“Ik voelde me als een bokser die tegen het canvas ging”: Vincent Van Quickenborne blikt terug op een bewogen jaar

Geen enkele politicus ging in 2023 meer over de tongen dan Kortrijks liberaal boegbeeld Vincent Van Quickenborne (50). “Hoogtes om van te genieten, laagtes om sterker van te worden”, wenst zijn gezin ons toe op hun kerstkaartje. Tijd voor een terugblik op het meest bewogen jaar uit de carrière van de meest besproken West-Vlaamse politicus van het jaar.

In 2023 werd meermaals om het ontslag van Vincent Van Quickenborne als minister van Justitie geroepen. Na de dood van de 11-jarige Firdaous (die in januari om het leven kwam toen haar huis in Antwerpen beschoten werd door de drugsmaffia, red.), door politievakbonden die boos waren om zijn woordbreuk over de pensioenhervorming, na het beruchte incident met de combiplassers op zijn verjaardagsfeest… Evenveel keren counterde Quick de aanvallen, tot hij in oktober alsnog zelf de handdoek in de ring gooide.

In de nasleep van de moord op twee Zweedse voetbalsupporters door de uitgewezen, maar nooit uitgeleverde Tunesiër Abdessalem Lassoued gaf de Kortrijkzaan zijn ontslag. Maar er waren ook lichtpuntjes… De vrijlating van de ontvoerde ngo-medewerker Olivier Vandecasteele uit Iran en vooral: de geboorte van dochtertje Lou. 2023, een jaar van hoge pieken en diepe dalen voor Q.

Vorig jaar deze tijd zat u met uw gezin nog in een safehouse, na dreiging uit het drugsmilieu. Hoe ver staan we met de ‘war on drugs’?

“De focus is de voorbije drie jaar echt wel op het narco-terrorisme komen te liggen. Het hele veiligheidsapparaat is daar nu mee bezig. We hebben het SKY-ECC-netwerk ontmanteld, waardoor we konden meekijken in de gecodeerde berichten van die drugsmaffia. Ondertussen zijn al meer dan 1.000 mensen veroordeeld op basis daarvan, is de beveiliging van de Antwerpse haven verbeterd, is er met Ine Van Wymeersch een nationale drugscommissaris aangesteld. Nu is het wachten op de uitlevering van enkele grote vissen uit landen als de Verenigde Arabische Emiraten en Marokko. Het gaat de goede richting uit. We zullen dit jaar wellicht afklokken op een inbeslagname van 150 ton cocaïne in België. Volgens criminologe Letizia Paoli van de KU Leuven wordt in Europa jaarlijks 124 ton coke verbruikt. We doen de criminelen dus pijn.”

Is het grote probleem niet dat die maffia met veel grotere budgetten werkt dan onze veiligheidsdiensten?

“Het is een oorlog die we nooit gaan winnen. Maar we kunnen ze wel pijn doen, hen raken waar ze het voelen. Dat is in de portemonnee. Iedereen beseft dat, ook in West-Vlaanderen hebben de lokale en federale politie de handen vol met drugscriminaliteit. Die drugsmaffia heeft veel geld, maar wij hebben een goed functionerende veiligheidsketen en we werken ook internationaal goed samen. Het is niet zo dat we hopeloos achterop lopen. Vergelijk het met de maffia in Italië: die is ook nooit uitgeroeid geweest, maar wel onder controle gebracht. Daar moeten we naartoe.”

In april kondigt Bart Tommelein aan dat hij de nationale politiek vaarwel zegt. Hij liet ook meermaals zijn ongenoegen blijken over bijvoorbeeld de voorzittersverkiezingen. Open VLD zat in zwaar weer dit jaar.

“Alleszins in de zomer was het waanzinnig, het leek na een tijdje op een soap. Mensen konden zich terecht afvragen of we bij Open VLD met onszelf of met hun problemen bezig waren. Dat was een pijnlijke periode. Nu we de lijsttrekkers voor de verkiezingen voor 2024 aangeduid hebben en Gwendolyn Rutten haar plaats heeft ingenomen in de Vlaamse regering, zijn we weer vertrokken. Kijk naar het stikstofdecreet, kijk naar de begroting voor 2024 die ik mee verdedigd heb in het parlement, kijk naar onze voortrekkersrol in het conflict Israël/Palestina waar landen zoals Duitsland en zelfs de Verenigde Staten nu meer en meer op onze lijn komen te zitten. Hadden we dingen anders kunnen doen? Wellicht wel. Maar goed, de trein is weer vertrokken en dat is het belangrijkste.”

