De serie ‘1985’ laat de jeugdige punker in mij weer tot leven komen

Op Eén loopt sinds vorige week de reeks ‘1985’. Een aantal vrienden zet begin jaren tachtig de stap naar het volwassen leven en maakt keuzes die bepalend zijn voor de rest van dat leven. Het is de periode van merkwaardige gebeurtenissen rond en in de toenmalige rijkswacht, de atoombom boven de hoofden en het verzet daartegen en een van de grootste naoorlogse trauma’s van ons land: de aanslagen van de bende van Nijvel. Wat die bende betreft, een mens blijft het zich afvragen: hoe is het mogelijk dat zoveel rond die bende in de doofpot belandde en de zaak tot op vandaag nog altijd onopgelost is?

Deel van het verzet

Scenarioschrijver Willem Walllyn slaagt er in de merkwaardige tijdsgeest van toen, de angst voor de bom, de opstand van de jeugd, de pure maffiatoestanden in sommige politieke en gerechtskringen en binnen de rijkswacht te vatten.

Ik weet het zelf: ik was in die jaren, net als Wallyn, deel van die jeugd en zelfs van dat verzet. Het waren ook de punkjaren en ik was een punker. Niet door die kleren of de haartooi te kopiëren, maar door de punkspirit tot ons te nemen. De spirit van we beslissen zelf wel, we zijn vrij en uit welk sociaal milieu we ook komen, we kunnen zelf iets en laten ons niet doen door het systeem. We waren jong, links, rebels en wilden in alles bewijzen dat we bestonden, dat we ook mee telden door in het verzet te gaan, ons niet neerlegden bij het leven dat opgelegd werd in de schaduwen van een toen nog machtige katholieke partij in ons land.

Actie tegen kernwapens

Door ‘1985’ beleef ik weer een heel belangrijk stuk van mijn jeugd. Ik kan nog de geur van ‘De Inktvis’ weer oproepen en herinner me heel scherp de vele aanvaringen met de rijkswacht en de daaraan gekoppelde BOB (de Bijzondere OpsporingsBrigade) van toen. We hadden toen in Lichtervelde een milieugroep, een stevig actiecomité tegen de komst van kernwapens naar ons land, gaven een eigen kritische dorpskrant uit en kwamen in aanvaring met kerk en staat.

“Een politieman belde aan en vertelde mijn moeder dat ik om 17 uur in het commissariaat moest zijn”

Op acties en soms zelfs open vergaderingen waren er altijd BOB’ers in burger en meer dan eens kwam de rijkswacht onze acties stilleggen of mensen van ons, waaronder nogal eens ikzelf, voor een korte tijd oppakken. Op een anders doodnormale zaterdagvoormiddag stopte een politiewagen voor de deur van ons huis, een politieman belde aan en vertelde mijn moeder dat ik die avond om 17 uur in het politiecommissariaat moest zijn. Even later bleek dat ik daar samen naartoe ‘mocht’ met mijn twee naaste vrienden van toen. In drie huizen was die dag het kot te klein. Waar waren we dan wel mee bezig, wat hadden we dan wel uitgespookt?

Banden tot in Moskou

Enkele uren later zaten we met drie voor de politiecommissaris, die toen wellicht de gevaarlijkste opdracht van zijn carrière moest uitvoeren: achterhalen van wie die drie lokale rebellen hun opdrachten kregen, wat ze vaak deden in steden als Brussel, Antwerpen en Gent en door wie van de communistische partij ze benaderd werden. Begin jaren 80 van vorige eeuw in Lichtervelde, die zaterdagavond, drie gasten van rond de 20 in een commissariaat waar pv’s en klachten ‘op vraag van’ vaker verdwenen dan ze behandeld werden.

“Het duwde ons in de positie van de underdog en zoals zo vaak mag je juist die nooit onderschatten”

In de dagen dat een extreemrechtse cel binnen de rijkswacht en gerecht overvallen aan het plannen waren en de bende van Nijvel aan het organiseren, zaten we daar met drie blijkbaar ‘staatsgevaarlijken’ met wellicht banden tot in Moskou.

Spirit van de underdog

De reeks ‘1985’ riep dat spook terug op bij mij. Niet dat hun opzet van toen slaagde om ons op die manier af te schrikken en ons verzet te doven. Het duwde ons in de positie van de underdog en zoals zo vaak mag je juist die nooit onderschatten. We deden door, een dik jaar later liep ik voor de eerste keer op het rode plein in Moskou en de spirit blijft er tot op vandaag: “niemand mag uit de bak gebeten worden en waar verzet nodig is, waar onrechtvaardigheid heerst moet de mens zich rechten”. Als ik de krant vandaag bekijk, blijkt dit nog altijd zeer, zeer nodig ook.