‘Godvergeten’ doet de Kerk op haar grondvesten daveren. De VRT Canvas-reeks heeft het taboe over seksueel misbruik door geestelijken definitief doorbroken. Slachtoffer Jan, die op tv en in onze krant getuigde, hoopt dat er nu ook effectief verandering zal komen. “Er is genoeg geluisterd en verteld, nu moet er gehandeld worden.”
Drie jaar lang, van september 1983 tot en met juni 1986, werd Jan (52) in het Heilig Hartcollege van Waregem zwaar seksueel misbruikt. Een priester die verantwoordelijk was voor het internaat van de eerste drie jaar randde de West-Vlaming er ontelbare keren aan, zelfs tot bloedens toe.
In Godvergeten deed de man zijn verhaal in alle details uit de doeken. “Al was dat geen evidente stap”, geeft hij toe. “Pas in 2015 heb ik mijn verhaal met de buitenwereld gedeeld. Waarom ik zolang gewacht heb? Uit schaamte. Achteraf bekeken volledig onterecht. Daarom wilde ik ook op televisie getuigen. Lotgenoten moeten beseffen dat ze niet alleen zijn. Verre van, zelfs.”
De enorme impact van Godvergeten is ook bij Jan stevig binnengekomen, geeft hij toe. “Ik had nooit verwacht dat het programma de actualiteit zo zou beheersen. Ik ben nog bezig met alles te verwerken, maar ik ben erg blij dat ik mijn verhaal heb kunnen doen. Het kwam op emotioneel vlak bijwijlen fors binnen, maar het was het meer dan waard.”
Schouderklopjes
Vooral de massale verontwaardiging die bij de gemiddelde Vlaming leeft, laat Jan niet onberoerd. “De reeks heeft dat laatste zetje gegeven om het taboe definitief te doorbreken. Schroom is niet meer nodig. Seksueel misbruik binnen de Kerk is éindelijk bespreekbaar gemaakt, zonder dat we daarvoor de handrem moesten aantrekken. Dat is heel veel waard.”
“Laat in elke provincie één kerk gebruikt worden voor begeleiding van slachtoffers”
Dat heeft Jan ook zelf mogen ervaren. “Aanvankelijk keken mensen nog weg van mij toen ze me herkenden, nu krijg ik steeds vaker schouderklopjes en steunbetuigingen. Dat bewijst dat we het thema collectief niet langer uit de weg willen gaan.” Nu moet de Kerk ook zelf volgen, vindt Jan. “Een andere keuze hebben ze niet. Ze moeten naar voren treden met actiepunten en zaken ondernemen. Er is genoeg geluisterd en verteld, nu moet er gehandeld worden.”
Afgewimpeld
De allerlaatste scène van Godvergeten toont Jan die een brief aan het schrijven is aan het adres van de Brugse bisschop Lode Aerts. “Die heb ik op 16 november 2022 op mijn laptop getypt”, zegt hij. “Ik vraag daarin om over te gaan tot concrete daden. Zo stel ik onder andere voor om per provincie één kerkgebouw aan te wijzen waar op gezette momenten psychiaters slachtoffers van misbruik binnen de Kerk kunnen begeleiden.”
In diezelfde brief vraagt Jan de bisschop ook om elkaar te ontmoeten voor een persoonlijk gesprek. “Face to face, gewoon wij twee. Enkele dagen nadat ik mijn brief op de post deed, kreeg ik een antwoord. Dat ik zeker met professor Manu Keirse in dialoog kon treden. Hij begeleidt de Kerk al jaren in nasleep van Operatie Kelk. Dat heb ik geweigerd, want zo proberen ze me, en bij uitbreiding alle andere slachtoffers, weer af te wimpelen. Veel vraag ik niet, enkel een open gesprek van man tot man.”
Halve heilige
De uitgebreide reactie van de West-Vlaamse bisschop van Antwerpen Johan Bonny op Godvergeten laat dan weer een dubbel gevoel achter, klinkt het. “Hij heeft overschot van gelijk wanneer hij stelt dat ze in Rome óók beslissingen moeten nemen (doelt onder andere op de laïcisering van Roger Vangheluwe, red.), maar wanneer het over zaken uit eigen land gaat, antwoordde hij naast de kwestie.”
“Het stoort me ook enorm dat Bonny over Godfried Danneels geen kwaad woord kan zeggen. Het lag aan zijn aard, vond hij. Die man wordt door de Belgische Katholieke Kerk nog altijd als een halve heilige afgebeeld. Dat kan niet.”
Nu wordt het zaak om de radertjes die door Godvergeten in beweging zijn gezet, te laten blijven draaien, stelt Jan. “De verhalen waren keihard, maar hier kan een positief vervolg uit voortvloeien. Eentje waarbij de Kerk de hand in eigen boezem steekt en het verleden aanpakt. Want wat gebeurd is, kunnen wij als slachtoffer nooit vergeten.”
Verstoten priester Norbert Bethune: “We krijgen nog dagelijks nieuwe verhalen binnen”
Norbert Bethune stelt dat het belang van Godvergeten niet onderschat kan worden. De verstoten priester richtte begin jaren negentig samen met Rik Devillé de werkgroep ‘Mensenrechten in de Kerk’ op. “Het is nu nóg duidelijker welke zwarte bladzijden er in de Belgische Katholieke Kerk zijn geschreven. Tegelijk zijn de getuigenissen erg sereen en waardig gebracht én de slachtoffers hebben een gezicht gekregen. Dat heeft een erg groot verschil gemaakt.”
Bethune krijgt sinds de start van de reeks vrijwel dagelijks nieuwe verhalen te horen. “Om je een idee te geven: afgelopen dinsdag en woensdag kregen we 25 mails en twaalf telefoontjes. We worden letterlijk overspoeld. Dat toont hoe groot de schaal is waarop het misbruik gebeurde. Ik hoop dat dit de definitieve wake-upcall is die de Kerk nodig heeft. De nieuwe aartsbisschop Luc Terlinden heeft al aangegeven dat hij met ‘Mensenrechten in de Kerk’ in gesprek wil gaan. Als ze hun toekomst nog ietwat willen redden, moeten ze wel iets ondernemen.”
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