(lees verder onder de foto)

Met stip op één als hoogtepunt van het jaar: de geboorte van uw tweede dochtertje Lou op 19 mei.

“Absoluut. En het is de eerste van mijn drie kinderen die lijkt op haar vader.(lacht)Ze is ook de meest opgewekte. Zowel Anouk als ik komen uit een groot gezin en nu hebben we zelf ook drie kinderen. Let op, zeker voor mijn echtgenote is dat soms lastig om te bolwerken. Ze heeft meer dan de handen vol.”

In Humo zegt Alexander De Croo dat zijn vrouw en kinderen vinden dat hij harder is geworden sinds hij premier is.

“Bij mij is het omgekeerd. Ik denk dat ik meer empathisch en brozer ben geworden. Ik heb 36 van de 38 gevangenissen bezocht. Ik wou ze allemaal doen – het zou de eerste keer zijn dat een minister van Justitie dat doet – maar dat is dus net niet gelukt. Ik heb er met veel gedetineerden gesproken, hun persoonlijke verhalen gehoord. De overgrote meerderheid van de criminelen in onze gevangenissen heeft geen diploma middelbaar onderwijs. Daarmee praat ik hun daden niet goed, maar het zegt wel iets. En dan vind ik het niet erg om met mijn oudste dochter Bo haar tafels van vermenigvuldiging te oefenen. Te drillen, zeg maar. Ook dat is mijn broosheid.”

Op 26 mei landt Olivier Vandecasteele in België, na 455 dagen gevangenschap in Iran. Een omstreden deal.

“Ik noem dat het succes van het jaar. Iran is een multinational in ontvoeringen, een schurkenstaat. België is een rechtsstaat, wij speelden dat spel met andere regels. David tegen Goliath. En dus zijn we creatief moeten zijn. Móeten zijn, want ik heb de zus van Olivier diverse keren ontmoet en dat greep me telkens naar de keel. Laat mijn broer daar niet creperen, smeekte ze mij en Alexander (De Croo, red.). Het is ons uiteindelijk gelukt en we hebben onze huid duur verkocht. Ja, we hebben die Iraanse vermeende diplomaat (Assadolah Assadi, red.) gewisseld maar we kregen er wel twee Oostenrijkers, een Deen én Olivier Vandecasteele voor vrij. Ik ga die dag nooit vergeten. In de ambtswoning van de premier, met de familie van Olivier, volgden we alles minuut per minuut. De opluchting wanneer dat vliegtuig het Iraanse luchtruim verlaat. Die lichtjes van de C-130 die de landingsbaan in Melsbroek naderen. De omhelzing met zijn familie. Ik had chocolaatjes mee, van de beste chocolaterie van Kortrijk.”

(lees verder onder de foto)

Van een hoogte- naar een dieptepunt. Het feest voor uw vijftigste verjaardag was er één met een lang staartje.

“Ik wist van niets. Ik zat enkele dagen nadien met de hele familie al in de Provence toen mijn woordvoerder me plots belde. Een journalist zegt dat er daar mensen tegen een combi geplast hebben, weet jij daarvan?, vroeg hij. Ik hoorde het letterlijk in Keulen donderen. Nog voor ik officieel kon reageren, stond het bericht al online. En het bleef maar duren, het nieuws werd alsmaar opgeklopt. Plots schreef een krant dat ik erop stond te kijken, suggereerde men dat ook ik tegen die combi had geplast. Het was het sappigste komkommernieuws van de zomer. Maar ik vond het vooral gênant, pijnlijk. In de eerste plaats voor die foute vrienden van mij. Goed, achteraf gezien was het duidelijk dat het verhaal gestuwd werd vanuit de hoek van de politievakbonden. Omwille van de pensioenhervorming hebben zij het hele jaar gestreden tegen mij en tegen Egbert Lachaert – het heeft meegespeeld in zijn ontslag – en dit kaderde duidelijk in hun strategie. Het hele mediacircus vond ik eerlijk gezegd hallucinant en opgeklopt. Bepaalde media moeten zich toch eens afvragen hoe ze dit aangepakt hebben – er zijn flagrante leugens neergepend – en er loopt ook nog altijd een klacht van mij bij de Raad voor de Journalistiek.”

