Hilde Crevits na één jaar corona: “Ik voel huidhonger. Ik wist dat niet van mezelf”

“Ook sneltesten zijn een weg naar meer vrijheid. Ik voel helaas dat ik word tegengewerkt in dit dossier.” Dat zegt een opvallend scherpe Hilde Crevits in deze pittige analyse van één jaar corona. Het CD&V-boegbeeld houdt ook een vurig betoog voor het beter organiseren van thuiswerk. De West-Vlaamse minister, die een jaar lang in de frontlinie stond, gaat geen thema uit de weg. “Ik voel huidhonger. Ik wist dat niet van mezelf. En ik vind dat eigenlijk heel hoopgevend.”

Flashback naar één jaar geleden, donderdag 12 maart. Het coronavirus heeft ook België in zijn greep. Het land gaat in lockdown. De scholen, de cultuurzalen, de horeca en zowat alle bedrijven moeten de deuren sluiten. Dat waren onwezenlijke dagen, ook voor Vlaams viceminister-president Hilde Crevits die bevoegd is voor werk, economie, innovatie en landbouw. Drie dagen na de afkondiging moest ze zelf in quarantaine, omdat iemand van haar gezin positief testte. Dat ze bang was, geeft ze toe. Vooral voor haar ouders en schoonouders waarmee ze een kangoeroewoning deelt. “Dat waren afschuwelijke dagen”, blikt ze vandaag terug.

Wanneer wist u dat dit ernstig zou worden?

“Eén week eerder. Op de uitreiking van de Womed Awards voor de vrouwelijke ondernemers van het jaar. Dat was op woensdag 4 maart. Ik was toen nog in knuffelmodus. Ik kwam de zaal binnen en begon handen te schudden en kussen uit te delen. In het panel zat ook Françoise Chombar, de ceo van Melexis. Zij droeg al een mondmasker en las mij de levieten. Je bent zot , zei ze. Je moet daarmee stoppen. Er is een pandemie op komst. Dat viel keihard op mij. Françoise is tenslotte ceo van een internationaal bedrijf. Dat was echt een eye-opener . (even stil) Dat was niet mijn beste avond, moet ik toegeven. Toen ik nadien weigerde om de presentatrice een hand te geven, voelde die zich geblameerd.” (glimlacht)

U bent advocate. Kende u iets van virussen?

“Neen. Maar ik heb meteen daarna aan het VIB (Vlaams Instituut voor Biotechnologie, red.) een analyse gevraagd. Die was glashelder: dit wordt héél ernstig. Ik wist dat ik mijn houding moest veranderen. Aanvankelijk was ik wantrouwig. Dat geldt voor veel nuchtere West-Vlamingen, zeker? Het zal wel zó erg niet zijn … Maar Françoise en het VIB hebben mijn ogen geopend.”

Kreeg u veel boze mails van bedrijven na de verplichte sluiting?

“Neen, ik voelde vooral begrip. We zijn ook meteen in actie geschoten. Twee dagen na de lockdown was er al een stevig steunmechanisme uitgewerkt. Alle getroffen bedrijven kregen een forfaitair bedrag. Vlaanderen mag zich ook eens op de borst kloppen. Omdat we al vijftien jaar een streng budgettair beleid voeren, was er een grotere buffer beschikbaar dan bijvoorbeeld federaal. (denkt na) Het zal u misschien verbazen, maar ikzelf zat meer met de tweede lockdown in mijn maag. De meeste bedrijven hadden een buffer voor één sluiting, niet voor twee. Vooral kleine winkeliers zijn keihard getroffen, de horeca, de mode, de feestzalen. Zelfs de beste bedrijven dreigen kapot te gaan. We nemen weliswaar nieuwe maatregelen, zoals het vriendenaandeel, maar ik vrees dat niet iedereen te redden valt. (even stil) Hebben we te vroeg versoepeld? Dat kan. Het is makkelijk praten achteraf. Ook onze buurlanden werden geconfronteerd met een tweede golf.”

Is het telewerk een positief gevolg van corona?

“Ik zal eerlijk zijn: ik moest daar aanvankelijk niets van weten. Ik was één van de mensen die dachten: zouden die thuiswerkers écht werken thuis? (lacht) Maar ik ben veranderd. Dat is volgens mij inderdaad een positief gevolg. Ik wil dat graag structureel verankeren. Al mag dat niet permanent worden. Er moet een evenwicht zijn. Ik vind het daarom dringend tijd om terugkeermomenten in te voeren.”

Wat bedoelt u daarmee?

