Lampernisse, het stille: kom op bezoek en koester deze natuurparel

Peter Bossu laat voor ons even zijn licht schijnen op Lampernisse. Zijn Lampernisse.

Het zijn wat verwarrende tijden voor een pak van mijn vrienden en mensen die me al heel lang steunen. Na 25 jaar “Brussel”, in het beleid, in de politiek stap ik terug naar de plaats waar ik ooit een heel mooi en kloek nest gemaakt heb. Ik ga terug naar het nest van De Blankaart. Vanaf 1 september ga ik daar terug werken en het natuur- en milieubeleid vanuit de actie, vanuit een beweging in gang steken.

Voila, dat ga ik dus de komende jaren doen en er een lap op geven. Ik blijf evenwel met mijn lieve vrouw Nele en mijn kinderen (en hond, kat en cavia) in Lampernisse wonen en juist over dat mooie dorp wil ik het net voor de schoolvakantie nog even hebben. Beschouw het als een pleitrede voor Lampernisse en een oproep om hier mee te komen genieten van al dat moois, al die natuur, al dat stille.

De bescherming die een wonder was

Zo’n 30 jaar geleden schreef ik met een handvol vrienden als Marc Dewilde, Niek Deroo en Frank Becuwe me zowat blauw om te pleiten voor de bescherming van het komgrondengebied van Lampernisse. We gingen ook spreken met politici, brachten een speciale krant uit, nodigden beleidsmakers uit om met ons het waardevolle weidengebied te bezoeken. De uitdaging was dan ook niet min: het A19-trace liep door het gebied, er waren plannen voor een ruilverkaveling oude stijl (alles rechttrekken, alles plat en monotoom, weg 90% van de biodiversiteit, weg cultuur-historisch erfgoed). Het was dus nu of nooit voor het behoud en een bescherming.

Hier ligt het landschap er nog in grote lijnen bij als pakweg 1000 jaar geleden

Eind 1993 tekende toenmalig minister van Monumenten en Landschappen, Johan Sauwens, de rangschikking van het weidegebied van Lampernisse. We haalden opgelucht adem. Eindelijk kreeg het komgrondengebied wat het toekwam. Er waren de jaren nadien nog pakken hindernissen op de weg met als hevigste in september 2000 de beslissing van de Raad van State, na een klacht van 7 jaar terug, die de bescherming vernietigde. Op procedurele gronden, niet op inhoudelijke basis! Advocatenlatijn, geen ontkenning van de intrinsieke waarde van het gebied.

We veerden terug recht, kwamen in actie en zowat direct na de uitspraak kondigde minister Sauwens (op dat moment terug de bevoegde minister) aan dat hij alles in het werk ging stellen om, rekening houdend met de opmerkingen van de Raad van State, het gebied opnieuw te beschermen. Een paar maanden later werden de komgronden effectief opnieuw beschermd. Als we het beschermde deel op vandaag vergelijken met de zones net er buiten dan weten we het verschil: de bescherming redde honderden ha historische graslanden en zowat alle cultuur-historische sporen van het verleden.

Het herstel kon beginnen

Na jaren niks kreeg het komgrondengebied van Lampernisse daarmee eindelijk de aandacht dat het als waardevol landschap en uniek ‘openluchtmuseum’ verdiende. Met het Landinrichtingsproject (VLM) werden mooie zaken gerealiseerd zoals het project rond “De Oude IJzerbeekgeul”, het uitgraven van een oude zeekreek en het terug uitgraven van sloten en grachten die al tientallen jaren niet meer gedolven werden, waar rond ook het stadsbestuur van Diksmuide, het polderbestuur en het Regionaal Landschap IJzer en Polder voor samenwerkten en voor resultaten zorgden.

We moeten er niet aan twijfelen: de bescherming zorgde voor het behoud en dankzij de inspanningen van het Landinrichtingsproject (VLM) en ANB werden mooie natuurherstelprojecten gerealiseerd. Zowat 20 jaar lang protesteerde zowat niemand hier tegen en er groeide intussen een mooie harmonie in deze polder. Er waren dit jaar een aantal vervelende opflakkeringen van protest uit een kring en het leek naar de buitenwereld alsof Lampernisse een grote distelweide, een groot oord van achteruitgang was. Niks is echter minder waar: in de praktijk blijft polder, boer, koeien en natuurbeheer hier overeind. Het ging ook inzake biodiversiteit vooruit: de opnieuw gegraven sloten en grachten zitten weer vol vis, van klein modderkruipers tot snoeken van meer dan een meter en de grutto, de veldleeuwerik, de blauwborst en andere soorten vinden hier met tientallen koppels een ideaal biotoop.

Dus geen probleem?

Toch wel. Het gebruik van herbiciden op vele graslanden is problematisch voor de diversiteit van planten en geeft een grote weerslag op vogels, maar ook andere soorten. Recent werden in de Oude IJzerbeekgeul, die bovendien ook eigendom is van ANB, ook werken uitgevoerd die haaks staan op de moderne visie van natuurbehoud en zelfs haaks op het eigen beheerplan voor het gebied. We werpen geen stenen, maar vragen dat hieruit conclusies getrokken worden en zaken bijgesteld. Niet meer, maar zeker ook niks minder.

Verder mag de Vlaamse Overheid en dus de volgende Vlaamse Regering echt wel weer eens een ferm tandje bijsteken in het verwerven van meer gronden en in het meer betrekken van de bevolking. Ook de jagers die zo graag “oogsten” in de Westkustpolders zouden moeten beseffen en daarrond ook eens hun stem verheven dat graslanden met alleen maar gras en geen klavers, herderstasjes, weegbree, paardenbloem enz. nefast zijn voor bijvoorbeeld haas en patrijs. Zonder diversiteit in de graslanden van Lamperisse zal het gedaan zijn met veel hazen en patrijzen, maar ook met de grote aantallen veldleeuweriken en een pak andere vogels in het weidengebied.

Lampernisse is uniek. Hier ligt het landschap er nog in grote lijnen bij als pakweg 1000 jaar geleden. Als de overheid echter niks doet aan de verschraling en nieuwe samenwerkingsvormen zoekt tussen landbouw en natuur, jagers en de noden voor biodiversiteit én de bevolking meer betrekt, dan gaat het gebied het moeilijk krijgen. De duizenden wandelaars, fietsers en natuurliefhebbers -die vaak een symbiose zijn met de vorige- die jaarlijks Lampernisse komen bewonderen en beleven zeggen het eigenlijk in koor: koester dit gebied en kom er naartoe. Bewandel het mooie Zannekinwandelpad, kom er fietsen en genieten en let vooral op alles wat Zannekin is. Ga er (behalve op dinsdag want dan is het “dichtdag”) ook eten, drinken en keuvelen met vrienden? Ga de zomer in, kom naar hier. Doe het niet voor mij, maar voor de vriendschap, voor de West-Vlaamse natuur.

Weet wat Marcel Gevaert, een van de pioniers van de natuurscherming in het West-Vlaams houtland als een mantra zei: iedere wandelaar in een gebied is een stem pro het behoud ervan. Welkom deze zomer in Lampernisse en andere natuurparels in West-Vlaanderen. Doen!