Kortrijk lanceert buddywerking en maakt meteen 165.000 euro vrij voor Oekraïense vluchtelingen: “We kijken niet op een euro”

© BELGA
Olaf Verhaeghe

Kortrijk maakt onmiddellijk 165.000 euro vrij voor een plan met zeven concrete punten om Oekraïense oorlogsvluchtelingen op te vangen. Het stadsbestuur schat dat er zo’n 300 mensen nood zullen hebben aan opvang in Kortrijk. Om die mensen een plek te kunnen geven, wordt in eerste instantie enkel naar collectieve opvang gekeken en niet bij particuliere gezinnen thuis. Die gezinnen worden liever ingeschakeld als buddy’s. Of er ook in nooddorp in Kortrijk komt, moet de komende dagen blijken. “Als de hogere overheid dat vraagt, gaan we dat doen, maar details daarover zijn er nog niet”, aldus schepen van Sociale Vooruitgang Philippe De Coene (Vooruit).

Een zevenpuntenplan: van een eigen informatiwebsite over verschillende opvanglocaties tot een buddywerking. Zo wil het Kortrijkse stadsbestuur de opvang van Oekraïense vluchtelingen in de stad zo goed mogelijk stroomlijnen en coördineren. “De solidariteitsgolf die op gang is gekomen, is hartverwarmend. Maar oplossingen zijn niet altijd evident te formuleren”, stelt burgemeester Ruth Vandenberghe (Team Burgemeester) maandagavond bij de voorstelling van het plan op de Raad voor Maatschappelijk Welzijn. “Met dit plan willen we structuur brengen in de opvang om zo hulp te kunnen verlenen op alle mogelijke vlakken.”

300 of 3.000 vluchtelingen?

Van de naar schatting 250.000 Oekraïners die in ons land zullen aankomen, denkt Kortrijk er op korte termijn 300 te moeten opvangen. “We zijn daar ook klaar voor”, stelt Philippe De Coene, Vooruit-schepen van Sociale Vooruitgang. “In Groot-Kortrijk zijn er totnutoe al 191 gezinnen die in totaal 475 plekken hebben, maar we kiezen er in eerste instantie voor om de vluchtelingen in collectieve opvangplaatsen (zoals bijvoorbeeld een klooster, red.) en woningen in ons eigen beheer onder te brengen. Opvang in gezinswoningen is, hoe goedbedoeld ook, erg moeilijk controleer- en beheersbaar.”

Philippe De Coene, schepen van Sociale Vooruitgang in Kortrijk.
Philippe De Coene, schepen van Sociale Vooruitgang in Kortrijk. © a-TVK

Op heel korte termijn zijn er 40 opvangplaatsen voor gezinnen – 60 à 70 mensen – beschikbaar: dertien volledige panden, één pand voor gezamenlijk wonen, tien huizen via het OCMW en dertien hotelkamers. Sommige daarvan zijn meteen instapklaar, andere moeten nog gepoetst, gecontroleerd, opgefrist of gerenoveerd worden. Sommige zijn gratis, andere worden tegen een lage kost ter beschikking gesteld.

Een echt nooddorp komt er voorlopig niet, zo gaf de schepen aan op de vraag van CD&V Kortrijk. Maar het stadsbestuur toont zich daar wel toe bereid. “Als de vraag komt van de hogere overheid, dan gaan we dat uiteraard doen. Meer details zijn er daarover echter nog niet”, aldus Philippe De Coene. “De situatie is voortdurend in beweging. We willen nu in de eerste plaats wat orde in de chaos scheppen en oplijsten wat wij als stad al kunnen doen.”

Opvang in gezinswoningen is, hoe goedbedoeld ook, erg moeilijk controleer- en beheersbaar

Opvallend: oppositiepartij CD&V-Kortrijk rekent niet op 300 Oekraïense vluchtelingen in Kortrijk, maar wel 3.000. “Het is onze morele plicht om onze verantwoordelijkheid op te nemen en in te staan voor die opvang”, gaf Mia Cattebeke van CD&V-Kortrijk aan. “De plaatsen bij gezinnen zullen sowieso onvoldoende zijn voor de nood. Wij vragen dan ook om locaties zoals de site Mariadorp in Bissegem, het woonzorgcentrum Lichtendal, de Warande of het Groeningeheem ter beschikking te stellen.”

