De volgende lokale verkiezingen zullen er enkele zaken anders verlopen. Zo zullen de lokale partijen een maand minder lang de tijd krijgen om coalities te vormen. “Normaal startte het jaar in januari van het volgende jaar, in dit geval 2025. Maar vanaf nu zal dat al op 1 december 2024 starten. Er is dus een maand minder tijd om coalities te vormen. Maar op lokaal niveau is dat altijd vlug beklonken en zal dit dus normaal voor geen problemen zorgen”, stelt professor Politieke Wetenschappen aan de UGent Herwig Reynaert.
Zondag 13 oktober 2024 is het terug tijd om naar de stembus te trekken om de lokale gemeentebesturen te verkiezen. Een van de grote dingen, die voor de kiezers verandert, is dat het stemmen niet meer verplicht zal zijn. Maar ook voor de lokale gemeentebesturen is er heel wat veranderd voor de nieuwe verkiezingen. Zo krijgen ze een maand minder tijd om hun coalities te vormen en is de partij met de meeste stemmen hiervoor het eerste aan zet.
Maand minder tijd
Een van de grote veranderingen voor de lokale besturen bij de volgende verkiezingen is dat ze een maand minder de tijd zullen hebben om een coalitie te vormen met de nodige partijen. Normaal starten de gemeentebesturen pas in januari, het jaar na de verkiezingen. Maar nu zullen ze dus al in december van dat zelfde jaar aan de slag gaan.
“De gemeenten waar er geen problemen zijn voor een coalitie, kunnen dan zo vlug mogelijk starten en al dingen in gang steken. Maar waar de coalitie iets moeilijker verloopt, kan dat zorgen voor wel wat druk. Het is nu de eerste keer, dus we zullen moeten zien hoe dit evolueert. De gemeenten zullen zich goed moeten voorbereiden en kunnen aanpassen”, zegt Nathalie Debast, woordvoerster van Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG).
Weinig tot geen problemen
“Een coalitie vormen op een lokaal niveau is helemaal anders dan op Vlaams of federaal niveau”, stelt Herwig Reynaert, politicoloog aan de UGent. “Bij gemeentebesturen hangen de partijen minder vast aan hun ideologie en kunnen er vlugger coalities gemaakt worden tussen de partijen. Op federaal niveau blijft men meer vast hangen aan de ideologie, maar op lokaal niveau kunnen socialisten vlugger samenwerken met bijvoorbeeld de N–VA. Dus ik verwacht ook niet dat dit veel effect zal hebben of voor problemen zal zorgen bij het vormen van de lokale coalities.”
“Die maand vervroeging op zal normaal weinig problemen geven, over het algemeen gaan de coalities op lokaal niveau vlot”
“Vaak worden er ook al akkoorden op voorhand gesloten voor verschillende scenario’s. Deze beslissing kan de lokale partijen nu zelfs aansporen om met elkaar te praten over inhoudelijke samenwerkingen. In de loop van oktober is de zaak in de meeste gevallen al beklonken en dus kan het dan ook geen kwaad voor hen dat ze er vroeger aan kunnen beginnen. En stel dat men er niet in slaagt om op tijd een meerderheid te vinden, dan kan er tot dat wel gebeurt nog altijd verder gewerkt worden met het vorige bestuur. Er is dus ook een terugvalbasis.”
Andere nieuwigheden
“Daarnaast zijn er ook nog twee andere grote veranderingen. De partij met de meeste stemmen heeft het initiatiefrecht de eerste twee weken na de verkiezingen om een meerderheid te vormen – daarna kunnen de rest op grootte volgen – en de nieuwe burgemeester moet namelijk uit de grootste fractie van de coalitie komen”, vult Debast aan.
“Die regels rond de grootste partij zal wellicht meer invloed hebben op het vormen van het gemeentebestuur dan de maand minder tijd”, gaat professor Reynaert verder. “Hier en daar zie je al dat er eigenlijk op voorhand coalities gesloten worden in de vorm van een stadslijst. Zoals in Oostende, waar Open VLD, Groen en CD&V samen een stadslijst maken of in Ieper, waar Open Ieper, CD&V en N-VA samen naar de verkiezingen trekken. Op die manier kunnen de partijen een behoorlijk aantal stemmen halen en zijn ze eerste aan zet en kunnen ze de burgemeester leveren.”
“De partijen vormen soms al op voorhand coalities in de vorm van een stadslijst, zoals in Ieper of Oostende om zo het meeste stemmen te halen en de grootste te zijn”
“Wellicht zullen de partijen op Vlaams en federaal niveau afwachten met de regeringsvorming tot na de lokale verkiezingen. Zo kunnen ze na het laatste resultaat deals sluiten over de bestuurslagen heen om hun partijpunten zo goed mogelijk te verdedigen”, zegt Reynaert. “Het is voor ons koffiedik kijken hoe de volgende lokale verkiezingen zullen verlopen. Hoe dan ook zal 13 oktober 2024 zeer belangrijk worden voor ons”, besluit Debast.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
