“De Kerk doet nog altijd veel te weinig voor de slachtoffers.” Ook bij Norbert Bethune (79) maakt ‘Godvergeten’ heel wat los. De vrt-reeks zorgt naar eigen zeggen zelfs voor een golf aan nieuwe getuigenissen van misbruik binnen de Kerk. De gehuwde priester, in 1992 geschorst door uitgerekend Roger Vangheluwe, stond als een van de eersten op voor de slachtoffers. Vandaag spreekt hij nog een laatste keer.
Eén keer nog wil Norbert Bethune zijn verhaal doen. Op een zucht van zijn tachtigste verjaardag ontbreekt het hem aan de vitaliteit om dezer dagen, terwijl het thema van seksueel misbruik binnen de Kerk dankzij de reeks Godvergeten opnieuw brandend actueel is, overal zijn licht te laten schijnen. “Maar voor De Krant van West-Vlaanderen wil ik een uitzondering maken, omdat jullie altijd heel genuanceerd bericht hebben en de kant van de slachtoffers hebben gekozen”, zegt Bethune.
Voor wie hem niet kent: Norbert Bethune werd in 1971 tot priester gewijd en werkte jarenlang als ziekenhuispastor in Tielt. In 1992 werd hij door toenmalig bisschop Roger Vangheluwe geschorst als priester nadat bleek dat hij een vriendin had en, vooral, dat hij openlijk aankondigde dat hij met Lydia zou huwen.
Bethune bleef echter actief als priester, in zijn eigen VZW ’t Atelier en later bij Rent-A-Priest dat hij zelf opzette, en zette zich als medestichter van de Werkgroep Mensenrechten in de Kerk ook in voor slachtoffers van misbruik door geestelijken. Eén voorwaarde heeft hij wel voor een interview. “Dat ik niet alleen, maar samen met mijn vrouw Lydia het woord mag voeren.” Dat spreekt voor zich.
Hoe is ‘Godvergeten’ bij jullie binnengekomen?
Lydia: “Wij hebben de eerste drie afleveringen vooraf mogen zien, samen met de slachtoffers die meegewerkt hebben. Het was muisstil in de zaal, er vloeiden traantjes, er was ook boosheid maar vooral veel warmte voor elkaar. De makers hebben dat heel sereen aangepakt en sober in beeld gebracht. Veel verhalen waren voor ons niet nieuw maar omdat veel slachtoffers voor de eerste keer uit de anonimiteit traden, beklijfde dat des te meer.”
Norbert: “De reeks maakt heel wat los. Ik durf zeggen dat er een tsunami van nieuwe getuigenissen naar boven komt. Zo heb ik gisteren nog telefoon gekregen van een man. Vijfentachtig jaar oud is hij nu en hij vertelde me over een voorval in het college, toen hij negen jaar was. Hij is er in elkaar geslagen door de prefect en twee nachten opgesloten in een hok. Die man kampt daar, op zijn leeftijd, nog altijd mee.”
Bisschop Bonny reageerde ontgoocheld op de reeks.
Norbert: “Hij zegt dat hij geen priester geworden is om dit op te kuisen. Kijk, ik ben indertijd priester geworden met Jezus Christus als inspiratie. Voor de zwaksten, de meest kwetsbaren. Naar die mensen moet je luisteren. En blijven luisteren. Dat stopt nooit. Ook niet als ze voor de dertigste keer hun verhaal willen doen. Bonny zegt dat de bisschoppen geluisterd hebben. Dat klopt maar deels. Sommigen, zoals Jozef De Kesel, hebben geluisterd, anderen niet.”
Lydia: “De reactie van Bonny is eigenlijk dezelfde als die van Danneels indertijd. Hij verdedigt zijn instituut en schiet in een kramp. Het bewijst eigenlijk alleen maar dat ze het in de Kerk nog altijd niet gesnapt hebben. Bonny voelt zich gepasseerd, maar het opzet van de reeks is net om het spreekrecht exclusief aan de slachtoffers te geven. Bonny verwijt de VRT dat ze met overheidsgeld werken om die reeks te maken, maar ook de Kerk wordt gesubsidieerd door de belastingbetaler. Ook de slachtoffers van misbruik in de Kerk betalen dus mee voor het instituut dat hen zo gekwetst heeft.”
