De Vlaamse Regering heeft vrijdag negen Vlaamse Parken erkend. Het enige in West-Vlaanderen is het landschapspark ‘Zwinstreek’ in Knokke-Heist, Damme en Brugge. Het is zelfs grensoverschrijdend en strekt zich uit tot in Maldegem, Sint-Laureins en Sluis.
Deze erkenning is het hoogtepunt van een uitvoerige selectieprocedure waarbij samenwerking centraal stond. Finaal oordeelde een onafhankelijke jury over de kandidaten.
Internationale uitstraling
“Na jarenlange inzet en overleg tussen vijf Vlaamse agentschappen, vertegenwoordigers van tientallen lokale besturen, verenigingen en private eigenaars, brengt deze selectie natuur, erfgoed, landbouw en toerisme samen in een herkenbare en uitnodigende vorm” zeggen Vlaams minister van Omgeving en Toerisme Zuhal Demir en Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele.
“De Vlaamse Parken zullen niet alleen een motor voor streekontwikkeling zijn, maar zullen samen ook de internationale uitstraling van Vlaanderen met haar pracht, praal en streekproducten versterken”. Ook www.vlaamseparken.be is intussen gelanceerd.
Getijdengebied
Landschapspark Zwinstreek is een getijdengebied op de grens van Vlaanderen en Nederland. De ligging aan de kust maakt het gebied uniek ten opzichte van andere natuurgebieden in Vlaanderen. Geen enkel ander Vlaams Park heeft het strand en de zee zó dichtbij.
In een Landschapspark ligt het accent op de diverse functies van het gebied en de eeuwenlange wisselwerking tussen mens en natuur. “Zo speelt erfgoed ook een zeer belangrijke rol in deze parken. Ze zorgen voor herkenbare bakens die laten zien waar we vandaan komen, wie we zijn en welke ontwikkeling we doormaken. Ze vertellen dus mee het verhaal van een dorp en de geschiedenis ervan. Op die manier zijn erfgoed, maar ook natuur, landbouw en toerisme ook met elkaar verbonden in de Vlaamse parken”, zegt Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele.
Oproep
In april 2021 lanceerden de Vlaamse ministers Demir en Diependaele een oproep voor kandidaat-Nationale Parken Vlaanderen en -Landschapsparken. Oorspronkelijk dongen tien gebiedscoalities mee naar erkenning als Nationaal Park en dertien naar erkenning als Landschapspark.
Na een beoordeling door twee onafhankelijke commissies gingen zes kandidaat-Nationale Parken en zeven kandidaat-Landschapsparken door naar de volgende ronde. Zij werden begeleid in de opmaak van een masterplan en een operationeel plan. Uiteindelijk dienden vijf kandidaten een aanvraag voor een erkenning als Nationaal Park in, en zes kandidaten voor een erkenning als Landschapspark.
Subsidie
Na advies van de commissies van experten voor Nationale Parken en Landschapsparken heeft de Vlaamse Regering beslist negen kandidaten te erkennen. De erkende parken kunnen nu hun masterplannen realiseren. Ze krijgen daarvoor de nodige steun. Voor Landschapsparken als de Zwinstreek is dat 489.000 euro per jaar. Daarnaast is er een stevig investeringsbudget beschikbaar voor alle parken de komende jaren.
Het traject stimuleerde overheden, terreinbeheerders, verenigingen en private landgoedeigenaars om samen aan de slag te gaan met de natuur en het landschap in hun regio. Dankzij de erkenning als Vlaams Park kunnen die samenwerkingsverbanden tot volle ontplooiing komen.
Het Agentschap voor Natuur en Bos, de Vlaamse Landmaatschappij, Toerisme Vlaanderen, het Departement Omgeving en het Agentschap Onroerend Erfgoed coördineren het Vlaams Parkenbeleid.
Regionale samenwerking
De Provincie West-Vlaanderen, de steden en gemeenten Brugge, Damme, Knokke-Heist, Maldegem, Sint-Laureins, Sluis en de Provincies Oost-Vlaanderen en Zeeland dienden op woensdag 31 mei 2023 de kandidatuur voor de Zwinstreek in voor een erkenning door de Vlaamse overheid als Landschapspark. Daarvoor is een landschapsbiografie van de Zwinstreek opgemaakt, het masterplan Landschapspark Zwinstreek (2024 – 2047) en het Operationeel Plan 2024-2029.
Erkenning voor kwaliteiten
De titel is een erkenning van de unieke kwaliteiten van het gebied. De Zwinstreek onderscheidt zich van de andere parken door haar ligging aan de kust en grensoverschrijdend gebied. Heel veel landschappelijke structuren verwijzen naar een rijke geschiedenis in relatie tot de zee. De historische Zwinbedding bood in de late middeleeuwen niet alleen een toegang tot de zee en tot handelsrelaties in heel Europa. De Zwingeulen structureren het landschap dat door inpoldering gewonnen werd op zee. In tijden van klimaatverandering denken we dat een dergelijk landschap met een uiterst maakbaar watersysteem ook een troef is voor de toekomst.
Gedeputeerde en voorzitter van de stuurgroep, Jurgen Vanlerberghe vindt de Zwinstreek zonder enige twijfel één van de mooiste Vlaamse regio’s: “Ik ben dan ook erg blij dat de Zwinstreek het keurmerk ‘Landschapspark’ mag dragen. We kunnen nu samen aan de slag om het gebied nog aantrekkelijker te maken voor de eigen inwoners en uiteraard ook voor de vele bezoekers uit binnen- en buitenland.”
Masterplan
De erkenning brengt ook een structurele financiële stroom naar de streek, om verschillende projecten en initiateven vorm te geven, in uitvoering van het masterplan. Het gaat hierbij om projecten die de zoetwaterbevoorrading voor mens, landbouw en natuur verzekeren, het mee zichtbaar maken van de erfgoedsites zoals de Staats-Spaanse linies, het ondersteunen van innovatieve en streekeigen landbouw en de ontwikkeling van een netwerk van 4 grote onthaalpoorten voor het landschapspark.
Het parkbureau
Naast de concretisering van een eerste pakket van projecten en het bijeen brengen van financiering, zal ook werk gemaakt worden van een samenwerkingsverband: het zogenaamde parkbureau. In het geval van de Zwinstreek wordt dat een grensoverschrijdende samenwerkingsstructuur, met een algemene vergadering en een bestuursorgaan. Naast de gemeenten en de provincies, de huidige gebiedscoalities en de initiatiefnemers, zullen ook andere overheden en streekorganisaties actief in landbouw, natuur, waterbeheer, recreatie en erfgoed met een vertegenwoordiging kunnen participeren.
De partners willen zo de jarenlange traditie van (projectmatig) samenwerken in de streek, structureel verankeren voor de toekomst.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
