Staden kwam op 30 september 1918 opnieuw in geallieerde handen. De herovering ging evenwel niet zonder slag of stoot. De Belgische troepen die vanuit de Vijfwegen Staden probeerden binnen te trekken, botsten op en rond Stadenberg immers op hevige weerstand van de Duitsers. Bovendien was geen enkele Stadenaar getuige van de herovering van het dorp: iedereen was in 1917 verplicht geëvacueerd door de Duitsers. Oud-Stadenaar Kevin Breyne vertelt het verhaal van de Slag om Stadenberg.
Oud-Stadenaar Kevin Breyne (38) schreef al twee boeken rond de Eerste Wereldoorlog. In ‘Een bos, een spoorlijn, een route’ bespreekt hij sporen van de Eerste Wereldoorlog langs lijn 63 die via Staden naar Ieper liep. De spoorlijn heeft ondertussen plaats gemaakt voor de Vrijbosfiets- en wandelroute.
In zijn recent verschenen boek ‘De laatste slag’ hangt Kevin verhalen op aan overblijfselen van de Eerste Wereldoorlog rond het eindoffensief van de geallieerden. “De bevrijding van Staden start op 28 september rond 1.30 uur ‘s nachts”, vertelt Kevin. “De soldaten van de derde Belgische infanteriedivisie – dat bestond uit het negende, elfde en twaalfde Linieregiment nemen dan hun posities in aan het overstroomde beeklandschap van de Sint-Jansbeek en de Broenbeek in Langemark. Een uur later begint de Belgische artillerie met de voorbereidende beschietingen. De troepen trekken om 5.30 uur ten aanval en veroveren heel snel de Madonna. Tegen 11 uur is ook de Duitse linie bij Schaapbalie op de grens met de Vijfwegen in Belgische handen. Vanaf daar raken de Belgen minder snel vooruit. Op de rechterflank kan het negende Linieregiment wel nog doorstoten tot de weg Vijfwegen-Westrozebeke, maar krijgt dan met tegenaanvallen in de flank af te rekenen. Er zit niets anders op dan terug te trekken. De aanval valt die dag stil net voor de weg Stadenreke-Vijfwegen-Westrozebeke.”
Hevige weerstand
“De volgende morgen trekken de Belgen weer ten aanval”, gaat Kevin verder. “De eerste 500 meter, tot aan de huidige Soetestraat, komen de Belgen nog snel vooruit, maar dan stoten ze op sterkere weerstand en tegenaanvallen op de lijn Ondank-Stadendreef. De verliezen bij de Belgen stapelen zich op. Tussen Ondank en Stadendreef hebben zich de resten van o.a. het Duitse Leibgrenadier Regiment 100 verzameld. Zij hebben de dag ervoor al zware verliezen geleden, maar bieden op 29 september nog hevige weerstand op de flanken van Stadenberg.”
Tegen de avond moeten ze zich evenwel terugtrekken door een gebrek aan munitie. “Tegen 18 uur is Stadenberg in Belgische handen onder andere doordat het Belgische derde artillerieregiment – samen met de Franse collega’s – te hulp komt.”
Compleet verwoest
“Staden wordt pas de volgende dag veroverd”, weet Kevin. “Dat gebeurt relatief vlot omdat het Duitse leger zich op de lijn Roeselare-Hooglede-Sint-Jozef-Handzame heeft teruggetrokken. Pas op 14 oktober trekken de geallieerden verder. Tegen dan zijn de Belgen in Staden afgelost door Fransen. Zij rukken vanuit Staden op richting Sint-Jozef De Geite, Gits en Hooglede.”
“De eerste vluchtelingen uit Frankrijk komen al eind oktober terug”
“Er vallen geen burgerdoden bij de bevrijding want de overblijvende Stadenaars zijn al eind juli 1917 geëvacueerd naar het oosten van het land tijdens de beschietingen voor de Derde Slag om Ieper”, vult Kevin aan. “De eerste vluchtelingen uit Frankrijk komen al eind oktober terug en treffen een compleet verwoest dorp aan waar enkel nog wat gevels rechtstaan. Bij de gevechten eind september 1918 vielen volgens de namenlijst van het In Flanders Fields Museum 173 doden aan beide zijden tussen Schaapbalie en Staden. Daar zijn evenwel de militairen niet bijgerekend die later nog aan hun verwondingen overleden.”
De provinciale naamsteen op Stadenberg herdenkt de bewuste zware septemberdagen op de flanken van de berg.
Feiten
“Stadenaar Arthur Denys sneuvelde op het ouderlijk erf op Stadenberg dat door een Duits machinegeweer onder vuur werd genomen terwijl hij door een gat in de prikkeldaadversperring probeerde te komen”, vertelt Kevin Breyne. Arthur Denys wordt vermeld op het infobord rond de slag om Stadenberg dat zich aan de splitsing van de Vrijbosroute met de Soetestraat bevindt.
In de Soetestraat en de Drevestraat zijn nog bunkers van de Duitse verdedigingslijn te zien. Van de Duitse linie bij Schaapbalie blijven twee bunkers over in een weide naast de Vrijbosroute, net voor de kruising met de Stadensteenweg als je van de Vijfwegen komt. Verder herinnert de provinciale naamsteen op Stadenberg aan de slag. (BCH)
100 jaar bevrijding
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier