Een nieuw schooljaar wil zeggen nieuwe inzichten. Niet alleen voor de leerlingen, maar ook voor de scholen zelf. Koen Pelleriaux, de nieuwe topman van het GO!, zette in een recent artikel meteen de juiste toon. Hij vindt het Vlaamse onderwijsmodel compleet verouderd en stelt dat geen enkel bedrijf nog werkt zoals het onderwijs. Een vaststelling die we met Voka West-Vlaanderen alleen maar kunnen onderschrijven. Daarom volgende zes kritische succesfactoren om scholen te laten evolueren tot sociale ondernemingen.
1. Ga voor excellentie
In een competitieve en geglobaliseerde wereld moeten ondernemingen zich onderscheiden door kwalitatieve producten en diensten. Ook in het onderwijs moet de lat voldoende hoog liggen. In 2003 behaalde Vlaanderen voor wiskunde nog de hoogste Pisa-score van alle deelnemende landen. Vandaag behoren we tot de sterkste dalers. Niet alleen het gemiddelde niveau daalt, maar ook het aandeel toppresteerders gaat stelselmatig achteruit, wat zorgwekkend is voor toekomstige innovaties. Ter vergelijking: in de Franse Gemeenschap bleven de wiskundeprestaties de afgelopen 20 jaar wel stabiel.
2. Besteed het budget wijs
Een onderneming moet winst maken en dus meer inkomsten verwerven dan er uitgaven zijn. We behoren echter tot de landen die het grootste overheidsbudget besteden aan het secundair onderwijs. Estland geeft per scholier maar de helft uit van wat een Vlaamse scholier kost. Toch is dat land de Europese koploper in de Pisa-ranking. Het is dus geen kwestie van meer middelen, wel van een beter beheer van de bestaande middelen.
3. Zet personeel beter in
De medewerkers maken het verschil, zeker in een kennisregio die het moet hebben van menselijk kapitaal. Dat geldt bij uitstek in het onderwijs. Goede leraren zijn de beste garantie op goed onderwijs, maar zijn moeilijk te vinden. Nochtans hebben we veel leerkrachten, meer dan in andere landen, maar we slagen er niet in om ze efficiënt in te zetten. Vlaanderen heeft één leraar per negen leerlingen, terwijl het Oeso-gemiddelde één leraar per dertien leerlingen bedraagt. Zet leerkrachten daarom efficiënter in en gebruik ze op hun sterktes.
4. Maak een modern hr-beleid mogelijk
Vandaag is het personeelsbeleid in het onderwijs erg centralistisch opgevat. Dat geeft schoolbesturen weinig bewegingsvrijheid om een eigen hr-beleid op poten te zetten. Geef scholen de mogelijkheid om zelf de arbeidsorganisatie te bepalen. Scholen die dat goed doen, zullen meer tevreden leerkrachten tellen, een lager verloop en minder ziekteverzuim.
5. Versterk de samenwerking met ondernemingen
Slechts 3% van de jongeren uit arbeidsmarktgerichte opleidingen krijgt een deel van de opleiding in een onderneming. In Zwitserland is dat 90%. Landen met sterke duale trajecten kennen de hoogste werkgelegenheidsgraad voor volwassenen met arbeidsmarktgerichte diploma’s. Duaal leren moet dus fors aangemoedigd worden.
6. Professionaliseer het management
Vandaag zijn schoolbesturen vaak te klein. We moeten evolueren naar sociale ondernemingen die betere bestuurders kunnen aantrekken en de middelen op de meest efficiënte manier kunnen besteden. Dat zal toelaten dat schoolbesturen bevoegdheden en taken kunnen overnemen van de overheid, koepels en de netten. Uit onderzoek blijkt bovendien dat ruimere autonomie voor scholen in combinatie met hogere verantwoording over geleverde onderwijskwaliteit (bv. via centrale examens) tot betere resultaten leidt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
