Orgel uit De Panne krijgt nieuw leven in kerk in Koksijde: “Een unieke kans, een nieuw orgel kost al snel 200.000 euro”

De kerkfabriek en de Orgelkring Koksijde zijn in hun nopjes met het nieuwe orgel dat op 26, 27 en 28 januari wordt ingehuldigd in de kapel van de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Duinenkerk in Koksijde. Het is een schenking van de kerkfabriek van De Panne, afkomstig uit de Sint-Pieterskerk.

De Sint-Pieterskerk van De Panne is sinds de zomer van 2021 onttrokken aan de eredienst en ontwijd. Het lokaal bestuur heeft beslist om de kerk te verbouwen tot bibliotheek, en het orgel zal dus nooit meer misvieringen kunnen opluisteren. Om het orgel geen stille dood te laten sterven, nam de voorzitter van de kerkfabriek contact op met Jan Vermeire, huisorganist van de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Duinenkerk in Koksijde.

“Het orgel moest snel weg, en de vraag of ik geen oplossing wist overviel me wel even”, vertelt Vermeire. “Ik polste bij mijn Franse collega’s, maar voor het kerkje van de abdij van de Katsberg bleek het orgel te groot. Toen legde ik de vraag voor aan onze pastoor Peter Verbeke. Die sprak de kerkfabriek erover aan, en ik kreeg snel een positieve reactie: ‘We gaan ervoor!’”

“Op 21 juli werd er gestart met de ontmanteling, een klus waaraan drie à vier mensen te pas kwamen. Het gedemonteerde orgel werd overgebracht naar de kapel van de O. L. V.-ter-Duinenkerk en opgebouwd tijdens het bouwverlof. Nog vóór 15 augustus zat het orgel weer in elkaar. Het werd voorlopig gestemd, en moest dan een tijdje acclimatiseren. Pas dan kon er worden begonnen met de revisie, het schoonmaken…”

“Eén register van het orgel hebben we naar een gespecialiseerde firma in Nederland gestuurd, omdat er loodoxidatie was vastgesteld, wat zeer toxisch is. Ook een reeks pijpen werden in Nederland gerestaureerd, en kregen nieuwe koppen. De blaasbalgen zijn nagekeken. Lokale orgelbouwer Jan Lapon had geen tijd om het orgel helemaal onderhanden te nemen, daarom gingen we in zee met de jonge orgelbouwers van De Munck-Claessens uit Sint-Niklaas, een team met een enorme passie en een geweldige drive!”

Weinig geweten

Over de herkomst van het orgel tast men in het duister. “De kast is neogotisch en dateert waarschijnlijk van halverwege de 19de eeuw”, denkt Jan. “De pijpen zijn misschien nog ouder, maar het kan ook dat er een ouder register werd hergebruikt. Archiefstukken hebben we niet gevonden, maar er staan wel inscripties op de oude pijpen. Het is dus deels een nieuw en deels een oud orgel; uit ervaring hoor ik dat aan de klank. Ik heb het in een archaïsche stemming laten zetten, daardoor klinkt de muziek rijker. De kast is heel chic gebouwd, in mooie eik.”

“Ontmantelen en weer opbouwen is een klus voor drie tot vier mensen”

“Dit orgel is totaal anders, archaïscher van stijl dan het imposante orgel in de kerk. Het was ook niet de bedoeling dat dit orgel met tien registers een kopie van het grote orgel met 43 registers en drie klavieren zou worden. Eigenlijk kunnen we het orgel beschouwen als een nieuwbouw met gebruik van historisch materiaal, vakkundig en degelijk uitgevoerd door de firma Loncke in 1985. Het is ook ideaal dat het nieuwe orgel een plek krijgt in de kapel, waar heel wat begrafenissen plaatsvinden omdat de ruimte beperkt is tot 120 plaatsen. Het kleine orgelpositief met drie registers dat vroeger in de kapel stond, blijft behouden, en omdat het verplaatsbaar is, kan het ook dienen voor concerten.”

Driedaagse

Vermeire benadrukt dat dit initiatief de steun kreeg van burgemeester Marc Vanden Bussche. “Hij was meteen laaiend enthousiast. Hij is een grote orgelliefhebber. De gemeente sponsorde de overplaatsingskosten. We kregen een unieke kans, want een nieuw orgel kost al gauw 200.000 euro.”

Jan Vermeire is huisorganist van de Onze-Lieve-Vrouw ter Duinenkerk, artistiek directeur van de internationale orgelfestivals van Koksijde, Haringe, Veurne-Nieuwpoort-De Panne, het Festival International d’Orgue en Flandre (Frans-Vlaanderen), en internationaal concertorganist. Hij brengt tijdens het inhuldigingsweekend drie keer een feestelijk ‘inspelingsprogramma’. “Het wordt een concert met gevarieerde, vooral oudere maar ‘vrolijke’ muziek. Omdat de kapel te klein is om veel volk te ontvangen, spreiden we het inspelingsconcert over drie dagen. Geïnteresseerden moeten zich wel vooraf inschrijven”, klinkt het nog.