In heel wat West-Vlaamse gemeenten kunnen ouders hun overleden kindjes laten opnemen in het sterrenregister, ongeacht de duurtijd van de zwangerschap. Ondertussen kan dat in 50 van de 64 West-Vlaamse gemeenten. Ook in het Jan Ypermanziekenhuis in Ieper wordt sterk ingezet op de begeleiding en ondersteuning van ouders van een stilgeboren kindje.
“Op de sociale dienst bieden we ondersteuning bij allerhande vragen, noden en problemen die verband houden met de ziekenhuisopname of de behandeling binnen het Jan Yperman ziekenhuis. De begeleiding van aanstaande ouders is een teamwerk van gynaecologen, vroedvrouwen, psychologen… binnen het ziekenhuis. Vanuit het sociale team is het niet mogelijk om contact te hebben met alle zwangere ouders. De sociale dienst wordt ingeschakeld bij zwangeren in kwetsbare sociale situaties zoals relatiebreuk tijdens zwangerschap, problemen op vlak van huisvesting, financiële problemen, middelengebruik, intra-familiaal geweld, relatieproblemen… Ook wanneer de zwangerschap wordt beëindigd omwille van bijvoorbeeld ernstige afwijkingen of als de baby is overleden tijdens de zwangerschap wordt de sociale dienst ingeschakeld voor verstrekken van emotionele en psychologische ondersteuning”, zegt Mieke Staelens van de sociale dienst binnen het Jan Ypermanziekenhuis.
Erkenning
“Er bestaat geen checklist wat een goede begeleiding is. Elk verhaal, elke zwangerschap en elke situatie is verschillend. We proberen zorg op maat te verlenen in samenwerking met de vroedvrouwen. Binnen de sociale dienst gaan we kijken hoe we ondersteuning kunnen bieden en ruimte kunnen geven voor de emoties van de ouders. Die emoties uiten zich niet altijd in verdriet, maar dat kan ook boosheid, agressiviteit of schaamte zijn. Erkenning geven aan de emoties van de ouders is heel belangrijk”, legt Mieke uit.
“We beseffen dat we op een heel ingrijpend moment aanwezig zijn in die mensen hun leven. Een mama moet bevallen van een dood kindje. Een kindje van 12, 24 of 36 weken ziet er anders uit. We proberen de zwangere ouders in de mate van het mogelijke daarop voor te bereiden. Ouders zijn bang van het onbekende en willen soms hun kindje niet zien. Dat maakt je geen slechte ouder. Elke ouder handelt op zijn of haar tempo, maar daar zien we de ouders soms ook evolueren. Als het kindje eenmaal geboren is, willen ze graag herinneringen kunnen maken. Er staat geen limiet op hoelang ouders tijd mogen of kunnen spenderen met hun stilgeboren kindje. Ouders kunnen het kindje wassen, aankleden, knuffelen, in het kistje leggen… Overnachting is ook mogelijk als ouders dat wensen. Ook op dat vlak geven we hen voldoende informatie zodat ouders weten wat mogelijk is. Op onze website worden de namen van alle geboren kinderen geplaatst, daar horen ook de sterrenkindjes bij.”
“We beseffen dat we op een heel ingrijpend moment aanwezig zijn in die mensen hun leven. Een mama moet bevallen van een dood kindje. We proberen de zwangere ouders in de mate van het mogelijke daarop voor te bereiden”
Informeren
In het Jan Ypermanziekenhuis worden jaarlijks ongeveer 1.000 kindjes geboren. Vorig jaar waren er 16 begeleidingen van stilgeboren kindjes vanaf 12 weken zwangerschap. De sociale dienst begeleidt ouders enerzijds in het informeren op basis van de zwangerschapsduur, maar staan de ouders ook bij in het bepalen van de geboorte. “Wanneer de bevalling moet worden ingeleid willen ouders graag betrokken worden bij het afspreken van een datum. Ouders hebben verschillende voorkeuren voor de duur tussen het slechte nieuws moment en de geboorte. Sommige ouders willen de geboorte uitstellen en hebben tijd nodig, terwijl andere ouders direct willen doorgaan met de bevalling. Duidelijke informatie over administratieve formaliteiten en de mogelijkheid tot begraven of crematie is ook de taak van de sociale dienst”, legt Mieke uit.
“In ons land wordt een onderscheid gemaakt tussen 140 dagen (ongeveer 20 weken) of 180 dagen zwangerschap (25 weken). In Vlaanderen kan vanaf 140 dagen zwangerschap aangifte gedaan worden bij de burgerlijke stand van een levenloos kindje. Bij een zwangerschap van 180 dagen heb je als ouders recht op moeder- en vaderschapsverlof, een startbedrag en kan je je kindje ten laste opgeven. We informeren ook de ouders over de sterrenweides of de thuisbewaring van de as vanaf 12 weken zwangerschap”, vertelt Mieke.
(Lees verder onder de foto)
Tastbare herinneringen
“Het begeleiden in het zien en vasthouden van de baby, het maken van tastbare herinneringen, het met respect spreken over de baby… zal een cruciale rol spelen in het verdere verloop van het rouwproces. Ongeacht de zwangerschapsduur kan vzw Boven De Wolken gecontacteerd worden om het overleden kindje te fotograferen. Dat gaat van detailfoto’s, tot gezinsfoto’s en foto’s met familieleden. Contact wordt enkel opgenomen in overleg met de ouders. We bieden de mogelijkheid aan, maar de ouders maken de keuze. Een koesterkoffer wordt ook aangeboden en die worden ter beschikking gesteld door het Berrefonds”, vertelt Mieke.
“Ouders moeten erkenning krijgen dat er een kindje is geweest en dat er verlies is”
“In de koesterkoffer zitten armbandjes voor het kindje, ouders, broers of zussen… Er is een kokertje waar haar of stukje navelstreng in kan bewaard worden, er is een washandje en een kadertje waar een hand- en voetafdruk van het kindje kan worden in geplaatst. We willen ouders zeer bewust maken dat het mogelijk is om tastbare herinneringen aan hun kindje te hebben. Ouders mogen achteraf geen spijt hebben. In ons team merken we dat ouders echt wel nood hebben aan informatie en het maken van tastbare herinneringen. Ouders moeten erkenning krijgen dat er een kindje is geweest en dat er verlies is. Mama en papa verliezen samen een kindje, maar ze maken het rouwproces apart mee. Communicatie is daarbij heel belangrijk.”
Begrip
Mieke begon ongeveer 30 jaar geleden op de sociale dienst en werkt ondertussen bijna 20 jaar ook voor de dienst materniteit. Samen met haar collega’s Flore en Sanne staat ze daar in voor de begeleiding. “Het raakt me nog altijd, ook na al die jaren. Ik wil mensen helpen op een ingrijpend moment in hun leven, het meest kwetsbare een stem helpen geven… Uit mijn job haal ik veel voldoening en ik probeer op alle vlakken steun te bieden. Een kindje laten geboren worden in een warm nest, dat is mijn doel. Elke ouder wil een goede ouder zijn, maar dat is niet voor iedereen even gemakkelijk, daarom: ouders ondersteunen in ouder zijn. Mensen mogen gerust wat milder zijn binnen hun rol als ouder. Ik probeer begrip te tonen voor ieders situatie, hulp te bieden binnen bepaalde grenzen, want ondanks alles staat de veiligheid van het kind voorop.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
