Dertig jaar na de historische “IJzervloed” verschanst Geert Leeman (62) zich donderdag op z’n hoeve. Met de hulp van andere “broekratten” is de boerderij versterkt tot burcht van waaruit angstvallig gekeken wordt richting de dijk waar de IJzerzee overloopt. “De vorige keer heeft het ook lang geduurd voor ik er weer bovenop was”, zucht Geert. En toch leeft zijn familie er al vier generaties lang.
Alle hens aan dek donderdag op de boerderij van Geert Leeman achter de overlopende winterdijk bij Woumen. Tractoren rijden af en aan tussen de hoeve en hoger gelegen gebied. Geert spant zijn koelkast en diepvriezer vast op een aanhangwagen terwijl zijn vrouw binnen proviand klaarzet op de verhoogde keukentafel.
Katten vangen
“Ook de droogkast en wasmachine voeren we weg zodat we straks nog iets hebben wanneer het water weer weg trekt”, zucht Geert. “Alle beesten en de meeste voeders zijn vertrokken, nu wordt het hooi opgeladen en dan moeten we nog proberen de katten te vangen. Het zijn er tien! Dat wordt een probleem. Ook de hond zal op zolder moeten. Die beestjes beseffen niet wat er zal gebeuren. Binnen zijn we de deuren aan het afnemen en de inboedel is al verhoogd.”
“We zullen doen wat we kunnen tot de laatste minuut en dan de zolder op gaan. Als het te erg wordt, kunnen mijn vrouw en ik nog vertrekken met het bootje van mijn vader. We hebben dit allemaal al eens meegemaakt. We weten wat het is.”
Kerstnacht 1993
In de kerstnacht van 1993 liep de boerderij al eens onder. “De winterdijk kwam er pas na die historische overstroming. Als het water nu massaal over deze dijk stroomt, komt het zo hoog als die witte lijn op de paal in de stal. Dertig jaar geleden kwam het water 25 centimeter lager dan die lijn, bleef ik alleen achter en liep het maar een beetje in huis. Ik kon het meester met pompen. Als het water nu helemaal door de dijk breekt, zal een halve meter water in onze pas gerenoveerde woning lopen en is mijn levenswerk kapot. De vorige keer heeft het ook lang geduurd voor ik er weer bovenop was. Vanmorgen moest ik naar de dokter voor het zeer aan mijn maag, door de stress. Als mijn vader dit nog zou meegemaakt hebben…”
Boek
Nu helpt zoon Thomas zijn vader. “De laatste broekratten”, zo omschrijft Jan Huyghe (67) deze boeren. Huyghe coverde de overstroming van 1993 als journalist en daarover publiceert hij nu het boek De IJzervloed.
“Ik geneer me enorm”, reageert Huyghe wanneer we hem bellen. “De ongelukkige timing is geen reclamestunt voor de uitgave. Net nu deze mensen weer in de miserie zitten. Ik vind het vervelend.”
Record?
In het boek beschrijft Huyghe hoe broekratten als de familie Leeman omgaan met de belegering van hun hoeve door het oprukkende water, de ontruiming van de stallen, de lange eenzame afzondering op een eiland en de zorgen, angsten en emoties.
“Dit zal zich nooit meer herhalen, stelde men toen”, herinnert Huyghe zich. “Het maximumpeil was 4,75 meter, nu is het al meer dan 5,10 meter. Wie zegt dat dit het hoogste peil blijft? En wie zegt dat dit een record is? Overstromingen zijn hier van alle tijden. Een van de ergste die ik terugvond tijdens mijn research was anderhalve eeuw geleden in december 1872.”
Versmooren
’t Is eene zee, zoover uwe oogen dragen kunnen, klinkt het in geschreven bronnen van toen. In de vallei zyn 1000 huizen en hofsteden, waar de inwooners op de zolders wonen en waar het vee is weggevoerd of staat te versmooren in de stallen. Geene rivieren in geheel het land baren op dit oogenblik meer ongelukken dan de Yser. Gedurig vluchten de menschen het noordeinde uit per schuit of per wagen, meer dan 30 huishoudens zijn alzoo gevlucht.
Eenzaam en verlaten
“Hoe eenzaam en verlaten moeten de broekratten zich toen gevoeld hebben? Zonder internet en de middelen van nu”, benadrukt Huyghe. “Het moet verschrikkelijk geweest zijn, met tragische gevolgen voor mens en dier. De overheid levert prima werk. Wat kan je meef doen? De dijken nog verhogen? Ik weet het niet.”
En toch houdt de familie Leeman al sinds 1907 vier generaties stand op deze kwetsbare hoeve. “Ik bewonder die broekratten”, aldus Huyghe. “Ze zijn zo courageus en verknocht aan hun grond op de prairie in het verre westen.”
Solidariteit
Met tal van zandzakjes helpen collega-landbouwers donderdag de Leeman-boerderij ombouwen tot burcht. Zoals dertig jaar geleden is de solidariteit bijzonder groot onder de broekratten. “Al dagenlang zijn velen mij komen helpen”, zegt Geert. “Dat doet deugd.”
Of zoals men in 1872 liet optekenen: waren de menschen niet liefdadig voor elkander, meer dan een menschenleven zou men voorzeker reeds te betreuren hebben. (TP)
Wateroverlast in West-Vlaanderen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
