Gewezen SP.A-voorzitter John Crombez: “Conner wilde niet verhuizen naar West-Vlaanderen”

Hoe zou het nog zijn met John Crombez? De gewezen SP.A-voorzitter verliet vorige zomer de nationale politiek voor de academische wereld. Prima, zo blijkt. De man amuseert zich in zijn nieuwe leven. Wij hebben een ontspannen gesprek over wijsheden van den Aldi , de verhuis van Conner Rousseau en de beruchte vergadering bij Karel Van Eetvelt. Opvallend: Crombez noemt het burgemeesterschap de mooiste politieke functie.

Een brede zitbank op ’t Eilandje, een groene rustplek in het havengebied van Oostende. Het is hier dat we afspraak hebben met John Crombez. De gewezen staatssecretaris en partijvoorzitter woont vlakbij, sinds vorige zomer nog maar. Aan de zogenaamde Sas-reke : vroeger bordelen en cafés, nu rijwoningen. De socialist komt hier elke dag wandelen met zijn hond. Een adoptiehond, aangenomen op aanraden van zijn dochter toen hij vorige zomer het parlement verliet. “Dat is het eerste verschil met mijn politieke leven. Het tweede verschil is de agenda. Ik heb écht moeten afkicken van de drukte.”

De zon schijnt. Er waait ook een koude wind. Crombez vertelt gedreven over zijn nieuwe leven. Hij leidt een onderzoeksproject aan het Universitair Ziekenhuis van Gent, waar hij twee passies combineert: zorg en statistiek. Het parlement mist hij niet, zegt hij. “Ik was als voorzitter pleitbezorger van vernieuwing. Als je dan een nieuw elan op gang ziet komen, moet je zelf opzij durven gaan. Er zitten te veel mensen in de Wetstraat die denken dat ze onmisbaar zijn. Conner (Rousseau, red.) doet het op elk vlak nóg beter dan ik had verwacht. Dit was een goed moment om te vertrekken.”

Wat heeft u overtuigd?

“Het project. Op 14 februari vorig jaar kreeg ik een verzoek in mijn bus van het UZ. Ik noem het een valentijnsverzoek. (lacht) Ik werd gevraagd om een project te leiden dat een nieuwe architectuur voor onze gezondheidszorg moet uittekenen. Die vraag kwam uit de lucht gevallen, moet ik bekennen. Ik was toen nog niet van plan om te stoppen. Ik zat graag in het parlement. Ik was zeker niet verbitterd. Maar het project liet me niet meer los. Eerlijk: ik was zelf verrast dat ik zó enthousiast was.”

De opdracht klinkt bombastisch. Is dat trouwens niet aan de politiek om te doen?

“Natuurlijk, maar we mogen dat niet alleen aan de politiek overlaten. (op dreef) Onze gezondheidszorg staat voor een gigantische uitdaging. We moeten de komende jaren eindelijk durven hervormen of het dreigt écht fout te lopen. De coronacrisis legt heel scherp de fouten in het systeem bloot. De jeugdzorg bijvoorbeeld. We schieten al jaren ferm tekort. ”

Onze zorg faalt als nooit tevoren, zei u vier jaar geleden in De Zondag.

(knikt) “Het beleid bedoel ik dan, niet de zorgverleners, want die mensen leveren fantastisch werk. Maar het klopt, en dat wordt in deze crisis blootgelegd. (kwaad) Een jongere die een zelfmoordpoging onderneemt, maar vervolgens zes maanden moet wachten op hulp: dat is systeemfalen, hé. Je kan dat niet anders omschrijven. Of de woonzorgcentra. Maar wat doet de politiek? Aarzelen en wachten. De machtshebbers zitten vastgeroest aan oude gewoonten. Wij willen nu een tool ontwikkelen voor het beleid. Wat is de concrete impact van deze of die maatregel?”

Was het uw droom niet om zelf met de voeten in de modder te staan?

“Ja, dat is zo. Maar als je een mooie kans krijgt, dan moet je die grijpen. Dat is het verhaal van mijn leven. Ik zou nooit academisch werk doen, zei ik als student. Zie me vandaag bezig. (grijnst) Ik zou altijd achter de schermen van de politiek werken, zei ik later. Zie mijn cv. (lacht) Maar die droom is niet verdwenen. Ooit wil ik zelf in bijvoorbeeld de jeugdzorg aan de slag. Maar nu amuseer ik mij heel erg.”

Ik voel het. Weegt de crisis niet op uw gemoed?

