nodig.”

Wat doe je dan buiten werken en wandelen het liefst met je tijd?

“Ik lees zeer veel. Ik wissel dan altijd af: fictie, non-fictie. Momenteel ben ik Lao Che, een van de beste moderne Chinese auteurs, aan het lezen. Nadien wil ik een aantal boeken over geopolitiek doornemen. Ik lees graag Russische auteurs zoals Dostojevski en Franse zoals Victor Hugo… Bovendien vind ik de stijl van Ilja Leonard Pfeijffer geweldig. Grand Hotel Europa: een fantastisch boek. Ook vanwege de boodschap (aanklacht tegen het massatoerisme, red.) Ik lees eigenlijk véél graag. Ik krijg vaak een boek als cadeau. Dan hou ik er altijd aan de les van mijn ouders indachtig – altijd respecteren wat je krijgt en je bord leegeten – die boeken ook te lezen. Poëzie ligt me dan weer minder, al heb ik een tijdje Herman Gorter gelezen. Toen ik nog eens ergens een poëzieprijs mocht uitreiken, haakte ik weer even aan. Ik lees trouwens ook liever papieren boeken dan digitale. Ik heb intussen zo’n drieduizend à vierduizend boeken, geloof ik, ik moet eens dringend mijn bibliotheek op orde zetten. Ik steek ook veel werk in de voorbereidingen van mijn lezingen. Als ik voor een Amerikaans farmaceutisch bedrijf moet spreken, wil ik de nodige slides klaar hebben. Dan zit ik weer te sakkeren op die computer.” (lacht)

Je wordt volgend jaar 65 jaar, ik herken dat.

(lacht) “Daar sta ik wel eens bij stil. Hoe snel de jaren voorbij vliegen. Hoe almaar meer mensen in mijn omgeving wegvallen. Terwijl mijn bucketlist van wat ik nog zou willen doen en zien in het leven, nog lang is.”

Maar je hébt al zowat de hele wereld gezien, toch?

“Ik bezocht al 99 landen, maar vaak heel kort: hotel, speech en klaar. Ik raak maar niet aan 100. Ik heb nog wel een aantal bestemmingen op mijn bucketlist. Voorop Australië en Nieuw-Zeeland. Verder Algerije, Argentinië, waar ik een goeie vriend heb. Als ik hem zo bezig hoor over zijn land, zou ik direct willen vertrekken… Ik wil ook nog eens terug naar Chili, ik zag er alleen maar het noordelijke deel. Het is toch steeds de natuur die me aantrekt. Ik zat al eens in Zweden op een van de vele afgelegen eilandjes een heel weekend in de koude, zonder internet… alleen met een goed boek.”

“Een terugkeer naar de politiek? Neen, ik vind mijn huidige leven zálig”

Weer iets heel anders dan toen je een tijd in Peking vertoefde.

“China is een geweldig land, maar de taal is het grote probleem. Ik ben al in 30 of 35 delen van China geweest, maar heel vaak had ik er geen herkenningspunten. Waardoor je er niet snel alleen op stap gaat.”

En jij, gulzigaard, wil altijd en overal zoveel mogelijk ontdekken.

“Eigenlijk wel. Laatst ben ik nog op stap geweest dooronbekend Istanboel met een lokale Turkse gids, heel leerrijk. Eigenlijk wil ik dan vooral zoveel mogelijk mensen leren kennen. (even later knoopt hij in Brasserie Albert I ook meteen een gesprek aan met de ober van Afghaanse origine, red.) Om hen dan duizend vragen te stellen.”

Je komt ook graag in New York?

“Ik kom er één of twee keer per jaar, vaak in de marge van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Ik ben er graag, ja, voor een dag of drie. Ik vertrek er echter even graag, wat ik niet heb in steden als Madrid, Wenen, Boedapest, Istanboel… Eigenlijk jeun ik mij zowat overal.”

Je klinkt echt wel rusteloos.

“Ja, ik ben vooral zeer gulzig en nieuwsgierig, maar als ik te rusteloos word, ga ik over op fysiek werk. Als we in ons huis in Zuid-Frankrijk zijn, op zo’n 6 kilometer van de zee, kan ik bijvoorbeeld urenlang tuinieren. We hebben er een redelijk groot stuk grond. Ik ben geen expert en ik ben zeer onhandig, maar onkruid wieden en zo, zo’n fysieke arbeid doet me dan deugd. Ik verbind me graag met de natuur. Dat is wel geëvolueerd. Vroeger wilde ik een huis met een grote tuin en schapen en geiten, intussen ben ik door in Stockholm en Parijs te wonen meer een stadsmens geworden. Ieper heeft nog steeds zijn charme en rust, maar ik vind het er vaak te rustig, te stil.”

