Gouverneur Decaluwé wordt 60: “Nog vijf jaar en dan verdwijn ik in de anonimiteit”

Hij zal na zijn pensioen vooral in Portugal vertoeven. Om eindelijk van het schone leven te genieten. Maar eerst nog vijf jaar werken. Dat is het levenspad dat gouverneur Carl Decaluwé wil bewandelen. De ‘sheriff van het westen’ viert vandaag zijn zestigste verjaardag. De kordate Kortrijkzaan blikt exclusief voor onze krant terug op een bewogen zomer en een bewogen carrière. “Ik was de politiek kotsbeu. Was ik geen gouverneur geworden, dan was ik gestopt.”

De ambtswoning van de gouverneur is een verborgen parel in de binnenstad van Brugge. Carl Decaluwé vertelt bevlogen over de geschiedenis van het pand op de Burg. Over vorige bewoners: de Franse en de Nederlandse gouverneurs, toen ons land nog bezet gebied was. Over de kunstwerken die op zolder stof vergaren. Over de renovatie die hij in gang heeft gezet. Over de vele internationale gasten die over de vloer komen. Wij worden verwelkomd in het statige blauwe salon, aan de indrukwekkende wall of fame. We zien Decaluwé handen schudden met de laatste koning van Egypte, de president van China, onze koning, Kate en William. De Britse royals waren hier drie jaar geleden op bezoek voor de herdenking van de Slag om Passendale. Ze waren graag even de stad ingetrokken, maar mochten niet van de veiligheidsdiensten. “Dat was spijtig, ik had hen graag rondgeleid”, vertelt Decaluwé. “Ze zijn wel blijven slapen in dit huis. Ik heb op vijf meter van de toekomstige Britse koningin geslapen. Welke Belg kan dat zeggen?” (lacht)

Van welke bezoeker was u het meest onder de indruk?

“Goede vraag. (denkt na) Ik denk van de first lady van Afghanistan. Ik was diep onder de indruk van haar verhaal, van haar strijd voor vrouwenrechten. Maar ook van Kim Phuc, de Vietnamese vrouw van de iconische foto. U herinnert zich dat wel: dat meisje dat naakt op straat wegloopt van de napalmbommen tijdens de Vietnamoorlog. (enthousiast) Weet u: al die fascinerende mensen mógen ontmoeten, dat maakt deze job zo ongelooflijk boeiend. Bovendien kan ik werken op twee van mijn grote passies: water en veiligheid. De corebusiness van een gouverneur is de openbare orde handhaven. De West-Vlaamse gouverneur heeft het extra voordeel dat hij bevoegd is voor de Noordzee.”

U wordt vandaag 60 jaar. Dat betekent dat u nog vijf jaar verder mag doen.

“Dat is zo. Dan moet ik met pensioen. Die limiet is gezond. Maar ik hoop dat ik nog vijf jaar keihard kan werken. Het is een droomjob voor mij.”

Wat doet dat met u, 60 worden?

“Je bent een oude vent, hé. (lacht) Neen, dat is een mijlpaal, maar ik voel me nog lang niet versleten. Ik hoop nog zéker twintig mooie jaren voor de boeg te hebben. (mijmerend) Je denkt wel eens na over het leven. Wat wil je nog allemaal doen?”

Wat staat bovenaan uw ‘bucketlist’?

“Grote reizen maken. Liefst op zee. Dat is mijn grote passie. Eens de Atlantische Oceaan oversteken. Of vanuit Australië dwars door de Stille Oceaan varen naar iconische plekken zoals Pearl Harbor. Maar zal dat allemaal lukken? Ik weet dat niet. Zeker in tijden van corona kan je zoiets niet plannen.”

Wat gaat u doen na uw pensioen?

“Mij compleet terugtrekken van het publieke forum. U zal mij niet veel meer zien. Ik wil nog vijf jaar keihard werken en daarna verdwijnen in de anonimiteit. Ik wil vooral veel in Portugal vertoeven. We hebben daar een vakantiewoning. Genieten van de rust en de natuur. Boeken lezen. Wandelen aan het strand. De kinderen en kleinkinderen die op bezoek komen. Dat moet het mooie leven zijn. Dat is mijn droom, ja.”

Terug naar vandaag. De zomer is voorbij. Hoe blikt u terug?

