‘Rebels’, het is een term die je niet snel op mensen van leeftijd zou plakken. Knack-journaliste Ann Peuteman, afkomstig van Oostende, doet dat wel in haar boek en film met die titel. Ze laat 75-plussers aan het woord die er zich niet mee verzoenen dat ze betutteld en genegeerd worden. Er komen ook West-Vlamingen aan het woord, zoals Leon Dewulf en Hedwige Devoldere.
Ann Peuteman was jaren politiek journaliste en tot haar verbazing hoorde ze toen wel vaker oud-ministers en andere bekende mensen met wie ze af en toe sprak klagen dat hun stem niet meer gehoord werd, ondanks hun ervaring en expertise. “Toen dacht ik: wauw, als jullie al zo’n moeite hebben om nog aan de bak te komen, hoe moet het dan zijn voor de gewone mens?”, vertelt Peuteman. “Neem nu Fons Verplaetse. Die is gestorven in coronatijden. Hij was eind de tachtig toen hij zijn heup brak en in een revalidatiecentrum belandde. Hij was er vijf minuten toen hij er werd aangesproken met: Ah, Fons.” Dat irriteerde hem mateloos. Je moet weten dat behalve zijn vrouw niemand hem waarschijnlijk ooit Fons had genoemd. Dat is de man die België heeft voorbereid op de euro en enkele jaren later moet zo iemand strijd leveren om aangesproken te worden zoals hij wil. Na enkele dagen onderhandelingen met de staf werd er een compromis gevonden: ‘Mijnheer Fons’.
“Lutgart Simoens zei: ‘voor mijn lijf wordt gezorgd, mijn geest zijn ze vergeten’”
Ann Peuteman
Auteur
Maar goed, door zulke figuren ben ik me alsmaar meer vragen gaan stellen over de ouderen en wat we moeten veranderen in onze omgang met hen. En deels deed ik het ook om mijn eigen angsten rond ouder worden te verdrijven. We luisteren te weinig naar mensen van leeftijd. We denken te weten wat goed voor hen is, in plaats van het hen zelf te vragen”, vertelt Ann.
Ombudsman Leon
“Vanaf een bepaalde ouderdom ben je alleen nog je lichaam, gaat het om je comfort op dat vlak: hoe voel je je? Ben je niet te stram? Nergens pijn? In veel woonzorgcentra hoor je dat ze nog luisteren naar de mensen. Ze hebben inspraak over het menu, de versiering en de uitstappen. Dat doet me denken aan Lutgart Simoens. Een paar maanden voor haar dood zei ze me nog: voor mijn lijf wordt goed gezorgd, maar mijn geest zijn ze vergeten. Ze had 2.000 keer ‘Vragen staat vrij’ samengesteld en gepresenteerd, maar als het in de media over het voortbestaan van de radio ging, was er niemand die eraan dacht om haar mening te vragen.”
In Rebels laat Ann Peuteman tal van 75-plussers aan het woord die zich weigeren neer te leggen bij het weinige dat de maatschappij voor hen in petto heeft. Ze mogen het dan wat rustiger aan doen, het zijn mensen die willen blijven leven en dus ook hun stem willen laten horen in de maatschappij. Neem nu de 76-jarige Leon Dewulf. De voormalige rijkswachter is oorspronkelijk van Haringe, baatte jaren café Granada uit in Wevelgem en van zijn vier kinderen leven alleen nog zijn twee dochters. Hij heeft twee zonen verloren. Toen zijn vrouw stierf, was hij niet bij bewustzijn, door complicaties na een bloedvergiftiging. Het duurde dan ook even voor hij goed en wel besefte dat hij in het Wevelgemse rusthuis Sint Camillus was beland. “Ik had er aanvankelijk vooral moeite mee dat alles hier in groep moest gebeuren: samen eten, samen spelen, samen drinken en samen naar muziek luisteren”, zegt hij. “Terwijl al die mensen vreemden voor me waren. Ik eet alleen op mijn kamer. Ik heb geen heupen meer en zit in een rolstoel, maar ik was en kleed me ook nog alleen. En ik ben heel actief. Ik heb een scootmobiel en elke dag dat het weer me toelaat, ga ik naar buiten. Da’s een privilege dat ik hier heb afgedwongen. En dat niet alleen. Ik begon al snel te praten met mijn medebewoners en zo vernam ik wat hen niet zinde, waar ze problemen mee hadden. Ik bundelde de klachten en stapte ermee naar de directrice. Van het een kwam het ander en intussen ben ik hier een beetje de ombudsman.”
Inspraak
Hedwige Devoldere is 89, woont al negen jaar in een assistentieflat van het BEN Woonzorgnetwerk in Ardooie en neemt wel zoveel mogelijk deel aan spelletjes, uitstappen en andere groepsactiviteiten. Ze zetelt ook in de bewonersraad. Zo was ze er ook bij toen twee Zweedse dames het Tubbemodel kwamen uitleggen: een soort samenlevingsmodel dat ouderen zoveel mogelijk inspraak en zelfstandigheid wil geven. “Ze wonen eigenlijk in een eigen dorpje”, legt Hedwige op haar beurt uit. “En ze bepalen zelf wat er gebeurt. Ze koken er zelf en ze helpen elkaar. Ze hebben er een grote vrijheid. Hun manier van leven is mooi, maar ik zie nog niet meteen hoe je dat model hier kunt kopiëren. Het plan was om hen een bezoekje te brengen in Zweden, maar corona heeft dat plan gedwarsboomd. Maar los daarvan laat ik mijn stem horen en doe ik hier ook voorstellen.
We hebben echt wel inspraak. Toen de functie van verantwoordelijke van de assistentiewoningen vrijkwam, mochten wij de sollicitatiegesprekken bijwonen en zelfs de knoop doorhakken. Dus neen, je hoort me niet klagen.”
‘Rebels’ van Ann Peuteman kan je bestellen bij uitgeverij Vrijdag: www.uitgeverijvrijdag.be. De speeldata van de documentaire vind je op de website www.victoriadeluxe.be/rebels
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