“Toch wel, hoor. Op ieders gemoed, denk ik. Maar de gradatie is anders. Ik zou graag eens een pint drinken met vrienden, maar ik heb tegelijk het geluk dat ik mijn werk kan doen. Weliswaar vooral van thuis uit, maar toch. Dat maakt het doenbaar voor mij. Veel mensen kunnen niets doen.”

Mist de gitarist in u het podium niet?

“O jawel, zijt maar zeker. We hebben al een jaar niet meer gerepeteerd. (blaast) Op één uitzondering na: voor de veertigste verjaardag van het overlijden van Ian Curtis van Joy Division hebben we online een nummer opgenomen. We zijn heel voorzichtig. Onze drummer is eind de zestig. Dan moet je niet gek doen. Voor deze zomer hebben we niets gepland, maar na de zomer willen we weer optreden.”

Mogen we een streep trekken door de festivalzomer?

“Neen, dat is te vroeg. Dat wordt pure wiskunde, volgens mij. Als de leveringen van de vaccins in maart en april echt op kruissnelheid komen, dan moet er in de zomer iets mogelijk zijn. Gebeurt dat niet, dan zullen er geen festivals zijn. Ik hoop van wel, en de kans bestaat ook, volgens mij.”

Houdt u zich strikt aan de maatregelen?

“Ja, toch wel. Voor mezelf, maar ook voor mijn ouders, die de tachtig voorbij zijn.”

Niet elke politicus houdt zich aan de regels. Ecolo-voorzitter Jean-Marc Nollet heeft twee knuffelcontacten.

“ Shit , dacht ik toen ik hem op de radio hoorde. Wat zegt die man nu? (kwaad) We zitten verdikke op een kantelpunt in de crisis. Het goede nieuws is dat we aan het vaccineren zijn. Tegelijk weten we al van begin dit jaar dat maart een kritieke maand wordt. Je zag dat op de curves. Dat komt door de varianten. Als we maart goed doorkomen, dan moet er in april meer mogelijk zijn, vooral buiten. Dan zó’n uitspraak doen, is gewoon gevaarlijk. (zucht) Jongens, toch.”

Vooral uw vicepremier Frank Vandenbroucke houdt een strakke lijn aan. Dat verrast u wellicht niet?

“Neen. (lacht) Ik ken Frank zeer goed. Hij bezit de kennis en de ervaring om te doen wat nodig is.

En de koppigheid?

“Ik noem het liever standvastigheid. Het is niet toevallig dat we de pandemie onder controle kregen, toen Frank minister werd. Hij is bestand tegen de druk van de buitenwereld. Als je een wankele aan het roer hebt, die vooral naar emoties luistert en minder naar feiten, dan riskeer je grote drama’s. We hebben in september gezien tot wat dat kan leiden. Frank is de juiste man op de juiste plek.”

Dat toetert vandaag élk SP.A-lid zo luid mogelijk. Je zou haast vergeten dat hij tien jaar geleden door diezelfde SP.A zonder pardon aan de kant geschoven werd.

“Ik vergat iets toe te voegen: op het juiste moment. (grijnst) Toen was de situatie anders. Ik was nog nieuw in de partij, dus ik weet wellicht niet alles. Wat ik hoorde, was dat de lijn van Frank te vaak inging tegen de lijn van de nieuwe generatie. Dat klikte niet. Maar vandaag zitten we met een andere partij. Voor het eerst in vijftien jaar spreekt de partij met één stem. Ik ben daar onwaarschijnlijk blij mee.”

U wou hem ook terughalen, toen u voorzitter was?

“Ik heb hem gevraagd voor de Europese lijst. Maar ik heb niet willen doorbomen. Hij twijfelde te veel, zag ik. Hij wou nog graag enkele dingen doen in de academische wereld. Vorige zomer was anders, toen Conner hem de vraag stelde. Ik denk dat ook de maatschappelijke nood hem triggerde .”

Is uw nationaal verhaal definitief voorbij?

“Ja. Ik plan geen comeback.” (lacht)

Vreest u geen gebrek aan boegbeelden in West-Vlaanderen?

“Neen. Mensen wórden boegbeelden. Ik was ook geen boegbeeld, toen ik in 2009 voor het eerst de lijst trok. Wie kende mij in West-Vlaanderen? Omzeggens niemand. Ik had net tien jaar in Deinze gewoond. Ik ben een boegbeeld geworden door keihard te werken. Dat is het geheim. Dat geldt ook voor de nieuwe generatie.”

