Een jaar geleden deelde Oekraïner Andre (46) zijn verhaal. Vroeger was hij in de Westhoek aan de slag als tolk voor de vzw SOS Tsjernobylkinderen en woont nu in Kiev. Samen met zijn vrouw Ksenia (45) en hun zoon Mykola (11) – die een mentale beperking heeft – verbleef hij in een schuilkelder. Hun appartement in Kiev was onbewoonbaar door de bombardementen. Het gezin besliste om in Kiev te blijven, familieleden sloegen op de vlucht. Hoe gaat het nu een jaar later met Andre en zijn gezin?
Als twintiger kwam Andre verschillende zomers naar de Westhoek als tolk voor de vzw SOS Tsjernobylkinderen. Een organisatie die Oekraïense kinderen naar België op vakantie liet komen. Hun appartement in Kiev was onbewoonbaar door de bombardementen. Een raket sloeg in op een paar meter van hun appartementsgebouw. Hun appartement was gelukkig niet helemaal verwoest en kon nog hersteld worden.
Elektriciteitspanne
“Veel winkels zijn weer open en ook het openbaar vervoer werkt opnieuw. Er is nog een avondklok van 23 uur tot 5 uur ‘s morgens. In maart 2022 was dat nog van 20 uur tot 8 uur. Het verschilt per regio. Elke dag hebben wij enkele uren geen elektriciteit. Veel winkels gebruiken hun eigen batterijen of elektrische generators. In kantoren werkt de elektriciteit wel. De ziekenhuizen werken zoals anders, maar er zijn wel meer soldaten opgenomen dan vroeger”, vertelt Andre.
“In Kiev is de situatie beter dan vorig jaar. Nu zijn er hier opnieuw veel mensen. Sommigen zijn uit andere landen teruggekomen, anderen zijn tijdelijk uit oost en zuid verhuisd. Wij voelen ons beter. We blijven elkaar en het leger helpen.”
(Lees verder onder de foto.)
Schuilkelder
Van maart tot half mei verbleef het gezin bij familie en sliep in een schuilkelder. “Normaal van 8 uur ‘s avonds tot 8 uur ‘s morgens. Toen het buiten wat warmer werd en de situatie een beetje minder gevaarlijk, hadden wij de mogelijkheid terug te keren naar ons appartement. Mijn werkgever hielp mij bij de renovatiewerken van ons appartement.” Andre is leraar tolk aan de universiteit van Kiev.
“Tijdens het luchtalarm horen we ook soms explosies, sommige zijn dichtbij. De stad wordt regelmatig met raketten en drones aangevallen”
“De huizen werden door de stadsmedewerkers gerepareerd. Ze hielpen de mensen die grote schade hadden. In sommige woningen waren veel ramen kapot. Gelukkig hadden wij minder schade en konden de renovatie dan ook zelf doen.”
Emotional swings
“Halfweg maart 2022 begonnen we met telewerk. In juni ging ik voor het eerst weer fysiek aan de slag. Tegenwoordig ga ik meestal twee keer per week naar mijn werk, wanneer het elektriciteitsschema het handigst is en de meeste werkuren dekt. De rest van de dagen kan ik online werken. Ik ben blij dat mijn baas me de kans geeft om op die manier te werken. Op mijn werk is er ook een schuilplaats. Elke ondergrondse ruimte wordt eigenlijk aanzien als schuilplaats”, aldus Andre.
(Lees verder onder de foto.)
“De situatie is nu al beter, maar het blijft moeilijk. We hebben ‘emotional swings’. Het ene moment voel je je goed en vijf minuten later is dat helemaal anders en is het vertrouwen zoek. We weten dat alles zal voorbij gaan en dat in de toekomst alles goed zal komen. Het is onmogelijk bij te houden hoeveel keer die gedachte per dag verandert, maar we weten dat we niet alleen zijn. We zien het in het nieuws en zien ook dat andere landen Oekraïne helpen. Wij zien hoe de situatie al is geëvolueerd en dit geeft zeker veel steun en sterkte.”
Luchtalarm
“In het dagelijkse leven voelen we zeker nog dat het oorlog is. Onze vijanden geven ons geen kans om hen te vergeten. Er zijn ook stille perioden die twee of drie dagen duren, maar op regelmatige basis zijn er luchtalarmen. Soms zijn er vijf of meer sirenes per dag die de helft van de dag blijven loeien. Terwijl er alarm is, wordt er aangeraden om naar een schuilplaats te trekken. Ook het openbaar vervoer wordt stilgelegd tot het alarm stopt. Tijdens het alarm horen we ook soms explosies, sommige zijn dichtbij. Het is niet alleen de explosie die je hoort, maar je voelt ook een schokgolf. Je voelt het in je lijf, de ramen kletteren, het hele gebouw begint te daveren. De impact hangt natuurlijk af van de afstand. De stad wordt regelmatig met raketten en drones aangevallen. De strijdkrachten schieten veel raketten neer, maar sommige zijn helaas erg gevaarlijk.”