Buddygezinnen

Betekent de opvang in handen en panden van de stadsdiensten dan dat de gewone Kortrijkzaan weinig kan doen? “Absoluut niet”, benadrukt schepen De Coene. “We doen een oproep aan onze inwoners om mee te werken als buddygezin. In plaats van mensen in je eigen huis op te vangen, lijkt het ons beter om hen wegwijs te maken in Kortrijk, op bezoek te gaan bij of hen nu en dan eens uit te nodigen.” De stad neemt zich voor om die buddygezinnen fors te ondersteunen, en beantwoordt zo de bezorgdheid van CD&V-raadslid Mia Cattebeke die vreest voor trauma’s bij de Oekraïense vluchtelingen.

De buddywerking bestaat er bijvoorbeeld in om te helpen bij een bezoek aan dokter of apotheek, aankopen in winkels of het vinden van recreatiemogelijkheden. “Eigenlijk word je als het ware een persoonlijke gids voor die mensen”, stelt schepen De Coene. “In de asielcrisis in 2015 was Kortrijk een van de eerste steden die zo’n buddywerking gebruikte om vluchtelingen op te vangen. Dat bracht toen heel positieve resultaten. Zowel op vlak van opvang als integratie loopt alles beter en sneller als de nieuwkomers kunnen rekenen op lokale gezinnen en informele contacten.”

Sociale begeleiding

Naast de buddywerking zullen er uiteraard ook maatschappelijk werkers ingeschakeld worden in de begeleiding van de vluchtelingen. Om voor een kwalitatieve en integrale begeleiding te zorgen, rekent Kortrijk op één maatschappelijk werker per 40 gezinnen. Een eerste stap is een aanmelding bij dienst Burgerzaken bij het team ander nationaliteiten, waarna onder meer wordt bekeken of er nood is aan crisishuisvesting, medische check-ups, psychologische begeleiding of de toekenning van een leefloon.

We denken er ook aan de Oekraïense vluchtelingen in te schakelen op eigen werkvloeren zoals die van Vork of Stal 13. En we zetten ook in op trajectbegeleiding en sollicitatietrainingen

Ook taal en onderwijs zijn voor het stadsbestuur bijzonder belangrijk. De OKAN-klassen voor anderstalige nieuwkomers zullen daarin een cruciale rol spelen. Ook Kortrijkzanen van Oekraïense afkomst zullen ondersteuning kunnen bieden bij het tolken of vertalen van documenten. Omdat de vluchtelingen uit Oekraïne het statuut van tijdelijk ontheemden hebben, kunnen ze meteen ook aan het werk. Ook daar wil de stad een rol in spelen. “Wat wij kunnen doen, is afhankelijk van het perspectief dat de mensen hebben op vlak van verblijfsduur”, aldus de schepen nog. “We zetten absoluut in op screening en trajectbegeleiding maar ook sollicitatietrainingen of jobacties op maat zijn mogelijk. We denken er ook aan om de mensen in te schakelen op eigen werkvloeren, zoals die van De Poort, Vork, Stal 13 of de Leerwerkplaats van het OCMW.”

Nu al 165.000 euro

Het hele lijstje met de Kortrijkse aanpak van de vluchtelingencrisis oogt bijzonder uitgebreid. En de intense begeleidingen vragen natuurlijk ook middelen. In eerste instantie wordt 165.000 vrijgemaakt voor de eerste 40 gezinnen, maar bij een effectieve opvang van 300 vluchtelingen zal dat bedrag zeker oplopen. “De impact op het stadsbudget zal er zijn, maar we gaan niet op een euro kijken”, is schepen De Coene stellig. “Het gaat hier om weerloze mensen. Het is onze plicht om hen te helpen. We willen de opvang van de Oekraïners zo goed en zo gestructureerd mogelijk laten verlopen zodat iedereen de ondersteuning kan krijgen die hij of zij nodig heeft en die hij of zij verdient.”

Het Kortrijkse plan van aanpak zal indien nodig voortdurend worden bijgestuurd. Voor de uitbreiding van de opvang wordt telkens in trappen van 40 gezinnen gewerkt. Alle informatie voor burgers, sociale organisaties en vluchtelingen zelf vind je op via de webpagina ‘Kortrijk solidair met Oekraïne’.

Nog dit: voor aanvang van de gemeenteraad maandagavond vroeg en kreeg Vlaams Belang-fractieleider Wouter Vermeersch een minuut stilte voor de slachtoffers van de oorlog in Oekraïne. Wouter Vermeersch pleitte er ook voor om het zitgeld van de raadsleden over te maken aan de solidariteitsactie Oekraïne 12-12. Vervangend voorzitter Tiene Castelein (raadsvoorzitter Helga Kints was ziek, red.) gaf aan dat elk raadslid dat voor zichzelf moet uitmaken.