Het worden historische gemeenteraadsverkiezingen over exact één jaar, op zondag 13 oktober 2024. Historisch én druk, want uit een flitspeiling van deze krant blijkt dat liefst negentig procent van de West-Vlaamse kiezers gaat stemmen. En dat terwijl het niet eens moet, want de opkomstplicht voor de gemeenteraadsverkiezingen is afgeschaft. “Mensen worden sneller warm van lokale verkiezingen”, zegt politicoloog Herwig Reynaert.
Volgend jaar kiezen we voor de eerste keer onze burgemeester rechtstreeks, dat wil zeggen: de kandidaat met de meeste stemmen binnen de grootste fractie van de coalitie wordt in principe burgemeester. Die grootste fractie krijgt ook als eerste het initiatief om een coalitie te vormen. En de voornaamste nieuwigheid: stemmen moet niet meer. Wie liever uitslaapt, De Zondag leest of gaat sporten in plaats van naar het stemhokje te trekken, hoeft geen boete meer te vrezen.
En toch zullen negen op de tien West-Vlamingen hun stem uitbrengen, zo blijkt uit een peiling die onze krant liet uitvoeren bij zo’n duizend provinciegenoten. Ruim driekwart van de respondenten antwoordt overtuigd ja op de vraag of ze gaan stemmen, veertien procent acht dit waarschijnlijk. De meerderheid noemt stemmen hun democratische plicht.
Verbazend
Dat zo’n grote meerderheid van de kiezers ondanks de afgeschafte opkomstplicht toch spontaan zal gaan stemmen, noemt politicoloog Herwig Reynaert van de UGent verbazend. “Of ze ook effectief zullen gaan stemmen, zal afhangen van de campagne die gevoerd zal worden. In elke gemeente zal dit anders zijn. Is er een polariserend thema? Dan krijg je geheid meer stemmers. Maar als het klopt, dan vind ik dit toch positief. Het bewijst ook dat mensen het meest begaan zijn met dat lokale niveau. Mocht de opkomstplicht ook voor de nationale en Europese verkiezingen op de schop gaan, betwijfel ik of de respons nog zo groot zou zijn.”
“Dit bewijst dat inwoners het meest begaan zijn met het lokale niveau” – Herwig Reynaert, politicoloog (UGent)
Nog een opvallend resultaat uit de peiling: 67 procent van de West-Vlaamse kiezers weet al voor wie ze gaan stemmen. Bij ruim 300.000 kiesgerechtigde West-Vlamingen is dat dus nog niet het geval. Vooral in de categorie tussen 20 en 29 jaar oud zijn er nog heel wat stemmen te halen voor onze lokale politici. Maar liefst de helft van die jongere generatie twijfelt of heeft nog absoluut geen idee wiens bolletje ze gaan kleuren. Die jongeren zijn ook met andere thema’s bezig dan de rest van de kiezers. Veilige en leefbare buurten is het thema dat alle leeftijdscategorieën als belangrijkste naar voren schuiven, behalve bij de jongeren. Zij zijn vooral bezig met betaalbaar wonen, een thema dat op nationaal vlak amper aan bod komt in politieke campagnes.
Voorakkoorden
Dat we meer inspraak zullen hebben in wie onze burgemeester wordt, noemt driekwart van de bevraagde kiezers positief. De meerderheid noemt dit democratischer, vindt dat het zo hoort te gaan en vermoedt dat het zal leiden tot minder achterkamerpolitiek. Al hoeft dat volgens politicoloog Reynaert niet zo te zijn. “Spectaculaire veranderingen ga je met dit systeem niet krijgen. In de meeste gemeenten is het zo dat de stemmenkampioen van de grootste partij ook de burgemeester is. En ook nu zullen er voorakkoorden zijn, waar op zich ook niks mis mee is. Het zou pas erg zijn mochten politici niét meer met elkaar praten.”
Uit de enquête blijkt verder dat de fameuze vertrouwenskloof tussen burger en politicus zijn weg ook gevonden heeft van de Wetstraat naar de Dorpstraat. De onthullingen over verdachte vastgoedtransacties door politici in onder meer Moorslede, Meulebeke, Staden en Oudenburg hebben daarbij niet geholpen. De helft van de respondenten zegt dat het nieuws daarover hun geloof in de politiek geen goed heeft gedaan. “Dit zal op lokaal vlak zeker zijn repercussies hebben. Ik ben bijzonder benieuwd naar de resultaten van de burgemeesters in die gemeenten”, zegt Reynaert.
Dit wordt anders op 13 oktober 2024
De verkiezingen van 13 oktober 2024 hebben enkele vernieuwingen in petto. Dit zijn de voornaamste:
• Voor het eerst is het niet meer verplicht om op te dagen aan het stemhokje voor de gemeente- en provincieraadsverkiezingen.
• Lijststemmen het bolletje bovenaan de kieslijst worden niet langer herverdeeld onder de kandidaten. De lijststemmen gaan voortaan enkel nog naar de partij; voor een zitje in de gemeenteraad tellen alleen de voorkeursstemmen nog.
• De kandidaat met de meeste voorkeursstemmen in de grootste fractie van de coalitie wordt automatisch burgemeester. Als die een opvolger wil lanceren in de eerste vier jaar van de legislatuur, dan kan dat enkel de persoon met het op één na meest voorkeursstemmen zijn.
• De stemmenkampioen van de grootste lijst krijgt na de verkiezingsdag twee weken de tijd om een coalitie te vormen. Slaagt die daar niet in, dan is de primus van de op één na grootste fractie aan zet.
• Volmachten ronselen behoort tot het verleden. Je stem aan iemand anders geven met enkel maar een verklaring op eer, kan niet langer.
Hoe gingen we te werk?
Voor deze exclusieve peiling bevroeg De Krant van West-Vlaanderen duizend West-Vlamingen. Dat gebeurde aan de hand van een zogenaamde flitspeiling: een korte enquête op Facebook en Instagram, mee georganiseerd door Sociale Media Buro uit Tielt. Alle resultaten werden door professioneel peiler Aart Paardekooper gewogen op geslacht, leeftijd en regio om zo tot een representatieve afspiegeling van de bevolking te komen. Alle open antwoorden werden bovendien één voor één geanalyseerd. De resultaten van deze flitspeiling hebben een betrouwbaarheidsmarge van 95 procent.
Gemeenterapport 2023
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