(op dreef) “Deze crisis zal nog láng duren. We moeten de mensen toelaten af en toe naar de werkvloer te gaan. Eén dag per week bijvoorbeeld. Dat is zo belangrijk voor de mentale gezondheid. Alleen maar thuiswerk, dat weegt op mensen. Niet iedereen woont in een ruime villa, hé. Af en toe collega’s zien, is belangrijk. Ik merk dat ook op het kabinet. Bovendien vind ik dat thuiswerk creativiteit fnuikt. Een debat aan tafel is veel inspirerender dan een debat op scherm. Het zal me wellicht niet in dank afgenomen worden dat ik dit zeg, maar bon . Als ik het niet zeg, zal niemand het doen. Ik was ongelukkig dat dat onbespreekbaar bleek voor het overlegcomité.”

Waarom was dat onbespreekbaar?

“Omdat er keuzes gemaakt moeten worden. Dat begrijp ik ook. De extra zuurstof voor buiten was een terechte prioriteit. Maar op het volgende overlegcomité (op 26 maart, red.) moet dit wél op tafel komen. Ik heb te vaak het gevoel dat gekozen wordt voor thuiswerk omdat dat de makkelijkste oplossing is. (feller) Dat is niet zo. Dat is heel moeilijk voor veel mensen. Ik hoop dat de virologen dat eens ernstig willen bekijken. Gelukkig blijkt nu wel minister Dermagne (PS-minister, bevoegd voor Werk, red.) mijn voorstel genegen.”

Het grootste drama voltrok zich wellicht in de woonzorgcentra. Was u Wouter Beke (Vlaams minister van Welzijn), had u dan ontslag genomen?

“Wat een vraag. (zucht) Néén. Ook in een storm moet een politicus rechtop staan. Ik zou doorgewerkt hebben, net zoals Wouter. Ik vind het te makkelijk om hem met de vinger te wijzen. Alle regeringen zijn verantwoordelijk. Wij waren niet klaar. Ook ik voel me mee verantwoordelijk. (zacht) Ik draag daar ook de sporen van. Dat heeft zwaar op mij ingehakt. Ook op Wouter: ik ken hem goed. (weer op dreef) We moeten nu vooral lessen trekken. We doen dat ook. We hebben ervoor gezorgd dat mondmaskers vandaag ook in eigen land geproduceerd worden. We mogen niet meer afhankelijk zijn van andere landen voor strategische materialen.”

Dat bewoners maandenlang geïsoleerd zaten, was haast onmenselijk. Had dat niet anders gemoeten?

(lang stil) “Ik worstel daar ook mee. Maar ik kan daar geen goed antwoord op geven. Ik weet het niet. We zaten met een dodelijk virus dat vooral de kwetsbaren trof. We hebben alles op alles gezet om die mensen te beschermen. En om het personeel te beschermen: die mensen verdienen trouwens een monument. (denkt na) Ik heb de universiteiten en de hogescholen wel gevraagd om de mentale impact van de crisis te onderzoeken. Het is zeker zo dat veel ouderen getroffen zijn door eenzaamheid. Ik wil daar meer over weten. Helaas zijn we niet zo sterk in het meten van wat er leeft in het hoofd.”

Nóg een les van corona: dit land werkt niet goed. Akkoord?

“Dat is dubbel. Alle landen, gelijk welke structuur, worstelen met deze crisis. Maar het is wel zo dat een nieuwe staatshervorming absoluut noodzakelijk is. Dit land is onvolmaakt. Een heldere afbakening van bevoegdheden is nodig. De grootste knoop is momenteel Brussel. Ik wil Brussel niet loslaten. Brussel is de hoofdstad van Vlaanderen. Ik vind trouwens ook dat de staatshervorming niet mag overgelaten worden aan het federale niveau. Het is potverdikke de plicht van de Vlaamse regering om zich daarmee te bemoeien. Ik zal dat ook zelf doen.”

Vindt u dat de federale regering de regio’s ernstig neemt in deze crisis?

“De laatste weken wel. Op de laatste twee overlegcomités werd er met respect en empathie voor elkaar gesproken. Voordien was dat niet altijd zo. En u moet niet proberen: ik zal niet uit de biecht spreken over wie en wanneer. (lacht) Ik vind het vooral belangrijk dat er nu wel respect is.”

Zou de Vlaamse regering niet wat meer haar tanden moeten tonen in deze crisis?

(fijntjes) “En als we dat doen, dan wordt er gezegd in de media dat we de crisis niet ernstig nemen. Soms heb ik het gevoel dat Vlaanderen nooit goed kan doen in deze crisis. Over de federale regering wordt er veel positiever bericht, zeker in haar wittebroodsweken. Ik heb me daaraan gestoord, moet ik toegeven. Een journalist van een krant schreef dat ik onzichtbaar was. Ik vond dat écht onterecht. Ik heb hem gezegd dat ik graag wil praten over mijn initiatieven. Wat was zijn antwoord? Geen plek. (windt zich op) Sorry hoor, maar dan moet je niet zeggen dat ik onzichtbaar ben.”

