Bruggeling onder de loep (94): Magda Cafmeyer, een volkskundige pur sang

Zelfportret van Magda Cafmeyer. © Werkgroep Heemkunde Sint-Kruis/Hugo Vanderkeere
Chris Weymeis
Chris Weymeis Medewerker KW

Onze stad zag in de voorbije eeuwen veel mensen passeren die in hun tijd grote bekendheid genoten, maar daarna in de nevelen van de geschiedenis verdwenen. Gediplomeerd gids Chris Weymeis haalt elke week zijn loep boven en vertelt het verhaal van die ‘vergeten’ Bruggelingen. Vandaag: Magda Cafmeyer, een volkskundige pur sang.

Gedurende een halve eeuw heeft Magda Cafmeyer het volksleven in Sint-Kruis en de streek ten noorden van Brugge uitgebreid neergeschreven en op geluidsband vastgelegd. Dankzij haar bleven vele wetenswaardigheden en petites histoires bewaard.

Magda Cafmeyer werd op 10 september 1899 in Sint-Kruis geboren als dochter van onderwijzer en koster-organist Arthur Cafmeyer en Hermine Neyrinck. Zij groeide op in een kroostrijk religieus gezin van twaalf kinderen. Haar twee broers overleden op jonge leeftijd; één ervan als vrijwilliger-ambulancier in de Eerste Wereldoorlog. Net als Magda werden vier andere zusters onderwijzeres, waaronder twee als religieuzen. Zowel Magda als haar zussen bleven ongehuwd. Zij stierf plots op 11 februari 1983 als gevolg van een ongelukkige val.

Veelzijdige vrouw

Magda Cafmeyer was een veelzijdige vrouw. Ze speelde muziek, schilderde en was vooral vlot ter taal. Al vrij vroeg ontpopte ze zich als volkskundige. Het begon al in 1923 toen ze les gaf bij de papnonnen (Zusters van Sint-Vincentius) aan de Langestraat.

Woonhuis van Magda Cafmeyer en haar zussen aan de Moerkerkse Steenweg in Sint-Kruis.
Woonhuis van Magda Cafmeyer en haar zussen aan de Moerkerkse Steenweg in Sint-Kruis. © Davy Coghe

Zij ijverde voor een actieve deelname van de leerlingen aan de lessen. Zo liet zij haar uit een volksbuurt afkomstige leerlingen zingen en vertellen wat ze van hun (groot)ouders hoorden. Magda maakte hiervan notities en als het kon geluidsopnames. Dit was niet naar de zin van de directie die vele van die verhalen en liedjes als zedeloos bestempelde. Het kostte haar bijna haar baan. Ze werd naar een andere school overgeplaatst waar ze verder lesgaf en… tot haar pensioen in 1955 tapes verzamelde.

Pensioen betekende voor Magda Cafmeyer echter niet op rust gaan. Wel integendeel. Ze legde zich nog meer toe op haar onderzoek, vooral op volkskundig terrein. Ze ging op zoek in de diverse archieven in Brugge en schreef tientallen artikelen, vooral voor het tijdschrift Biekorf en voor de Handelingen van het Genootschap voor Geschiedenis te Brugge.

Volkskundemuseum

Dit is niet alles. Van 1952 tot 1972 was Cafmeyer conservatrice van het Brugse volkskundemuseum. Dat was toen nog gevestigd in de Halletoren en de collectie was eigendom van de Westvlaamse Folkloristen. Daarnaast was Magda nog actief in het berek (= bestuur) van het tijdschrift Biekorf en verbonden aan de Brugse Gidsenbond.

Magda Cafmeyer publiceerde vier boeken: Van Doop tot Uitvaart. Een kijk op het volksleven in het Noordoosten van West-Vlaanderen (1958), Sint-Kruis, Oud en Nieuw (1970), Van Aswoensdag tot Lichtmis (1971) en Van gehucht tot dorp (1971).

(CM)