Crematoria in West-Vlaanderen zitten op hun limiet

Het crematorium van Kortrijk smeekt om de opgelegde limiet van 4.000 crematies per jaar te mogen overschrijven. Zo niet, zullen er vanaf november geen crematies meer kunnen gebeuren. Meer dan ooit is er nood aan het extra crematorium in Oostende, maar die loopt nu vertraging op door het coronavirus.

De twee West-Vlaamse crematoria werken tegen hun limieten aan. Om een idee te geven: de voorbije maand voerde Brugge 620 en Kortrijk 482 crematies uit, waar dit vorig jaar op hetzelfde moment respectievelijk 421 en 316 waren. De crematoria moeten hun capaciteit tot het uiterste opdrijven. Elke oven voert nu zeven in plaats van zes crematies per dag uit, en dat zes op zeven. Dat brengt het aantal van de vier ovens in Brugge op 168 en van de drie ovens in Kortrijk op 126 per week. Afgelopen paasmaandag bleven beide crematoria zelfs doorwerken, iets wat nooit eerder gebeurde. Maar het is noodzakelijk om de explosieve vraag meester te kunnen. Wie zijn dierbare overledene wil laten cremeren, moet nu al tot 8 dagen wachten.

“Zondagwerk onmogelijk”

Nog meer uitbreiden is zo goed als onmogelijk, zegt Jan Sabbe, directeur van het Kortrijkse crematorium Uitzicht. “Voor een volledige crematie – van het binnenbrengen van de kist tot het sluiten van de urne – moet je sowieso twee uur rekenen. Nog meer uren draaien of ook op zondag werken, is praktisch onmogelijk. Enerzijds voor onze medewerkers, die nu al vier weken in overdrive werken, en anderzijds voor de machines. Die zijn niet gemaakt om zeven op zeven tegen zulke hoge temperaturen te werken. Het zou zijn alsof je dagenlang met je auto in het rood rijdt.”

Uitzondering nodig

Het Kortrijkse crematorium moet zich, als een van de weinige crematoria van het land, bovendien aan een limiet houden. Na protest van een actiegroep mogen er in Kortrijk maximum 4.000 crematies per jaar plaatsvinden. Dat staat zo omschreven in de milieuvergunning. Met 3.876 crematies zat Uitzicht vorig jaar al tegen de grens aan te duwen. De explosieve stijging door de coronacrisis duwt het crematorium in de problemen.

“Heel lang hebben we geaarzeld, maar recent hebben we beslist om onze maatschappelijke plicht te vervullen en de capaciteit op te schalen”, vertelt Jan Sabbe. “Aan milieuminister Zuhal Demir (N-VA) stelden we de vraag of we door de uitzonderlijke omstandigheden de grens eenmalig mogen overschrijven. Als het antwoord negatief zou zijn, zitten we in november al aan ons limiet en moeten we voor de rest van het jaar de deuren sluiten…” De minister wijst het crematorium nu door naar de West-Vlaamse deputatie, die een uitzondering moet toelaten. Daar is het dossier nog niet behandeld.

Bouw Oostends crematorium loopt vertraging op

Dat leert het coronavirus ons ook: West-Vlaanderen heeft dringend nood aan het derde crematorium, Polderbos in Oostende. Die is in aanbouw, maar loopt nu door het coronavirus vertraging op. “Voor de coronacrisis was het streefdoel om in oktober van dit jaar open te gaan voor technisch crematies, dus nog zonder publiek of diensten in de aula’s”, zegt directeur Johan Seynaeve. “In april 2021 zouden de volledige opening plaatsvinden. Maar al die data zullen opschuiven, omdat de werkzaamheden stilliggen. De vertraging zal wellicht enkele maanden oplopen.” Het crematorium mikt nu op juli 2021 om volledig open te gaan. Tot dan moeten de twee crematoria hun limieten opzoeken…

>> lees ook: Rouwen in tijden van corona: “Mijn zoons mochten pépé niet omhelzen. Dat breekt mijn hart”

Waarom zijn er nu meer crematies?