In steden als Parijs en Stockholm zijn wat meer musea dan in Ieper?

“Ik heb zelfs een abonnement op de musea in Parijs. Ik hou vooral van moderne kunst, van de periode Mondriaan en het begin van de 20ste eeuw, van het figuratieve naar het non-figuratieve. Ik bezoek ook regelmatig Musée Carnavalet (historie van Parijs, red.) of al eens een expositie over sport in de kunst. We hebben thuis wel enkele schilderijen hangen. Geen dure kunstwerken, hoor.”

Je hebt niets gekocht op de veiling van de kunstwerken van jouw partijgenoot Luc Martens?

(glimlacht alleen even)

Wat kunnen we nog noteren als je hobby’s? Je was toch altijd een grote voetbal- en wielerfan?

“Het gaat niet goed met mijn favoriete club Standard, hé. Ik krijg nog wel eens een telefoontje, rond de Financial Fairplay en zo (Leterme was tussen 2015 en 2020 hoofd van de Financial Control Body van de Europese voetbalbond UEFA, red.). Toen al was er het gevaar van buitenlandse eigenaars, voelde ik al dat het niet goed zou uitdraaien. KV Kortrijk en de Kaminski Groep vorig jaar, dat was toch ongelofelijk? En doodjammer. Inmiddels zijn steeds meer clubs op zoek naar buitenlands kapitaal, ook Standard. Maar ik raak niet meer op Sclessin. Ik volg het Belgische voetbal nog wel, waar ik ook ter wereld ben, maar minder intens, de afstand is te groot geworden.”

“In de zomervakantie ben ik drie weken fulltime opa en kinderoppas. Dat is toch uniek, opa zijn? Veel beter dan papa zijn”

Ik denk niet dat je veel guilty pleasures hebt.

“Op een terras in Parijs zitten kijken naar de passanten, is dat ook een guilty pleasure? (lacht) Ik begrijp wat je bedoelt: ik besteed geen vrije tijd aan televisie of Netflix kijken. De reconstructie van een moordzaak in Geluwe was het laatste dat ik op televisie zag, geloof ik. Vroeger gingen we nog één keer per maand naar de cinema, maar dat is ook verminderd.”

Ge ‘jeunt’ je overal, zei je. Maar waar zou je écht oud willen worden?

“Ik denk daar steeds meer aan. Ik woonde heel graag in Stockholm, maar na vijf donkere winters had ik het er wel gezien. In Parijs, een ontzettend boeiende stad? Of in Ieper, voor de kinderen en kleinkinderen, Jef en Lowie, bijna vier en bijna twee jaar, de kinderen van Julie? En voor de geweldige gezondheidszorg. Of ergens tussenin? Nu zie ik de kleinkinderen twee keer per maand, nog het ritme van toen ik twee keer per maand op bezoek ging bij mijn moeder. Tussendoor facetimen we, hé. Als ze in de zomervakantie drie weken komen, ben ik echt wel fulltime opa en kinderoppas. Dat is toch uniek, opa zijn? Veel beter dan papa zijn. Gisteren ben ik nog een paar uren gaan wandelen met Jef. Fantastisch. Hij zit nu in de waarom-fase. En als ik dan zeg: omdat opa dat wil, krijg ik je mag dat niet zeggen! als antwoord.” (lacht)

Jouw leven lijkt inderdaad één grote snoepbollenwinkel.

“Ik ben in elk geval bijzonder gelukkig. Ik voel me bevoorrecht voor alle kansen die ik al heb gekregen; in de politiek, de sport, het bedrijfsleven… En omdat ik op het einde van mijn dag kan zeggen: ik heb toch iets goeds gedaan. Mijn derde cluster, ja. Toen ik uit de Zestien vertrok, was dat zeer doordacht: als ik ooit mijn kinderdomen, waaronder veel reizen, wil waarmaken, moet ik dat nú doen. Er zal wel een moment komen waarop ik het wat rustiger aan doe.”

Toch al eens gekeken op MyPension?

(lacht) “Daar ben ik wel nog een eind vandaan, toch? Ik kreeg wel al de vraag naar documenten. Toen ik nog in Zweden woonde, zo rond mijn 57ste, kreeg ik in Ieper al een promovoorstel voor Plus Magazine in de bus. Dat was confronterend, hoor. (peinzend) Terwijl ik in de politiek altijd bij de jongsten was. Later kwam ik in de middelmaat. Nu ben ik bij de ouderen. Waardoor de eeuwigheid van het leven mij steeds meer bezighoudt.”