“Het was een ongewone zomer, maar dat wisten we op voorhand. We waren vooral bevreesd voor de drukte aan de kust. We hebben vanuit de provincie gedaan wat we moesten doen. Er is een globaal kustplan opgesteld, er is een druktebarometer gekomen. Dat heeft allemaal gewerkt. Op enkele incidenten na is de zomer vrij vlot verlopen.”

Toch zaten vooral de rellen in Knokke en Blankenberge in het nieuws.

(pikt in) “Dat wordt uitvergroot. In Nederland mogen jongeren onder de achttien jaar geen alcohol drinken. Dus komen ze naar Knokke. Dat kan niet de bedoeling zijn. Ik steun burgemeester Lippens honderd procent. We moeten die gasten oppakken en weer de grens overzetten. Blankenberge is overroepen. Dat waren enkele bendes die miserie zochten. Ook die moeten gewoon opgepakt worden. Zonder discussie. Dat is law and order. Ik ben op dat vlak voor de harde lijn. (feller) Ik aanvaard niet dat enkelingen het geluk van velen komen verknallen.”

Ze hebben ook uw vakantie verknald. U bent vervroegd teruggekeerd uit Portugal. Was dat nodig?

(blaast) “Kon ik anders? Ik vond van niet. Ik wou zélf terugkomen. Weet u wat de druppel was? De NMBS. Die is haar afspraken niet nagekomen. Ik was heel kwaad. Bovendien bleef mijn telefoon maar rinkelen. Dat was eigenlijk geen vakantie meer voor mij. Anne Martens (waarnemend gouverneur, red.) heeft dat uitstekend gedaan, maar onderschat niet wat er allemaal op haar af kwam. Ik wou haar dat niet aandoen.”

Wat vond uw vrouw daarvan?

“Zij was daar niet gelukkig mee. De kleinkinderen ook niet. Maar ik kon niet anders. Het is de gouverneur die verantwoordelijk is voor de openbare orde. Punt. Ik ga die verantwoordelijkheid niet uit de weg.”

Er was ook veel te doen over de kustburgemeesters. Hoe verliep die samenwerking?

“Dat zijn elk afzonderlijk heel charmante figuren. Maar zet die samen aan tafel, en dat verandert in een Mexicaans leger. Dat is zo, hoor. Ik ben heel serieus. Maar ik begrijp die mensen ook. Zij hebben elk een gemeente te verdedigen, met een eigen identiteit.

“De burgemeesters van de kust zijn elk afzonderlijk heel charmante figuren, maar samen aan tafel verandert dat in een Mexicaans leger”

Ik ben daarom zo fier dat we tóch een gezamenlijk kustplan hebben opgesteld. Dat heeft bloed, zweet en tranen gekost.” (lacht)

Wie is de moeilijkste?

(blaast) “Ik kan daar niet op antwoorden. Het zijn allemaal speciale typen. De ene wat strenger dan de ander. Jean-Marie Dedecker is heel libertair, terwijl Wilfried Vandaele heel strak is. Leopold Lippens zegt soms rare dingen, maar zit er wel boenk op. In Brussel fronsen ze dan de wenkbrauwen, maar hij voelt heel goed aan wat de problemen zijn. Dat is eigen aan West-Vlamingen, denk ik. Wij voelen de zaken goed aan, maar we krijgen geen gelijk als we dat zeggen. We krijgen pas nadien gelijk. Maar intussen zijn we veel tijd verloren.”

U hebt ook kritiek gekregen. Dedecker vond dat u de pedalen kwijt was met de controle op de tweedeverblijvers.

“We hebben Jean-Marie tot de orde moeten roepen. Ook een burgemeester moet de wet toepassen. Punt uit. Ik heb hem dat duidelijk gemaakt. Als er gecontroleerd moet worden, dan geldt dat voor iedereen, ook voor Jean-Marie. Let op: ik begrijp dat dat voor sommige burgemeesters moeilijk lag. Die tweedeverblijvers, of toch enkele daarvan, hebben zich vaak als grote egoïsten gedragen.”

Het is door die harde aanpak dat u de ‘sheriff van het westen’ wordt genoemd.

“Wie de nadruk legt op handhaving, wordt zo geframed. Ik vind dat vreemd. Wat moet je anders doen? Toelaten dat mensen de wet overtreden? Ik vind van niet. Ik ben voorstander van de harde aanpak, ja. Wie de wet niet naleeft, moet gestraft worden. Als ze mij daarom de sheriff noemen, dan is dat maar zo. (haalt schouders op) Ik lig daar niet wakker van.”

