Priester-activist Daniël Alliët in gesprek met Sammy Mahdi: “Ik hoop dat u humaner bent dan uw voorganger”

De ene moet mensen zonder papieren het land uitzetten, de andere wil ze net opvangen. De tegenstelling tussen wat Sammy Mahdi en Daniël Alliët doen, is groot. Toch klikt het tussen de staatssecretaris en de West-Vlaamse priester-activist. Wij hebben een geanimeerd gesprek aan de vooravond van Kerstmis. “Wat de priester doet, is de kern van de christendemocratie. Maar ik moet soms van mijn hart een steen maken.”

Dat hij zonder de West-Vlamingen nooit regeringslid was geworden, werpen we op. Sammy Mahdi (CD&V) fronst even de wenkbrauwen en begint daarna hardop te lachen. “U bedoelt: zonder de West-Vlamingen was ik partijvoorzitter geworden. Dat is goed mogelijk. ( lacht ) Weet u: West-Vlamingen zijn eigenwijze mensen. Ik hou daar wel van. Ik herken die eigenschap in mezelf. Ze hebben ook een chauvinistisch trekje. ( fijntjes ) Maar er zijn ook West-Vlamingen die voor mij gestemd hebben, hoor.”

Mahdi, een geboren en getogen Brusselaar, houdt van onze provincie, zegt hij. Hij kwam zelfs naar hier om zijn beleidsverklaring in te studeren. “In een zogenaamd tiny house in De Haan: dat was een klein huis op het veld van een boer, afgesloten van de wereld en dus ideaal om te studeren.”

Daniël Alliët maakte halverwege de jaren tachtig de omgekeerde beweging, maar dan definitief. Hij verhuisde van het rurale Wijtschate naar de hoofdstad om armoede te bestrijden. Dat doet hij in de Begijnhofkerk, waar hij priester is, in het gemeenschapshuis, waar hij woont tussen daklozen en mensen zonder papieren, en in tal van andere projecten. “Ik ben een omgekeerde economische vluchteling. Mijn moeder is vroeg weduwe geworden. Wij waren met negen kinderen thuis. Er zijn er naar Wallonië vertrokken om te werken, anderen naar het buitenland en ik naar onze hoofdstad.”

De gedreven priester is een spraakwaterval. Vertelt verhaal na verhaal. Vol passie. Mahdi luistert met een minzame blik. Hij houdt van activisme.

Wat vindt u van de nieuwe staatssecretaris, meneer Alliët?

Alliët : “Ik ben blij voor hem. Deze post kan stemmen opleveren. Dat hebben zijn voorgangers Maggie De Block (Open VLD) en Theo Francken (N-VA) bewezen. Helaas spraken zij vooral populistische taal. Ik heb het gevoel dat de nieuwe staatssecretaris warmer spreekt over mensen in nood. Enfin , ik hoop het. Er is al besloten om geen kinderen meer op te sluiten. Eindelijk! Maar ik vrees tegelijk dat ook hij de rechterflank wil afdekken. Als hij begint over gesloten centra en meer terugkeer, dan word ik ongerust. Dat is helaas de druk van de rechtse partijen.”

Mahdi : “Niet waar. Ik wil net af van die polarisatie tussen links en rechts. Ik wil vooral een correct migratiebeleid voeren. Wie hier toekomt, heeft het recht om asiel aan te vragen. De procedure die daarop volgt, moet kort zijn. Ik ga daarom investeren in extra personeel. Dat is al een verschil met mijn voorganger. Wie daarna te horen krijgt dat hij niet mag blijven, die moet terugkeren naar het land van herkomst.”

Alliët : “Ik hoop vooral dat u humaner zal zijn dan uw voorganger. In woorden en daden. Dat is mijn grootste schrik.”

Mahdi : “De taal zal zeker anders zijn. Ik heb niet de ambitie om de populaire uit te hangen met straffe uitspraken. Maar ik zal af en toe ook van mening verschillen met u.”

Wat vindt u van het werk van de priester? Hij vangt al decennialang mensen zonder papieren op.

