Brugge onder de loep (87): Brouwerij De Gapaard

Brouwerij De Gapaard is dan wel verdwenen, de ligging ervan aan de Noordzandstraat 89 is nog duidelijk herkenbaar dankzij een fries met de afbeelding van het brouwproces. (foto Davy Coghe) © Davy Coghe Davy Coghe
Redactie KW

Door corona herontdekte iedereen het plezier van het wandelen. Wie de Brugse binnenstad doorkruist, passeert achteloos honderden details met een bijzonder verhaal. Gediplomeerd gids Chris Weymeis haalt elke week zijn loep boven en vertelt het verhaal van een bijzonder object. Vandaag: Brouwerij De Gapaard.

We schrijven niets nieuws als we beweren dat Brugge ooit tientallen brouwerijen binnen zijn muren telde en dat al eeuwenlang. In 1441 bijvoorbeeld waren er dat alleen al 54. Als we dit vergelijken met de hedendaagse toestand, hoor ik al enkele lezers en lezeressen denken: ah, die goede oude tijd.

Her en der in het straatbeeld zijn nog tal van elementen aanwezig die naar die brouwerijen verwijzen; vele andere zijn echter verdwenen. Brouwerij De Gapaard of In de Gapaert is dan wel verdwenen, de ligging ervan aan de Noordzandstraat 89 is nog duidelijk herkenbaar dankzij een fries met de afbeelding van het brouwproces dat de hele breedte van de gevel in beslag neemt.

Brouwerij De Gapaard wordt voor het eerst in 1409 vermeld. Ongeveer 170 jaar later, van 1580 tot 1587, is ene Joost De Meulenaere er eigenaar van. Hij meteen ook een van de eerste eigenaar-brouwers van wie de naam bekend is.

Zware brand

Uit archiefdocumenten is bekend dat er in de eerste helft van de 17de eeuw een onderbreking was de brouwerijactiviteiten. In een document van 1658 wordt gevraagd om in het huis De Gapaard een brouwerij te mogen inrichten. Als argument haalt de aanvrager aan dat er vroeger al een brouwerij gevestigd was.

Nadien volgden nog verscheidene eigenaars en periodes van inactiviteit. Zo werd de brouwerij in 1790 volledig door brand vernield.

Het bas-reliëf op de gevel dateert van 1658. (foto Davy Coghe)
Het bas-reliëf op de gevel dateert van 1658. (foto Davy Coghe) © Davy Coghe Davy Coghe

Gronden verkaveld

In de tweede helft van de 19de eeuw koopt Charles Vander Ghote, eigenaar van de brouwerij ‘t Zweerd aan de Zwarte Leertouwersstraat, de brouwerij De Gapaard voor zijn zoon Emiel. Omdat diens zoon het brouwen niet onmiddellijk ziet zitten, worden de gebouwen aan brouwerij Aigle-Belgica verhuurd. Daaraan komt een einde in 1935 toen de gronden van de bouwvallige brouwerij verkaveld. Dat lijkt verbazingwekkend, maar is het niet als men weet dat de brouwerij De Gapaard een uitweg had aan ‘t Zand, nu bekend als Villa Gerard.

Het reeds aangehaalde fries aan de Noordzandstraat 89 is een bas-reliëf dat dateert van 1658 en stelt enkele brouwerstaferelen voor. We zien van rechts naar links: drie mannen roeren met roervorken in een ketel om de mout en het water te mengen. Omheen die ketel staan nog een paar andere gemetselde brouwketels, alsook een baal hop en een stuikmand. In het midden zitten twee naakte putti of kinderfiguurtjes naast een stuikmand en twee gekruiste roerstokken. Links ervan wordt het bier vanuit de gistkuip in een ton overgeheveld. (CM)