Hebt u stiekem genoten van de voorbije maanden?

(kort) “Neen, totaal niet. Zo zit ik niet in elkaar.”

Corona toont wel het belang aan van een gouverneur.

“Dat is zo. In een federale crisis zoals deze is eerst de minister van Binnenlandse Zaken aan zet, daarna de gouverneurs en vervolgens de burgemeesters. (fijntjes) Al durven sommigen die volgorde wel eens vergeten. Een gouverneur speelt dus inderdaad een cruciale rol. Ik heb nu al enkele crisissen meegemaakt. Dat ligt mij wel, moet ik zeggen. Ik ben graag zwart-wit. Je moet dat ook zijn in crisissituaties. Ofwel evacueer je, ofwel evacueer je niet. Er is geen compromis mogelijk.”

U hebt veel macht, maar u bent niet verkozen. Vindt u dat legitiem?

“Absoluut. Het is in een crisis noodzakelijk dat iemand onafhankelijk kan handelen. Ik sta volledig los van partijpolitiek. U mag dat aan elke burgemeester vragen. Ik hoef ook niet meer te denken aan de volgende verkiezingen. Is dat legitiem? Zeker weten. Want wat ik doe, is afgedekt door de minister van Binnenlandse Zaken. Wij werken voor de federale regering, maar op een onafhankelijke manier. Crisisbeheer staat los van ideologie. (op dreef) Waarom vraagt de Europese Commissie in officiële richtlijnen om het crisisbeheer op zee aan onafhankelijken over te laten? Omdat die anders denken dan politici. Ik doe dit niet om stemmen te halen.”

Was u blij toen uw partij u vroeg om gouverneur te worden?

“Toch wel. Ik kan dat nu wel zeggen: ik was de politiek moe. Was ik geen gouverneur geworden, dan was ik ook gestopt. Ik was dat kotsbeu. Vaak gelijk hebben, maar zelden gelijk krijgen. Altijd maar weer over dezelfde zaken debatteren in het parlement. (zucht) Ons democratisch systeem is tot op de draad versleten. Vindt u dat normaal dat een regeringsvorming zó lang duurt? Ik niet. Er klopt iets niet. Het systeem is aan vernieuwing toe. Maar vraag me geen wonderoplossing. Die heb ik niet.”

U verrast ons. We wisten niet dat u het zo beu was.

“Ik heb dat nooit laten blijken. Mijn vrouw wist dat wel. Ik was de laatste jaren niet meer te genieten. Gefrustreerd zelfs.”

U was eigenlijk graag minister geworden, toch?

(blaast) “Ik weet niet of graag het goede woord is. Ik ben niet in de politiek gegaan om minister te worden. Ik wou onze samenleving veranderen. Dat kan als parlementslid. Ik heb dat ook bewezen, zeker op het domein media. Er is nog altijd wetgeving van mij die overeind blijft.

“Ik zou twee keer minister worden. Die belofte is telkens niet nagekomen. Dan word je de politiek beu”

Dat elke zender de doelpunten van de Belgische competitie kan tonen bijvoorbeeld. Maar wie écht wil wegen, moet minister worden. Ik heb die belofte gekregen van mijn partij. Twee keer zelfs. Maar die is twee keer niet nagekomen. Dan word je de politiek beu, ja.”

Wanneer was dat?

“Het meest concreet was in 2004, toen de Vlaamse regering-Leterme aantrad. Ik had een groot deel van die onderhandelingen gevoerd. Maar het was Kris Peeters die vanuit het niets minister werd. De volledige Vlaamse fractie, die nochtans sterk werk leverde, werd gedumpt. En masse. Dat heeft mij een stevige knak gegeven, moet ik bekennen. Dus ja, ik was blij dat ik gouverneur kon worden.”

Was de metamorfose van politicus naar ambtenaar moeilijk?

“Neen, toch niet. Velen zullen gedacht hebben dat ik dat niet zou kunnen. Dat ik té politiek zou zijn. Maar ik heb van dag op dag die knop omgedraaid. Ik moet soms eens op mijn tong bijten, maar ik voel eigenlijk zelden nog de behoefte om over de politiek te praten.”

Volgt u de politiek nog?

“Amper. Ik zou er ziek van worden. Ik zeg het u: ik ben de politiek kotsbeu. Ik onderhoud wel goede relaties met vele politici: van de Europese top tot de kleinste gemeente. Partijkleur speelt geen rol meer voor mij.”