Waarom bestelt Vlaanderen niet zelf extra vaccins?

“Dat is besproken op de regering, maar finaal is beslist om dat niet te doen. We hebben ons ingeschreven in de Europese strategie en we willen dat engagement niet verbreken. Bovendien willen we vermijden dat er rommel binnenkomt. Maar ik kan u verzekeren dat Wouter Beke de vaccinatiestrategie tot in de puntjes voorbereid heeft. Elk detail is voorzien. Vlaanderen is klaar. Helaas is het wachten op de leveringen. We hebben wél zelf sneltesten aangekocht. Ik betreur dat we daar zo weinig gebruik van maken.”

U bent niet de enige. Ook microbioloog Herman Goossens liet dat al noteren.

“Wij voeren één strijd in deze. (op dreef) We moeten die sneltesten eindelijk durven inzetten. Voor onze bedrijven bijvoorbeeld. Maar wat voel ik? Dat ik tegengewerkt word in dit dossier. Het is uiteindelijk wel gelukt om onder de vorm van een proefproject sneltesten in te zetten voor de veiling van Roeselare. Ik kan u verzekeren: ik heb hemel en aarde moeten bewegen om dat protocol te forceren. Dat kan me zó lastig maken. We doen dat niet zomaar, hé. De veiling had kunnen stilvallen zonder die afspraak.”

Wie houdt dat tegen?

“Er zijn federale adviezen die de sneltesten onbetrouwbaar noemen. En daarom zijn er mensen die dat tegenwerken. (fel) Verschillende adviezen die ik heb, spreken wél over een hoge betrouwbaarheid. Ik ben doorgaans geen roeper, maar over dit dossier heeft het al gestoven. Mijn kabinet zal dat bevestigen. (lacht) Als ik in iets geloof, kan ik heel koppig zijn. De sneltesten zijn ook een weg naar meer vrijheid, naast de vaccins. Laat ons daar gebruik van maken. Ik zal daarvoor blijven strijden. We moeten dit echt uitgeklaard krijgen. In Nederland doen ze zelfs grootschalige experimenten met sneltesten op vlak van fuiven en cultuur.”

Kan dat ook helpen voor de horeca?

“Zeker. Maar eerst zal er eensgezindheid moeten komen. Er zijn ook Vlamingen die werken aan de ontwikkeling van een ademtest met technologie van Imec. We hopen die in het najaar te kunnen testen op de luchthaven van Zaventem. Dat is toch fantastisch?”

Wat vindt u van de vraag voor een beperkte opening van de horeca in de paasvakantie?

“Dat is een moeilijke vraag. Dat zou dan om de opening van de terrassen gaan. Veel uitbaters zeggen mij dat dat economisch niet leefbaar is. Ook Horeca Vlaanderen zegt dat. Ik maak me wel zorgen over de paasvakantie. Het zou goed zijn mocht er nog een grondig overleg komen. Maar ik wil daar liever niet op vooruitlopen.”

U hebt miljarden ter beschikking voor de economische relance. Wat wordt het fundament?

“De insteek is duidelijk: we willen een sprong voorwaarts zetten. We mikken op twee duidelijke breuken met het verleden. We zullen enerzijds inzetten op digitalisering. Corona heeft het belang daarvan aangetoond. Het digitaal analfabetisme moet de wereld uit. Anderzijds zullen we inzetten op duurzaamheid. Dit is hét moment om die omslag te maken. Tenslotte zullen we ook investeren in veerkracht van mensen. Dat gaat dan over mentaal welzijn op het werk.”

Hebt u nog een positieve les getrokken uit deze crisis?

“Ja. Corona heeft Koop Lokaal een onwaarschijnlijke boost gegeven. (enthousiast) De boeren doen schitterende zaken wat thuisverkoop betreft. Ik wil die aandacht voor de lokale handelaar graag vasthouden. Dat is een grote uitdaging voor mij. (even stil) Ik heb ook voor mezelf een positieve les geleerd. Ik ben een enig kind. Dat maakt dat ik goed alleen kan zijn. Maar ik heb in deze crisis ontdekt dat ik óók een sociaal wezen ben. Ik mis het ontzettend om andere mensen te mogen vastpakken. Ik voel huidhonger. Ik wist dat niet van mezelf. En ik vind dat eigenlijk heel hoopgevend.”