West-Vlaamse muziek is populairder dan ooit, maar dat betekent niet dat het goed gaat met ons dialect. ’t Is naar de wuppe, vreest dialectoloog Magda Devos, die nummers van Het Zesde Metaal, Brihang, ’t Hof van Commerce en Willem Vermandere voor ons fileert.
’t Is nog aal nie naar de wuppe , zingt Wannes Cappelle van Het Zesde Metaal in de gelijknamige single. Neen, nog niet alles is om zeep, maar ons dialect wel. Toch als we professor Magda Devos mogen geloven, dialectoloog aan de UGent. “Omdat wij ons aan de uitkant van het Nederlandse taalgebied bevinden, werd het West-Vlaams erg lang veel minder aangetast door de standaardtaal”, zegt de professor, die meer dan 30 jaar lang zowat alle West-Vlaamse dorpen afdweilde, op zoek naar getuigenissen over ons dialect. “Toch is het om zeep: de West-Vlaamse jongeren spreken steeds minder dialect. De traditionele woordenschat is al voor mee dan de helft verdwenen.”
Boksen of botsen
De teloorgang van ons dialect staat in schril contrast met de populariteit van West-Vlaamse bands en artiesten. Zo draait Ploegsteert van Het Zesde Metaal al jarenlang mee aan de top van de Lagelandenlijst en de Belpop 100, en heeft Brihang opnieuw een hit te pakken met Ver Weg, die al wéken in de hitlijsten blijft hangen. Maar zingen zij wel in het dialect? Magda Devos luisterde voor ons onder meer naar Naar de wuppe van Het Zesde Metaal. Dat nummer scoort volgens de professor uit Klemskerke bij De Haan best goed, op enkele woorden na. “Wij hanteren in ons dialect het woord frequenter niet. Het moet meer zijn”, is de dialectologe streng. “ Botsen hoort dan weer boksen te zijn en gekotst is ook geen West-Vlaams. Wij spuugn o f braken !”
Wij kotsen niet, wij spuugn of braken – Professor Magda Devos
Dichterlijke vrijheid, noemt Wannes Cappelle het. “En gekotst is inderdaad geen West-Vlaams. Maar gekotst rijmt wel op gebotst . Dat ik voor het woord gebotst koos in plaats van gebokst , is een keuze voor de duidelijkheid. Ik zing er wordt meer gebotst dan dat er wordt ontweken. Had ik gebokst gezongen, dan hadden alle niet-West-Vlamingen begrepen dat ik het over de bokssport had. En dat bedoel ik dus niet.”
Dat het dialect verdwijnt, ontkent de muzikant niet. “Dat is heel spijtig. Maar ik ben niet in het West-Vlaams beginnen zingen om het dialect te redden. Het is voor mij de taal die het meest geschikt is om wat ik voel of kwijt wil onder woorden te brengen. Maar de boodschap primeert: als de taal de boodschap in de weg staat, dan moet de taal er maar aan geloven. En de dichter moet soms wat vals spelen om het rijm te helpen. Want, zoals Willem Vermandere zegt: als het rijmt, is het waar!”
12 uur livestream
Wannes Cappelle en co pakken op zondag 28 februari trouwens uit met een bijzondere livestream: de band zal twaalf uur lang live muziek maken vanuit een huis. Fans kunnen met de muzikanten van Het Zesde Metaal praten en nummers aanvragen. De opnames vinden plaats in B&B De Deugdzonde in Zwevegem. Tickets kan je bestellen op artistsunlimited. online. Wannes bracht bovendien een boekje uit over het dialect, Heersers . “Het gaat over de keuze om in het West-Vlaams te zingen, de taal van de underdog”, zegt hij. “De publicatie kadert in de reeks Karakters van Academia Press. Zij vroegen mensen uit diverse domeinen om iets te schrijven rond het thema Dominantie .”
VER WEG – BRIHANG
Dialectoloog Magda Devos: “Het gebruik van West-Vlaamse klanken maakt een tekst nog niet West-Vlaams. In het liedje Ver Weg heb ik niet één typisch Kustwestvlaamse eigenaardigheid kunnen ontdekken. Ook verbuiging, vervoeging en grammatica moeten West-Vlaams zijn, maar in dat liedje is dit allerminst het geval. Rappers als Brihang liggen totaal niet wakker van hun taalgebruik. Zijn tekst ‘ Ver Weg’ is noch Nederlands noch West-Vlaams, maar ‘rappers’. Enkele voorbeelden? Hij gebruikt sturen terwijl men in het West-Vlaams zenden zegt. En die gedachte hou me recht zou moeten zijn dat gedacht houdt me rechte . Hij hanteert licht in plaats van lucht, geheim houden voor stille houden en bijna voor bijkan(s). Zijn woord gewoon luidt geweun in ons dialect. Hij heeft het ook over denken , maar in het West-Vlaams peizen we. Hij zingt zelfs het woord effjes , een foute ‘westvlamisering’ van het Antwerpse efkes, want geen mens in West-Vlaanderen zegt dat!”
IZZEGEM – ‘t HOF VAN COMMERCE
‘t Hof van Commerce zingt in het lied Izzegem goed Izegems, op enkele details na. Magda Devos: “De groep hanteert het onbestaande werkwoord vergoaten . En de uitdrukking wraak nemen is evenmin West-Vlaams, net als het woord myn oangezichte . “Wij zeggen myn mûle, myn tote of myn wôft ”, merkt de professor op.
K PLANTTE NE KEER PATATTEN – WILLEM VERMANDERE
Bij het beluisteren van k plantte ne keer patatten is Magda Devos aangenaam verrast: “Zoals Willem Vermandere het zingt, is het vrijwel correct West-Vlaams. Pas op, geen Veurns, waar hij nu woont, maar wel het dialect van Lauwe, waar hij opgroeide. Soms heb ik wel de indruk dat Willem Vermandere handelt zoals Jacob van Maerlant in de 13de eeuw: om een groter publiek te bereiken, vermijdt hij doelbewust al te lokale woorden en wendingen.”
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
