“Wat nu in Oost-Europa gebeurt, had ook hier gekund”: Is de Westhoek nu wel klaar voor een kletsnat najaar?

Wat als de komende maanden regenrecords blijven sneuvelen? Komt de Westhoek dan opnieuw in de problemen, net als vorige herfst? Dat blijkt helaas het geval te zijn. “Het gaat vooruit, maar niet snel genoeg. Het klimaat wacht niet”, maakt gouverneur Carl Decaluwé zich zorgen.

Terwijl storm Boris door Oost-Europa raast en de zware regenval er al zeker aan 21 mensen het leven kostte, houden ze in de Westhoek hun hart vast. De beelden van ernstige wateroverlast in onder meer Oostenrijk, Polen, Roemenië en Tsjechië doen onvermijdelijk denken aan de overstromingen waarmee de Westhoek vorige herfst geconfronteerd werd. In november viel toen op slechts enkele dagen tijd evenveel regen als normaal gezien in een hele maand. Het waterpeil bereikte in de nacht van 17 november een absolute piek. Toen stond 51 miljoen kubieke meter overstromingswater in de Westhoek. Ter vergelijking: dat is de hoeveelheid water van 20.000 olympische zwembaden.

Bij de start van de herfst – en de beelden uit Oost-Europa indachtig – stelt de vraag zich dan ook of de Westhoek nu wél gewapend is tegen een kletsnat najaar. Het ziet er immers niet goed uit, want sinds het begin van de metingen viel er volgens weerman David Dehenauw nooit meer neerslag dan de voorbije twaalf maanden. Het antwoord is dan ook eenvoudig: neen, de Westhoek is niet klaar voor opnieuw een kletsnat najaar.

70 Snelle maatregelen

Is er sindsdien dan niets gebeurd? Toch wel. Op 17 november, het hoogtepunt van de wateroverlast, riep de Vlaamse regering de taskforce Weerbare Westhoek in het leven. De Vlaamse Waterweg en de provincie West-Vlaanderen kwamen aan het hoofd van die werkgroep, die moest focussen op preventie, paraatheid en bescherming.

“Er is een enorme drive bij de verschillende partners maar ook bij onze eigen medewerkers om vooruitgang te boeken”

Minder dan een maand later lag een lijst met 70 kortetermijnmaatregelen op tafel, maar ook een aanzet voor een gestructureerd plan op langere termijn. Die 70 snelle maatregelen moeten tegen 2026 allemaal afgewerkt zijn. Daarvoor is 80 miljoen euro voorzien. 4 miljoen euro werd al gebruikt toen de Westhoek blank stond, onder meer om nooddijken te bouwen en extra pompen in te zetten.

Ondertussen zijn er ook al her en der werken opgestart. Zo is men in augustus gestart met de herstelling van de Winterdijk bij Diksmuide en Houthulst. Die 7 kilometer lange dijk was bij de overstromingen van 2023 cruciaal om bepaalde gebieden te beschermen, maar raakte ook beschadigd. “We zijn zeer tevreden met de vooruitgang die al geboekt werd”, zegt Liliane Stinissen van De Vlaamse Waterweg. “Er is een enorme drive bij de verschillende partners, maar ook bij onze eigen medewerkers. Iedereen wil er alles aan doen om de Westhoek beter te beschermen.” (Lees verder onder het kader)

Toch mag het best wel wat sneller, vindt provinciegouverneur Carl Decaluwé. “Het gaat dan wel vooruit, maar niet snel genoeg. We zijn er nog lang niet en het klimaat wacht niet. Het zal zeker niet de laatste keer geweest zijn dat we veel regen te verwerken krijgen op korte tijd. Ik hoop dan ook dat ze in Brussel aan ons denken bij het vormen van een regering. En dat ze een tandje willen bijsteken op vlak van overstromingsmaatregelen.”

“Ik hoop dat ze in Brussel aan ons denken bij het vormen van een regering”

Jan Vandecavey, directeur van de provinciale dienst waterlopen, legt uit waarom het zo traag gaat. “De meeste maatregelen vragen heel wat voorbereiding, waar een heel proces aan vast hangt: vergunningen aanvragen, aanbestedingen uitschrijven, aannemers zoeken… Daarom gingen de eerste grote acties, zoals het baggeren pas na het bouwverlof van start.”

Zorgen blijven

De burgemeesters van de getroffen gemeenten Diksmuide, Lo-Reninge, Alveringem, Poperinge en Houthulst zijn vooral blij dat er iéts ondernomen wordt. “De taskforce doet wat ze kan, het is goed dat het niet blijft sudderen”, stelt Lies Laridon (Team 8600) van Diksmuide. Al heerst er hier en daar toch nog een bezorgdheid voor het komende najaar. “Het is cruciaal dat we het dynamische waterpeil goed onder de knie hebben. We moeten ermee overweg kunnen voor er opnieuw zoveel water op ons afkomt”, zegt Jeroen Vandromme van Houthulst (Lijst Burgemeester). Bram Coppein (Landelijke Volkspartij), eerste schepen in Vleteren, is scherper. “Er werd weinig tot niets uitgevoerd. Onze zorgen zijn dit jaar dus dezelfde. Ik vrees dat we als regio niet genoeg gewapend zijn voor een herhaling van vorig jaar.”

“Met veel neerslag is de kans reëel dat de Westhoek dit najaar opnieuw in de problemen komt”

Pieter-Jan Taillieu, van Zuidijzerpolder en voorzitter van de Vlaamse Vereniging van Vlaamse Polders en Wateringen (VVPW), is er ook niet helemaal gerust in. “We hebben niet alleen een extreem nat najaar achter de rug, maar ook het hele voorjaar was nat. Op dit moment staan de grondwaterstanden een stuk hoger dan we de afgelopen jaren gewoon zijn. Andere zomers is het veel heter, waardoor er in de grond en rivieren meer ruimte was voor water en die neerslag net welkom was. Als we nu een paar maanden op rij intense buien krijgen, dan zie ik een reële kans dat de Westhoek opnieuw in de problemen komt. Een herhaling van 2023? Dan moet er sprake zijn van uitzonderlijk veel neerslag. Maar een wateroverlast, zoals die zich voordeed in november 2021 is wel mogelijk. We kunnen alleen maar hopen dat het niet opnieuw zoveel regent.”