Hoe komt het dat er nu zo veel crematies zijn? De belangrijkste en meest eenvoudige reden: er zijn op dit meer overlijdens. “Normaal verzorgt Dela ongeveer duizend uitvaarten per maand in ons land, maar dat aantal was al halfweg deze maand overschreden”, zegt woordvoerster Marysia Kluppels van Dela. “Voor onze 15 uitvaartcentra in West-Vlaanderen hadden we voor april een prognose van 195 overlijdens opgemaakt, maar ook die is na twee weken al gebroken.” Ook bij Sereni, het netwerk van uitvaartondernemers, merkt vooral de laatste twee weken een lichte stijging op.

Toch varieert het aantal overlijdens van gemeente tot gemeente, nuanceert Bart Feryn, voorzitter van Uitvaartunie Vlaanderen en zelf begrafenisondernemer in Lichtervelde. “In mijn gemeente is het zelfs iets kalmer dan gewoonlijk. Er verplaatsen zich minder mensen in het verkeer, operaties werden uitgesteld waardoor er geen complicaties kunnen optreden… Bij sommige begrafenisondernemers is het inderdaad krap, zeker waar er veel woonzorgcentra in de buurt zijn, maar de sector kan dit nog steeds aan. Eigenlijk is het makkelijk om te weten te komen waar het drukker is. Neem jullie overzicht van de coronabesmettingen in West-Vlaanderen en dat is bijna een exacte weergave van de gemeenten waar er meer overlijdens zijn.“

Een tweede reden: de stijgende populariteit van cremeren. Al voor de coronacrisis was deze manier van afscheid nemen al fors in opmars. En dat is door de crisis nog vergroot. Veel mensen zien cremeren ook als iets ‘veiliger’ en ‘hygiënischer’.

Rouwadvertenties opnieuw zeer populair

Het coronavirus zorgt voor een revival van de rouwadvertenties in de kranten. Dat merken we ook bij De Krant van West-Vlaanderen. “Waar we normaal één pagina met rouwberichten brengen, zijn dat er momenteel drie”, zegt Kris Dewitte, sales manager van Roularta. “De rouwadvertenties zijn in onze krant nooit echt weggeweest. Zeker bij overlijdens van oudere mensen, die in een beperkte kring begraven worden en waarbij geen drukwerk aan te pas komt, wordt het nog vaak gevraagd.”

Dat is ook de reden waarom er nu, in volle coronacrisis, naar een rouwadvertentie wordt gegrepen. Dat merkt ook Bram Coussement., ceo van uitvaartnetwerk Sereni. “In deze tijden, waarin uitvaarten beperkt worden tot vijftien mensen, kiezen steeds meer mensen héél bewust voor een rouwadvertentie om zo een ruimere groep in het verlies te laten delen.”

Marysia Kluppels van Dela ziet zelfs een trend die zich stilaan aftekent. “Rouwbrieven worden steeds meer vervangen door een advertentie of een rouwkaartje die nadien gestuurd wordt.”

Waarom zijn er nu meer crematies?

Hoe komt het dat er nu zo veel crematies zijn? De belangrijkste en meest eenvoudige reden: er zijn op dit meer overlijdens. “Normaal verzorgt Dela ongeveer duizend uitvaarten per maand in ons land, maar dat aantal was al halfweg deze maand overschreden”, zegt woordvoerster Marysia Kluppels van Dela. “Voor onze 15 uitvaartcentra in West-Vlaanderen hadden we voor april een prognose van 195 overlijdens opgemaakt, maar ook die is na twee weken al gebroken.” Ook bij Sereni, het netwerk van uitvaartondernemers, merkt vooral de laatste twee weken een lichte stijging op.