In de wandelgangen wordt gefluisterd dat Rousseau zou verhuizen van Sint-Niklaas naar Gent. Zou u hem niet beter aanraden naar West-Vlaanderen te verhuizen? Hij is een halve West-Vlaming.

“Ik zal u een eerlijk antwoord geven. We hebben daarover gesproken toen Conner voor mij kwam werken. Dat is nu enkele jaren geleden. Ik heb hem die vraag gesteld, omdat hij inderdaad een halve West-Vlaming is. Maar uiteindelijk heeft hij toen de knoop doorgehakt om dat niet te doen. Hij wou in Oost-Vlaanderen blijven. Ik denk vandaag ook dat dat de beste keuze is. Ze hebben hem daar meer nodig dan hier. De partij staat sterk in West-Vlaanderen. Dat bleek ook bij de verkiezingen. Dat zal niet veranderen omdat ik geen lijsttrekker meer ben.”

Hoort u de voorzitter vaak?

“Natuurlijk, dat is ook normaal. Maar ik ben geen schoonmoeder, als u dat zou denken. Af en toe verkoop ik hem wat wijsheden van den Aldi , meer niet. (knipoogt) Die zijn niet te duur, maar toch van een redelijke kwaliteit.”

U blijft wel fractieleider in Oostende. Waarom?

“Dat is een bewuste keuze voor de Oostendenaars. Ik heb daar zelfs niet lang moeten over nadenken. Ik kan hier aan politiek doen zoals ik dat graag doe: tussen de mensen. Dat is ook onze uitdaging hier: de politiek weer naar de mensen brengen. Dat is de prioriteit voor onze vernieuwde groep.”

Wat een cliché, meneer Crombez.

“Ik weet het, maar dat kan me niet schelen. Dat zijn de klachten die binnenkomen in mijn mailbox. Het stadsbestuur weet niet goed wat de echte zorgen zijn van een groot deel van de bevolking. Wij moeten vanuit die reële zorgen vertrekken om de dingen te veranderen. Ik wil geen oppositie voeren óm oppositie te voeren. Dat klinkt allemaal heel algemeen, maar voor één keer vind ik dat niet erg.”

Burgemeester worden, is dat een ambitie?

“Neen. Ik wil vooral impact hebben op het beleid. Ik heb veel mooie dingen mogen doen in de politiek, maar ik heb nooit de ambitie uitgesproken voor iets. Ik zal dat ook nu niet doen. Dat zou niemand vooruit helpen. Ik kan wel zeggen dat het burgemeesterschap volgens mij de mooiste politieke functie is.”

U zal in 2024 de Oostendse SP.A-lijst trekken?

“Die kans bestaat, ja. Al kan ik ook dat nu nog niet zeggen. Ik wil eerst de temperatuur voelen onder de mensen. Wat willen zij? Wat denken zij hier allemaal over? Helaas kan dat maar als de lockdown voorbij is.”

Was u vorig jaar ook uitgenodigd door voormalig Unizo-topman Karel Van Eetvelt voor de intussen beruchte vergadering over een nieuwe beweging?

“Het eerste deel van uw vraag klopt. Ik was inderdaad uitgenodigd, net zoals andere politici. Al wist ik niet wie die anderen waren. Ik weet ook niet wat het doel was. Ik heb finaal moeten afzeggen, omdat er iets anders in mijn agenda opdook. That’s it . Meer kan ik dus niet zeggen. De commotie verrast mij wel. Ik heb dikwijls informele gesprekken gevoerd met politici van andere partijen. Of met andersdenkenden zoals Karel Van Eetvelt. Ik vind dat net boeiend. Ik denk trouwens niet dat het partijlandschap in de richting van grote blokken zal evolueren. Ik geloof nog in de traditionele partijen. Die komen er wel weer bovenop, volgens mij. Ook de veelheid aan partijen vind ik geen slechte zaak. Er zijn democratieën met meer partijen, zoals de Scandinavische landen, die vlekkeloos werken.”

Uw partij zou ook evolueren naar een beweging. Op 21 maart verandert de naam van SP.A naar Vooruit. Wat vindt u daarvan?

“Dat gaat vooral over verbreding. Je kan dat alleen maar toejuichen, op voorwaarde dat de structuur goed staat. Dat is het geval vandaag. Ik vind de nieuwe naam sterk: die belichaamt de partij tot en met. Dat neemt niet weg dat ik een socialist ben en blijf. Ik verander niet van gedacht omdat er nieuwe tendensen zijn. Maar ook de partij is dat gelukkig niet van plan.”