“Er zijn ook stroomstoringen. De langste black-out duurde bij ons ongeveer 36 uur, bij een collega was dat vijf dagen”
“Een andere omstandigheid is het tekort aan stroom door de aanvallen op ons energievoorzieningssysteem. We hebben normaal gesproken ‘donkere’ uren volgens het schema. Dit schema is in elke regio anders. Het beïnvloedt de werktijden we plannen wanneer we naar ons werk gaan en wanneer we online van thuis uit werken, en wanneer we onze gadgets opladen.”
(Lees verder onder foto.)
Blackout
“Natuurlijk komen er ook stroomstoringen voor. We hebben al verschillende black-outs meegemaakt. Dan is er geen elektriciteit, soms zelfs geen water, geen werkende telefoons, geen internet. Alleen de radio op batterijen werkt. De langste black-out duurde bij ons ongeveer 36 uur. Een collega van mij moest ooit bijna vijf dagen in dergelijke omstandigheden leven. Zo hebben we allemaal een voorraad water in grote flessen en ingeblikt voedsel”, vertelt Andre.
“Er zijn enkele plaatsen waar je warme thee of koffie kunt drinken, je gadgets kan opladen en het nieuws op internet kan checken. Het is allemaal gratis, de mensen en bedrijven helpen elkaar. Dus als we iets plannen, hebben we meestal meerdere scenario’s in gedachten: wat normaal te doen, wat te doen in geval van een sirene, wat te doen in geval van stroomuitval en wat te doen in geval van stroomuitval en een sirene. Trouwens, weet je welk speelgoed onze kinderen nu het coolst vinden? De krachtige zaklamp!”
(Lees verder onder de foto.)
Schuilkelder
Andre’s zoon Mykola heeft een mentale beperking, wat de situatie voor het gezin niet vergemakkelijkt. “Mykola is veranderd. Nu huilt hij en wil dat er geen oorlog meer is. Hij roept dan: ‘Ik wacht op de overwinning. Daarna zullen wij elkaar omhelzen en doen zoals vroeger’. Hij gaat nog altijd naar dezelfde school. Als er een luchtalarm is, zegt hij dat hij niet graag naar de schuilkelder gaat. Hij is bang. Als we lang zonder elektriciteit zitten, zegt hij dat het saai is. Wiskunde kan hij niet goed, maar hij doet graag Engels. Hij heeft zeker trauma’s overgehouden aan die periode. Ik weet niet of het voor altijd zal zijn en of het nog zal verbeteren. De tijd zal het moeten uitwijzen.”
“Ik stotter door de stress, omdat we ons niet helemaal veilig voelen”
Mentale littekens
Ook Andre en Ksenia hebben mentale littekens aan die onwerkelijke periode overgehouden. “Wij zijn ook veranderd. Ik denk dat de meeste mensen die hier wonen, veranderd zijn. Wij zijn nog altijd mensen van vlees en bloed, misschien zelfs meer dan vroeger. Mijn vrouw voelt soms paniek”, vertelt Andre.
“Ik stotter door de stress, omdat we ons niet helemaal veilig voelen. Mijn spraak wordt meer geblokkeerd als ik sneller probeer te spreken of als ik met iemand praat die ik niet ken. Na tien minuten wordt het beter. Als ik na elk woord bewust een kleine pauze inlas, helpt dat. Het wekt zelfs de indruk van extra zelfvertrouwen.”
Toekomst
Vluchten zat er voor het gezin vorig jaar niet in. Voor mannen was het onmogelijk om de grens over te steken, omdat sommigen in het leger zouden moeten treden. “Het is nog steeds moeilijk om weg te gaan. Toch denken we eraan te vluchten, mocht de situatie te slecht worden”, aldus Andre.
“Hoe de situatie verder zal evolueren? Ik ben geen expert, maar veel mensen hier – en ik ook – geloven dat wij zullen winnen. Als onze vriendschappelijke landen zoals België Oekraïne willen blijven helpen met wapens, met technologieën, met apparatuur voor elektriciteit… dan zal de situatie beter worden. Het zal ons en mijn gezin ook gelukkiger maken.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