Mahdi : “Ik vind dat bijzonder nobel. De priester toont een warm hart voor de zwaksten in onze samenleving. Dat is de kern van de christendemocratie. Maar ik kan niet alleen idealist zijn, ik ben ook beleidsmaker. De opvang van de priester is geen oplossing op lange termijn. Wie geen papieren heeft, moet asiel of regularisatie aanvragen. Dat is de enige oplossing. Als het antwoord neen is, dan moet ik van mijn hart een steen maken. Wie niet kan blijven, moet terug naar het land van herkomst. Ook dát moet humaan gebeuren. Maar het moet wél gebeuren. Ik wil daarvoor samenwerken met het middenveld.”

Alliët : “Het internationaal recht is duidelijk: élke mens heeft recht op opvang. ( plots feller ) Je moet eens kijken naar de Egeïsche Zee en Libië, waar vluchtelingen naar slavenkampen geduwd worden. En wat doet Europa? De ogen sluiten. Weet u wat de politiek vergeet? ( slaat op tafel ) Waarom die mensen naar hier vluchten. De klimaatvluchtelingen bijvoorbeeld: wat is de oorzaak? Dat is de opwarming van de aarde. Maar pakken we dat aan? Néén. We weigeren dat probleem in te zien. We doen niets aan onze manier van leven. Zo máken we vluchtelingen.”

Mahdi : “Maar toch kunnen we niet iedereen opvangen. Dat zou onze samenleving niet ten goede komen. En ik zeg dat niet uit schrik voor de rechterflank. Dat is mijn overtuiging. ( op dreef ) Het is ook in het belang van de mensen zélf dat ze papieren aanvragen. Anders riskeren ze uitgebuit te worden door huisjesmelkers, moeten ze in het zwart werken, en wat nog allemaal. Dat frustreert mij, want het kan anders.”

Alliët : “De sans-papiers zijn de moderne slaven. Ik heb vorige week een man begraven die gestorven was op een bouwwerf. Een Braziliaan zonder papieren. Gevallen van een stelling. Die man was anderhalf jaar in ons land. Dat doet iets, hoor.” ( stil )

Mahdi : “Het is daarom dat ik zo hamer op de legale kanalen. Ik wil die ook versterken. Zwartwerk is niet veilig.”

Alliët : “De meeste Brazilianen vragen geen papieren, omdat ze weten dat de kans klein is dat ze die krijgen. Weet u wat het probleem is? Dat die mensen onze overheidsdiensten niet vertrouwen. ( opnieuw kwaad ) En mag het verbazen? Theo Francken, die stuurt zelfs de Soedanese veiligheidsdienst af op Soedanese vluchtelingen. U zal hard moeten werken om dat vertrouwen te herstellen.”

Dat uw opvanginitiatief een aanzuigeffect heeft, is een luide kritiek. Wat vindt u daarvan?

Alliët ( blaast ): “Ook mijn goede collega in Zeebrugge, Fernand Maréchal, krijgt dat te horen. Verboden te voederen , zei de West-Vlaamse gouverneur Carl Decaluwé. Alsof die mensen dieren zijn. Dat is een partijgenoot van u, meneer Mahdi. Denkt u echt dat die Afghanen naar hier komen voor een tas soep? Het is de wanhoop die mensen doet vluchten. En ik kan het weten. Ik woon al jarenlang tussen mensen zonder papieren. Ik zie in hun ogen de onrechtvaardigheid van de wereld.”

Mahdi : “Ik zal nooit iemand veroordelen die eten en drinken voorziet voor mensen in nood. Maar ik kan tegelijk de frustratie van de gouverneur begrijpen. De opvang is nobel, maar ik betwijfel of dat de meest wenselijke oplossing is. Ik val in herhaling, maar opnieuw: ook de transmigranten in Zeebrugge hebben het recht om asiel aan te vragen. Echter: ze weigeren dat te doen, omdat ze naar Engeland willen. We kunnen dat niet toelaten. Dat is ook in hun eigen belang. De oversteek is levensgevaarlijk.”

Wat zal de Brexit betekenen voor de problematiek van transmigranten?

Mahdi : “Dat is nog een groot vraagteken. We denken dat er de laatste weken meer mensen de oversteek wagen, omdat ze vrezen dat het straks moeilijker wordt. ( denkt na ) Ik wil vooral een verstandiger aanpak. In het verleden werden mensen opgepakt en na twee dagen weer vrijgelaten. Dat zorgt voor frustratie onder politie én bevolking. We moeten ten eerste beter informeren. Ik denk niet dat elke Afghaan onze procedures kent. Ten tweede: wie de openbare orde verstoort, moet opgepakt worden. En drie: wie hier niet kan blijven, moet naar een gesloten centrum. Ik besef dat dat moeilijk ligt in linkse kringen. Toch moet dat het finale antwoord zijn. Je moet een stok achter de deur hebben. Anders creëer je wel een aanzuigeffect.”

