Brugge onder de loep (82): De laatste pestlijder

Op het veelkleurig tegeltableau staan meerdere heiligen afgebeeld. (foto Davy Coghe) © Davy Coghe Davy Coghe
Redactie KW

Door corona herontdekte iedereen het plezier van het wandelen. Wie de Brugse binnenstad doorkruist, passeert achteloos honderden details met een bijzonder verhaal. Gediplomeerd gids Chris Weymeis haalt elke week zijn loep boven en vertelt het verhaal van een bijzonder object. Vandaag: herinnering aan de laatste pestlijder.

Wie door het stadscentrum wandelt, wordt getroffen door de vele heiligenbeelden op de straathoeken. Daarbij zijn beelden van Onze-Lieve-Vrouw in de meerderheid, maar ook andere heiligen laten zich niet onbetuigd. Soms wijkt een ‘beeld’ sterk af van die traditionele uitingen van volksgeloof. Wie vanaf de Vlamingbrug de Sint-Jorisstraat instapt, kan er op de hoek met de Poitevinstraat – in de volksmond ook wel eens ‘t Pottevintje genoemd – niet naast kijken. Daar hangt een veelkleurig tegeltableau met de afbeelding van meerdere heiligen.

Willem Poitevin

De straatnaam verwijst naar Willem Poitevin, een ‘collega’ van Jan Breydel. Net als die laatste leverde ook Poitevin vlees aan het Vlaamse leger in de periode van de Brugse Metten en de Guldensporenslag in 1302. Bekend is dat hij op woensdag 24 mei 1302 een halve os, groenten, een bak vlees, eieren en nog veel meer leverde! Hij deed nog meer want in 1310-1311 kreeg hij van de stad een toelage voor het bestraten van de straat waar hij woonde.

Tegeltableau

Historisch gezien is er over de straat niet veel te vertellen. Het belangrijkste is misschien wel dat in de Poitevinstraat in 1666 de laatste pestlijder van Brugge overleden zou zijn. Meteen een reden waarom het tegeltableau op de hoek van de straat met de Sint-Jorisstraat is aangebracht. Het tegeltableau dateert van 1900 en vervangt een ‘pestschilderij’ dat nu in de collectie van de Brugse stedelijke musea wordt bewaard.

Het schilderij bevindt zich in de Sint-Jorisstraat, op de hoek met de Poitevinstraat. (foto Davy Coghe)
Het schilderij bevindt zich in de Sint-Jorisstraat, op de hoek met de Poitevinstraat. (foto Davy Coghe) © Davy Coghe Davy Coghe

In het boek Van gissen naar weten van 2008 beschrijft dokter Robert Pannier (Brugge, 1919-2016) de geschiedenis van de geneeskunde in het 17de-eeuwse Brugge. Daaruit leren we dat het pestschilderij eigenlijk een votiefschilderij is dat al sinds 1529 in de Poitevinstraat hing en werd vereerd tegen de ‘zwetende ziekte’, ook wel polderkoorts genoemd. Dat is een verzamelnaam voor onder meer cholera, tuberculose en malaria. Toen de pest uitbrak, richtten de mensen zich naar dezelfde heiligen die op het schilderij staan afgebeeld. Dat zijn van links naar rechts Carolus Borromeus, Bruno, Adolphus, bisschop van Osnabrück, Maria, Heilige Drievuldigheid, Jozef, Antonius Abt, Rochus en Barbara.

Nog pesthaarden

Of hier in 1666 echt de laatste pestdode te betreuren viel, is onzeker want in de jaren die .volgden, waren er nog vermeldingen van kleine pesthaarden, onder andere in de Ropeerdstraat. In 1666 overleden 1.338 Brugse inwoners aan de pest of circa vier procent van de Brugse bevolking. (CM)

Lees meer over: