Verdient het frietkot in jouw buurt bescherming als historisch erfgoed? Lokale besturen kunnen tot midden juni frietkoten doorgeven aan het agentschap Onroerend Erfgoed. “Eind jaren vijftig waren er nog 50.000 frietkoten in België. Vandaag zijn er nog 4.500 frituren en 1.000 frietkoten. De echte pareltjes verdienen bescherming”, benadrukt Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele (N-VA). Als het aan ons ligt, mogen deze zes iconen al op de lijst geplaatst worden.
Frituur Erly in De Haan “Het is alsof het frietkot er eerst stond en daarna pas alles errond”
Frietkot Erly in De Haan bestaat al zolang als uitbater Lennart Loyen (41) zich kan herinneren. “Deze frituur is ongeveer al 65 jaar oud. Het lijkt wel alsof dit frietkot hier eerst stond en mensen er dan alles errond zijn beginnen bouwen. Het staat letterlijk in het centrum van De Haan. De burgemeester destijds bij de overname was zo blij dat mijn vader en ik dat wilden verderzetten. Ze vond het heel belangrijk dat het frietkot in De Haan zou blijven bestaan.”
Daarvoor baatte de vader van Lennart 30 jaar lang een frituur uit in Knokke-Heist. “Met het uitgaansleven draaiden we er heel lange dagen en was het altijd hard doorwerken. Dat vroeg heel veel energie en ook investeringen in personeel. De Haan is een rustiger dorp. Daar kunnen we het stukken gezelliger en kleiner aanpakken. De mensen komen bij mij hun frietjes ophalen en gaan ze dan thuis of op het strand gezellig opeten. Niets mooiers, toch?”
Frituur Bij Nancy in Moorsele: “Hier serveren we nog frietjes in puntzakken”
Jana Van Belle (27) nam pakweg een jaar geleden frituur Bij Nancy, vlakbij bij het voetbalplein in Moorsele (Wevelgem), over van haar voorganger Nancy. “Dit frietkot staat hier al minstens 40 jaar. Het is een van de weinige oude en échte frietkoten in de buurt die nog overblijven. Je ziet dat mensen dat wel appreciëren en ook heimwee hebben naar vroeger, naar simpeler tijden. Ik geef de frietjes nog in een puntzak met een dikke kwak saus, want hier kijken we niet op een euro.”
Een iconisch frietkot overnemen komt niet zonder uitdagingen. “Het is al een oud frietkotje, dus het vraagt wat meer werk. Er is hier bijvoorbeeld geen stromend water. Daarom gebruiken we een pomp met regenwater of nemen we water mee. De afwas doe ik na mijn werk gewoon thuis. Elke week wordt alles van boven tot onder geschuurd en gedweild. Maar deze frituur is het zeker meer dan waard”, glundert Jana.
Markt in Brugge: Twee groene frietkotjes bij het Belfort, een meer iconisch beeld bestaat niet
Op de Markt in Brugge staan twee groene frietkotjes broederlijk naast elkaar aan de voet van het Belfort. Een meer iconisch beeld en tegelijkertijd ook eerbetoon aan de Belgische frietcultuur bestaat er bijna niet. En dat zal minister van Erfgoed Matthias Diependaele wel geweten hebben, toen hij Brugge uitkoos om zijn oproep te lanceren welke frietkoten bescherming verdienen.
Dat de frietkoten op de Markt in Brugge heel uitzonderlijk zijn, weet ook friturist Ghan Shyam Kafle. Eind 2020 kocht hij het kraam van net nog geen 8 vierkante meter voor maar liefst 180.000 euro. Daar bovenop moet hij jaarlijks nog eens 125.000 euro concessie betalen om het frietkot open te houden. Dat geldt voor beide kramen op de Markt van Brugge. Dat alles verklaart de hoge prijzen van de frietjes, want de frietkoten op de markt behoren tot de duurste van België. De ligging is dan ook gewoonweg fantastisch. Op een mooie dag passeren er honderden toeristen, die graag de Belgische specialiteit willen proeven.
“In Brugge komen er heel wat frituren in aanmerking, die bescherming verdienen als ons erfgoed”
Alles lijkt erop te wijzen dat de twee Brugse frietkoten de lijst met beschermde iconische frietkoten van Matthias Diependaele zullen halen. “Wij hebben nog geen voorstellen ingestuurd voorlopig, maar ik zal dit binnen onze diensten zeker bespreken. Ik denk dat er in Brugge wel wat frituren in aanmerking komen”, laat burgemeester Dirk De fauw (CD&V) weten. Het bestuur van Brugge heeft nog tot halfweg juni om voorstellen in te sturen.
Frituur ‘t Zeetje in Oostende: “In de zomer is het ‘sjètte’ geven om iedereen vlug te bedienen”
Frituur ‘t Zeetje op de Visserskaai in Oostende is al 30 jaar een begrip voor zowel inwoners als toeristen. Guido Dewulf (69) en zijn zoon Jeffry namen de frituur anderhalf jaar geleden over van een van hun vrienden. “Toen ik dat nieuws hoorde, zag ik het eigenlijk meteen zitten. Een frituur was iets volledig nieuws voor mij, dus in het begin heb ik veel hulp gevraagd aan mijn voorganger. Maar nu loopt het vanzelf.”
Op het idee om als frietkot beschermd erfgoed te worden, reageert Guido laaiend enthousiast. “Graag zelfs. Deze locatie op de Visserskaai is een droom, zo dicht bij de haven, de vismijn en het station. Deze plaats is een groot deel van het succes van onze frituur. Tijdens de zomervakantie is het hier standaard een drukte van jewelste en staan mensen in een lange rij tot buiten aan te schuiven. Dan is het sjètte geven om iedereen te bedienen. Met zo’n bescherming zouden we zeker zijn van ons plaatsje en onze broodwinning. Want je ziet de frietkoten beetje per beetje uit het straatbeeld en van op de pleinen verdwijnen. Het is echt belangrijk dat deze cultuur blijft bestaan.”
Frituur Bosmolens in Izegem “Ik heb het geluk dat ik hier al 34 jaar mag staan met mijn kot”
“Het frietkot onder iedere kerktoren is aan het uitsterven. Ik heb het geluk dat ik hier al 34 jaar mag blijven”, vertelt Yves Demey (57), uitbater van frietkot Bosmolens in Izegem. “Maar als ze de parking willen vernieuwen, dan wordt het voor mij weer bang afwachten. Zo’n beschermd statuut kan je als eigenaar wel zekerheid geven. Nu ben je dat maar voor een bepaalde tijd.”
“Een klassiek frietkot is zo belangrijk voor de mensen. Je stopt er niet alleen omdat je honger hebt, maar ook om even bij te praten tijdens het wachten. Nu is iedereen zo druk bezig en luistert er bijna niemand. Hier slaan we een klein babbeltje om de gedachten te verzetten. Ik merk dat dat veel mensen oplucht.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