Toch varieert het aantal overlijdens van gemeente tot gemeente, nuanceert Bart Feryn, voorzitter van Uitvaartunie Vlaanderen en zelf begrafenisondernemer in Lichtervelde. “In mijn gemeente is het zelfs iets kalmer dan gewoonlijk. Er verplaatsen zich minder mensen in het verkeer, operaties werden uitgesteld waardoor er geen complicaties kunnen optreden… Bij sommige begrafenisondernemers is het inderdaad krap, zeker waar er veel woonzorgcentra in de buurt zijn, maar de sector kan dit nog steeds aan. Eigenlijk is het makkelijk om te weten te komen waar het drukker is. Neem jullie overzicht van de coronabesmettingen in West-Vlaanderen en dat is bijna een exacte weergave van de gemeenten waar er meer overlijdens zijn.“

Een tweede reden: de stijgende populariteit van cremeren. Al voor de coronacrisis was deze manier van afscheid nemen al fors in opmars. En dat is door de crisis nog vergroot. Veel mensen zien cremeren ook als iets ‘veiliger’ en ‘hygiënischer’.

Misvatting

Daarnaast heerst er op dit moment een misvatting, zegt Bart Feryn. “Veel mensen denken dat ze nu verplicht zijn om hun dierbare overledene te cremeren, maar dat klopt niet“, wil hij benadrukken. “Zelf kreeg ik al families over de vloer die zeiden dat ze het erg vonden dat ze hun vader moesten cremeren, terwijl het zijn laatste wil was om in het familiegraf begraven te worden. Maar ik kon hen geruststellen. Dat kan nog steeds. En het is ook perfect veilig. Het lichaam zit in één of twee hygiënische hoezen en de kist is hermetisch afgesloten.”

Tot slot kunnen families bij de crematie de uitvaartplechtigheid later organiseren. Dat ziet vooral Dela. “De crematies bij ons nemen nemen toe, maar het aantal plechtigheden zien we dalen”, klinkt het. “Er zijn dus heel wat mensen die de afscheidsplechtigheid uitstellen.“

Uitvaartunie Vlaanderen wil benadrukken dat de sector de drukte zonder problemen aan kan, ook al zorgt het stijgend aantal crematies voor een andere werkwijze. “Met de begrafenisondernemers hebben we afgesproken dat corona-overlijdens just in time gebracht worden”, zegt Jan Sabbe van het Kortrijkse crematorium. Tot op heden loopt dit vlot en heeft geen enkele begrafenisondernemer capaciteitsproblemen. En in het geval van nood ligt er een plan B klaar. Marysia Kluppels van Dela: “Bij eventueel plaatsgebrek zullen we eerst polsen bij naburige collega’s en in uiterste nood kunnen we externe koelcellen inzetten. Die kunnen ‘s anderdaags klaar staan.”

Rouwadvertenties opnieuw zeer populair

Het coronavirus zorgt voor een revival van de rouwadvertenties in de kranten. Dat merken we ook bij De Krant van West-Vlaanderen. “Waar we normaal één pagina met rouwberichten brengen, zijn dat er momenteel drie”, zegt Kris Dewitte, sales manager van Roularta. “De rouwadvertenties zijn in onze krant nooit echt weggeweest. Zeker bij overlijdens van oudere mensen, die in een beperkte kring begraven worden en waarbij geen drukwerk aan te pas komt, wordt het nog vaak gevraagd.”

Dat is ook de reden waarom er nu, in volle coronacrisis, naar een rouwadvertentie wordt gegrepen. Dat merkt ook Bram Coussement., ceo van uitvaartnetwerk Sereni. “In deze tijden, waarin uitvaarten beperkt worden tot vijftien mensen, kiezen steeds meer mensen héél bewust voor een rouwadvertentie om zo een ruimere groep in het verlies te laten delen.”

Marysia Kluppels van Dela ziet zelfs een trend die zich stilaan aftekent. “Rouwbrieven worden steeds meer vervangen door een advertentie of een rouwkaartje die nadien gestuurd wordt.”