De Zeebrugse priester werd al met de dood bedreigd. Maakt u dat ook mee, meneer Alliët?

Alliët : “Hij krijgt zelfs politiebescherming. Neen, ik gelukkig niet. Eén keer werd er gewaarschuwd voor een inval van Vlaams Blok, maar dat bleek vals alarm te zijn.”

Mahdi : “Ik krijg dikwijls de vraag waarop ik afgerekend mag worden. Ik heb een lijst van hier tot in Tokio. ( lacht ) Maar weet u wat eigenlijk het allerbelangrijkste is? Ervoor zorgen dat die bedreigingen verdwijnen. Wie andere mensen helpt, verdient het niet om zoiets mee te maken. Ik weet wat dat kan doen met iemand. Ik werd onlangs op sociale media vergeleken met Marc Dutroux. Hij de ceo van Child Focus, ik de staatssecretaris van Asiel en Migratie. ( even stil ) Er is nog weinig dat mij kan raken, maar dat wel. Dat heeft me pijn gedaan. Als ik dat zou kunnen stoppen, dan ben ik geslaagd.”

Welke tip zou u de staatssecretaris geven?

Alliët : “Eén tip? Wéét wat er gebeurt in de wereld. Als u spreekt over Afghanen, weet waarom die mensen vluchten. Ik begrijp dat u soms compromissen moet sluiten, maar steek uw kop niet in het zand. Geef kwetsbare mensen een kans, ook mensen zonder papieren. Als iemand afgewezen wordt, stuur hem niet automatisch terug. Laat een neutrale commissie een oordeel vellen met kennis van zaken. Dat zou veel menselijker zijn dan de situatie nu, waarbij de staatssecretaris alle macht heeft.”

U hebt onze provincie verlaten om in Brussel de armoede aan te pakken. Was er in West-Vlaanderen geen armoede?

Alliët : “Toch wel. Ik ben jarenlang voorzitter geweest van Caritas in West-Vlaanderen. Maar ik wou dieper tot de kern doordringen. Ik wou zélf aan de onderkant leven om te weten wat armoede betekent. Ik ben niet naar Brussel gekomen voor de sans-papiers , ik kende dat woord niet eens. Ik ben naar hier gekomen om onder de armen te wonen. Dat is voor mij de zin van het leven.”

Mahdi : “Dat is nobel. Ik meen dat.”

Kan dit eigenlijk een mooie kerst worden in deze moeilijke tijden?

Alliët : “Zeker. We móéten er een mooie kerst van maken. We zitten met die corona, maar we moeten erdoor. En ja, er zijn veel mensen die het moeilijk hebben. Ik ga elke zondag enkele eenzamen bezoeken. Dat mag niet, zeker? ( grijnst ) Ik doe dat toch, omdat die mensen anders niemand meer zien.”

Mahdi : “Het wordt een bescheiden kerst, maar ik ga niet akkoord met het binaire denken van veel mensen: ofwel mogen we alles, ofwel mogen we niets. Dat zorgt alleen maar voor frustratie. Er zijn inderdaad regels die we moeten respecteren, maar binnen die grenzen mogen we creatief zijn. Er is niemand die zegt dat je thuis moet blijven. Ga naar uw ouders en zwaai hen toe vanop de stoep. Ik zal dat ook doen. Of doe een praatje met uw buren. Bel mensen op die eenzaam zijn. Dat mag allemaal, hé. Doe dat. Maak er het beste van.”

Alliët : “Weet u wat mij vooral zorgen baart? Het milieu. We zullen wel van die corona verlost geraken. De vaccins komen eraan. Maar de klimaatopwarming, hoe gaan we dat oplossen? Dat zal niet lukken met een vaccin, hoor.”

Een laatste vraag. Begrijpt u ons West-Vlaams al, meneer Mahdi?

Mahdi : “ Joak . Ik ben nu bezig aan de vervoeging van het werkwoord ‘ja’. ( lacht ) Maar het is niet makkelijk. Mijn woordvoerster is van Bredene, dat helpt wel. Of wacht: ik moet dat anders uitspreken, zegt ze. Brènienge of zoiets. Kan dat zijn?”