Zijn uw ‘foute vrienden’ volgend jaar nog welkom?

“Een mens wordt maar één keer vijftig. (lacht) Kijk, wat ze gedaan hebben, is er vér over. En ik denk dat ze ook bijzonder beschaamd zijn. Dat is lachen in het gezicht van de politie, dat doe je niet.”

Wat met ‘pipigate’ niet gebeurde, komt plots in oktober. U neemt ontslag, nadat bleek dat het Brusselse parket het uitleveringsdossier van terrorist Abdessalem Lassoued in een kast had laten liggen. Lassoued maakte twee dodelijke slachtoffers bij een aanslag kort voor de voetbalmatch België-Zweden.

“Ik zat in Luxemburg toen ik plots een WhatsAppbericht kreeg van mijn toenmalige medewerker Paul Van Tigchelt, later mijn opvolger. Dringend bellen, serieus probleem. Toen ik hem aan de lijn kreeg en hoorde wat er aan de hand was, wist ik meteen hoe laat het was. Dit was mijn fout niet, maar er bestaat wel nog zoiets als politieke verantwoordelijkheid. Je mag je niet vastklampen aan je functie. Ik voelde me als een bokser, die ondanks de vele klappen altijd was blijven rechtstaan en nu plots, door een onverwachte aanval in de rug, páts (klapt met zijn handen op tafel, red.) tegen het canvas ging. Dat was hard, keihard. Het heeft me een paar weken gekost voor ik weer met mijn voetjes op de grond stond. Pas tijdens het begrotingsdebat, toen ik langs alle kanten onder vuur werd genomen door de oppositie en me tochjeunde, voelde ik dat ik mijn energie terug had. (fijntjes)Machtig debat was dat.”

Waren er in Kortrijk niet stilletjes drie vrouwen en één jongetje heel blij dat u ermee kapte?

(blaast) “Op het eerste moment niet. Mijn vrouw heeft gezien hoe ik jarenlang gewerkt heb aan de hervorming van Justitie en dat ik echt gebroken was op het einde. Ze zei me: je moet niet opnieuw de wereld willen veranderen, stel elke dag je doel en probeer dat te halen. Dat vond ik sterk van haar, dat heeft me echt geholpen. Maar ja, de kinderen waren wel blij, dat is zo. Let op, ik krijg als burgemeester vijf keer meer mails dan in mijn tijd als minister. Over allerlei zaken, tot een trottoir dat scheef ligt. Mensen komen met van alles naar u en dat is goed, ik ben betrokken en bereikbaar.”

Eén Kortrijkzane was wel teleurgesteld: uw vervangster Ruth Vandenberghe.

“Dat is normaal. Ook voor haar was mijn ontslag – en mijn terugkeer naar Kortrijk – een donderslag bij heldere hemel. Ruth was ook zeer goed bezig, niemand betwijfelt dat. Ik nam op vrijdagavond ontslag, zondag heb ik met Ruth en ons team gesproken. We zitten op dezelfde lijn. Met Team Burgemeester zijn we ook echt een team.”

Maar voor wie staat ‘Burgemeester’ in Team Burgemeester bij de verkiezingen in oktober? Moet wie voor u stemt niet vrezen dat u weer naar Brussel verdwijnt?

“Ik begrijp die vraag en ik wil ze niet uit de weg gaan. Eén: het heeft geen zin om met de huidige peilingen voor mijn partij over ministerposten te praten. Twee: we gaan de lijst van Team Burgemeester pas bekendmaken ná de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen van juni. Maar als ik op die lijst sta als lijsttrekker, dan is dat om burgemeester te worden, te zijn en te blijven.”

Tot slot, heeft u goede voornemens voor 2024?

“Iets meer hoogtes dan in 2023 en iets minder laagtes. (lacht)En met volle goesting als underdog naar de verkiezingen van juni gaan. Laat ons maar de verrassing zijn. Ik stroop de mouwen weer op, laat 2024 maar komen!”