Ook in 1992 snapte men niet dat er een werkgroep Mensenrechten in de Kerk moest komen.
Norbert: “Wij waren de luis in de pels. De toenmalig hoofdredacteur van Kerk&Leven maakte ons belachelijk in zijn editoriaal. Men deed alsof wij de Kerk wilden kapotmaken. Maar ik wist dat ons werk nuttig was. We botsten overal tegen muren met de verhalen van slachtoffers. Weet u wie het meldpunt seksueel misbruik binnen het bisdom Brugge heeft opgericht? Roger Vangheluwe! Niéts gebeurde daar, dat was een lege doos. Pas later is aan het licht gekomen waarom. Nog altijd gebeurt er veel te weinig, nochtans kan de Kerk veel doen voor de slachtoffers. Een slachtoffer dat komt getuigen in een zondagsmis, een viering opdragen ter herdenking van de slachtoffers, aandacht voor de problematiek op vormingsdagen voor het katholiek onderwijspersoneel, noem maar op. Dat de nieuwe aartsbisschop Luc Terlinden bij zijn aanstelling net Danneels als grote voorbeeld noemt, is voor ons dan ook een teleurstelling. Terlinden heeft de kans om het verschil te maken.”
Lydia: “De dag dat de kwestie Vangheluwe aan het licht kwam (in 2010 nam de Brugse bisschop ontslag nadat bleek dat hij zijn neef Mark jarenlang misbruikt had, red.) was een kantelpunt. Het klinkt vreemd, maar dat was een van de gelukkigste dagen van mijn leven. Omdat de puzzelstukjes toen in elkaar pasten en we eindelijk het gevoel hadden dat er iets ten goede kon veranderen. Toen beseften we dat Norbert met zijn verhalen jarenlang bij de duivel te biecht was geweest.”
Het was niet de eerste keer dat Vangheluwe op jullie pad kwam.
Lydia: “Toen Norbert in 1992 aankondigde dat wij zouden trouwen, belde Vangheluwe naar hier. Toevallig nam ik op. Hij zei me dat Norbert wel heel laag gevallen was. Met wat we achteraf te weten gekomen zijn, is het toch wel heel straf dat net hij zoiets durfde zeggen. We mogen Mark, zijn neef en slachtoffer, heel dankbaar zijn dat hij de moed heeft gehad om heimelijk een gesprek tussen hem, Vangheluwe en toenmalig kardinaal Danneels op te nemen. Dat heeft voor een doorbraak gezorgd.”
De Werkgroep heeft ondertussen bergen werk verzet.
Lydia: “Sinds september 1992 tot september 2023 zijn er 1.287 klachten binnengekomen over seksueel misbruik en 331 klachten over andere vormen van machtsmisbruik. Dat is niet niets. Norbert heeft heel wat van die mensen persoonlijk begeleid. Ik kan het u verzekeren: dat heeft gewogen op onze relatie. Norbert heeft het leed van die mensen altijd heel erg op zich genomen. De grote verdienste van de werkgroep is dat we al die jaren op dezelfde nagel zijn blijven kloppen, tot we gehoord werden.”
Norbert: “Een aantal slachtoffers zijn jarenlang naar onze vieringen in ’t Atelier gekomen en zijn vrienden geworden. Eén van hen heeft ons een bronzen beeld geschonken van een meisje waarvan het hoofd en een deel van het lichaam ontbreken. De ziel van dat kind is gestolen, dat is de boodschap. Op de eerste zondag van oktober is iedereen overigens welkom voor de afscheidsviering om 10 uur in het Atelier in de Kleine Tieltstraat 3 in Wingene. Ik ben bijna tachtig en ik heb er de gezondheid niet meer voor.”
Hoe kijkt u, als bijna-tachtiger, terug op uw leven?
Norbert: “Ik klink misschien bitter, maar ik ben het niet. Een beetje boos nog, maar dat is het vuur dat nog altijd brandt. Ik ben tevreden over de manier waarop ik priester ben kunnen zijn, zoals ik het wilde. Steek me tussen vijftig andere priesters en ik ben de vreemde eend in de bijt. Neen, het is mooi geweest, we hebben veel mensen kunnen helpen.”
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
